რეკლამა – ლამაზი ტყუილი ჯიბეების დასაცარიელებლად, თუ თქვენთვის საჭირო საქონელზე ინფორმაცია

თათა თორია

ბიზნესის წარმოების ტრადიციული ხერხები კარგა ხანია ისტორიას ჩაბარდა – გაჩნდა ახალი მთავარი მიმართულება ბაზარზე – შეფუთვისა და მიწოდების ტექნიკა. ამას ჩვენ რეკლამას ვუწოდებთ. თითქოს ტრივიალურია ეს აზრი, მაგრამ ქართული ბაზრის მონაწილე მომხმარებელი კარგად ამჩნევს რომ ტელევიზიით რეკლამის დროის 70 პროცენტი წამლის რეკლამას უკავია – “ხონდრო ლიცი” და თქვენ თავისუფლად ირბენთ ტკივილების გარეშე; “ვენორიცი” – დაივიწყეთ ნევროზი და ა.შ.

ან ავერსი, ან პსპ, ან ორივე ერთად, ამას ემატება ე.წ. ტელემარკეტები, სადაც სასწრაფოდ ყიდიან “აპკინპროს” და თქვენ უზადო ტანი გაგიხდებათ. შეუკვეთავთ ამ რეკლამირებულ საქონელს და მისი სამჯერ გამოყენების შემდგომ ქრება ზედმეტი წონის პრობლემა. სამწუხაროდ, ტელემარკეტის საქონელს არა აქვს გარანტია, უფრო მეტიც, ფირმის მისამართიც კი არაა მითითებული. გრძნობ, რომ ეს არის ბლეფი, კარგად დადგმული სპექტაკლი. პროდუქციის თვითღირებულებაში პროდუქციის რეკლამის წილი 60-70%-ია, მაგრამ ეს არახალია, რადგან ისტორიიდან ვიცით, რომ “კოკა-კოლის” ხარჯების 90% რეკლამაზე მოდის. ამ შემთხვევაშიც რეკლამა არის მირაჟი, მომწოდებლის გაცურება, მის შემეცნებაზე ზემოქმედება და ზომბირება – ჩვენ ვერ ვამჩნევთ როგორ გახდა “პამპუჩა” ჩვენი განუყოფელი ნაწილი. ყოველივე ამან განაპირობა მსოფლიოში ახალი ბიზნესის � ბრენდის შექმნა. ბრენდი ანუ სიტყვა, სახელი, რომელიც თქვენ აირჩიეთ თქვენი ფირმის ან საქონლის სახელად და მერე ეწევით მის პრომოუშენს – ასე ეძახიან ახლა ლამაზად ადამიანების, მომხმარებლის მოტყუებას. ეს ცალკე ბიზნესია, რადგან ამ ბრენდის უკან დგას სხვა შემსრულებელი, ვთქვათ, ხოხლო ბრენდის პატრონი, რომელიც თავისი ბრენდინგით ახერხებს მსოფლიო ბაზარზე თავისი საქონლის რეალიზაციას. მეორეს მხრივ, ეს სავსებით ბუნებრივია და შეიძლება ითქვას, მოსახერხებელიცაა, რადგან მომხმარებელს უჭირს 100 ათასობით დასახელების საქონლიდან იმის არჩევა, რაც ზუსტად მას ჭირდება. გარდა ამისა, არის ნდობის ფაქტორიც. მომხმარებელი უფრო ცნობილ ბრენდებს ენდობა, რადგან ისინი იმიჯის, რეპუტაციის შესაქმნელად დიდ თანხებს ხარჯავენ.
დღეს მსოფლიო და ადგილობრივ ბაზრებზე საქონლის გასაღება შეუძლებელია რეკლამისა და პრომოუშენის გარეშე, თუმცა ამ რეკლამაშიც არის სიმართლისა და ტყუილის ნაზავი. რეალურად რეკლამირებას ორი ფუნქცია აქვს � პირველი, მოხმარებლის ინფორმირება, მეორე, მომხმარებლის მოტყუება და გაბრუება, რათა მან სასწრაფოდ იყიდოს ესა თუ ის საქონელი. არის კიდევ რეკლამირების ერთი ფუნქცია – მიაჩვიოს ამ თუ იმ საქონელს და ხშირად მონოპოლიური მდგომარეობა დაიკავოს ბაზარზე. ამის თვალსაჩინო მაგალითია “კოკა-კოლას” რეკლამა…
რაშია “კოკა-კოლას” უნიკალურობა? არაფერში! მაშ რატომ იყიდება ყველაზე მეტად? იმიტომ, რომ ყველაზე დიდ რეკლამა აქვს და მოქმედებს ადამიანის, განსაკუთრებით მოზარდების ფსიქიკაზე.
რეკლამა ხორციელდება შემდეგი არხებით: ტელეეთერით – ბაზრის 60%; ბილბორდებით ქუჩაში და სხვადასხვა სანახაობებზე – 8%; ბეჭდვითი მედიის საშუალებით – 12%; ინტერნეტის საშუალებით – 18%; სხვა საშუალებებით – 2%.
აქედან ყველაზე მზარდია რეკლამირება ინტერნეტის საშუალებით. მას სპეციალისტები მომავლის მონოპოლისტობას უწინასწარმეტყველებენ. დღეს ყველაზე რეიტინგული ტელე-რადიო რეკლამაა. მას უჭირავს ძირითადად ბაზარი და დღითიდღე დიდი ტემპებით იზრდება. მან ამ ბაზრიდან თითქმის გამოაძევა ბეჭდვითი მედია და ეს ბუნებრივია, რადგან ზომბირება და მომენტალური ეფექტის მოხდენა მას უფრო შეუძლია – ტყვეობაში ყავს უფრო ფართო მაყურებელი. მაგალითად, სრულიად უხარისხო ჩაი “მარიამის” შესახებ თქვენ გაუთავებლად გიჩიჩინებენ ტელევიზიიდან, არადა, არავინ იცის, რომელი ხის ფოთლიდანაა დამზადებული. ადრე ეს ქმედება ისჯებოდა მომხმარებელთა უფლებების დარღვევის საბაბით. ამ თვალსაზრისით, მომხმარებელთა დაცვა თავის თავზე აიღო არასამთავროებებმა, თუმცა სასამართლო სისტემის სისუსტის გამო მათი მუშაობა ნაკლებად ეფექტურია.
მაშ რა არის რეკლამა? დიდი ტყუილი სხვათა გასამდიდრებლად, აუცილებელი ინფორმაცია თქვენთვის საჭირო საქონელზე თუ სერიოზული, საჭირო ბიზნესი?
ამის შესახებ ჩვენი ჟურნალისტი თათა თორია მოგაწოდებთ ინფორმაციას განსჯისათვის.
რედაქტორი

ფრთხილად,
ვიღაც მწარედ გატყუებთ
“სამსუნგი”, “კოკა-კოლა”, “მერსედესი”, “სონი”, “ბენტლი”, “მაკდონალდსი”, “პროქტერ ენდ გემბელი” – ეს ის ბრენდებია, რომელთაც ენდობიან და რომლებიც მომხმარებელში დიდი რეპუტაციით სარგებლობენ.
დღეისათვის ადამიანებს სულ უფრო ცოტა დრო და ძალა რჩებათ იმისათვის, რომ მრავალფეროვან საქონელს შორის მათთვის უფრო საჭირო აირჩიონ, ამიტომ ცნობილი ბრენდები ერთგვარი ორიენტირია საქონლის, მომსახურების მზარდ მასაში და რეკლამის უსასრულო ნაკადში. ბრენდინგი მომხმარებელთა მანიპულირების ერთ-ერთი ძლიერი საშუალებაა. მისი დახმარებით შეიძლება თქვენი პროდუქტი და კომპანია გახადოთ ისეთი, რომელიც არ გავს სხვებს და მიიღოთ მაქსიმალური მოგება პოტენციური კლიენტებისგან. შეიძლება მიაღწიოთ იმას, რომ თქვენი სავაჭრო მარკის ხსენებით ადამიანებს გაუჩნდეთ განსაზღვრული ასოციაციები, რომლებიც კომპანიის დასახელების, მომსახურების, დიზაინის, პროდუქტის სამომხმარებლო ღირებულებისა და სხვა ელემენტებისგან წარმოიშობიან მათ ცნობიერებაში. ამისთვის კი საკმაოდ დიდი ძალისხმევაა საჭირო. ბრენდი ბაზარზე კომპლექსური მუშაობის გზით იქმნება. მთავარია, სწორად შეარჩიო სამიზნე აუდიტორია, შეაფასო მისი სურვილები, მოიფიქრო უბრალო, მაგრამ ინდივიდუალობის მატარებელი მოხერხებული და ხელმისაწვდომი წინადადებები და კომპანია მხოლოდ ბრენდიდან არანაკლებ 80% მოგებას მიიღებს.
აუცილებელია ვიცოდეთ ისიც, რომ დაბანდებები ბრენდში ინვესტიციებია, რომელიც უკუგების მისაღებად მნიშვნელოვან დროს მოითხოვს. ბრენდინგი საინტერესოა იმ კომპანიებისთვის, რომელთაც გრძელვადიანი გეგმები, განვითარების სტრატეგია და გარკვეული ამბიციები აქვთ.
კომპანიების ბრენდად ფორმირება მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული სარეკლამო კამპანიის სწორად დაგეგმვასა და წარმართვაზე. მართლაც, თანამედროვე პირობებში, კონკურენტულ გარემოში კომერციული საქმიანობის ეფექტიანობის ამაღლება წარმოუდგენელია კარგად დაგეგმილი და ორგანიზებული სარეკლამო კამპანიის გარეშე. კამპანიის მთავარი ამოცანაა, რაც შეიძლება სწორად განისაზღვროს, როგორ მიიტანს ის რეკლამას მომხმარებლამდე: რა ფორმით, მასობრივი ინფორმაციის რომელი საშუალებით და ბიუჯეტის რა ფარგლებში. საზღვარგარეთ ძალიან დიდი მნიშვნელობა ენიჭება სარეკლამო საქმიანობაში მარკეტინგულ კვლევებს, რაც ამ საქმიანობასთან დაკავშირებული მაღალი რისკის ფაქტორითაა გამოწვეული. მეტად მნიშვნელოვანია მომხმარებელზე რეკლამის ზემოქმედების ფსიქოლოგიური ფაქტორიც. დასავლეთის ქვეყნებში სარეკლამო კამპანიის წარმართვა წარმოუდგენელია ფსიქოლოგის ჩარევის გარეშე. ამიტომაც სააგენტოებს აუცილებლად ჰყავთ საკუთარი ფსიქოლოგი, რომელიც უშუალოდ რეკლამაზეა დასპეციალებული.
თავისი მნიშვნელობიდან გამომდინარე, მსოფლიო ბაზარზე რეკლამის ბიზნესი სულ უფრო და უფრო იმყარებს პოზიციებს. 2006 წელს სარეკლამო ბაზარი 4,9%-ით გაიზარდა, ხოლო წლიურმა ბრუნვამ 282 მილიარდი დოლარი შეადგინა. ფრანგული ინსტიტუტის BIPE-ის მონაცემების მიხედვით, 2007 წელს რეკლამაზე გაწეული ხარჯები მთელს მსოფლიოში 295 მილიარდ დოლარს მიაღწევს და ბაზარი 4,8%-ით შეიძლება გაიზარდოს. უცხოელი სპეციალისტების განმარტებით, 2007 წელს სარეკლამო ბაზრის განვითარების ტემპების უმნიშვნელოდ შემცირება შეიძლება, მსოფლიოში მიმდინარე საერთო ეკონომიკური პროცესებით აიხსნას. მათი აზრით, 2006 წელთან შედარებით ეს წელიწადი ნაკლებ ხელსაყრელი იქნება რეკლამის მწარმოებელთათვის, რადგან მოსალოდნელია ფასების ზრდა ენერგომატარებლებზე, საპროცენტო განაკვეთის ზრდა კრედიტებზე, ამერიკის ბაზარზე კი მოსალოდნელია მოთხოვნის შემცირება. ამას ემატება ევროს არამომგებიანი კურსი დოლართან მიმართებაში, ასევე ის შემზღუდავი პოლიტიკური კურსი, რომელიც იტალიასა და გერმანიაში მიმდინარეობს.
მსოფლიო ბაზარზე მიმდინარე პროცესების კვალდაკვალ საინტერესოა თუ რა ტენდენციები იკვეთება ქართულ სარეკლამო ბაზარზე, ვინ არიან ძირითადი მოთამაშეები, აქვს თუ არა ადგილი ბაზრის ზრდას და რა პრობლემები იკვეთება მისი განვითარების პროცესში.
ისევე როგორც მთელს მსოფლიოში, საქართველოშიც სარეკლამო კამპანიას, როგორც წესი, სარეკლამო სააგენტოები აწარმოებენ. ჩვენთან სააგენტოები 16-17 წელია რაც არსებობენ და თავიანთ სარეკლამო საქმიანობას ახორციელებენ. დღეისათვის მათი საერთო რაოდენობა 78 შეადგენს. უმრავლესობა მცირე ზომის და ბიუჯეტის მქონე კომპანიებია. უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ თუ საზღვარგარეთ სააგენტოები გარკვეული სფეროს სპეციფიკის მიხედვით იყოფიან, ჩვენთან საქმე სხვაგვარადაა. ჩვენს კომპანიებს მუშაობა საკმაოდ რთულ პირობებში უხდებათ. იქიდან გამომდინარე, რომ ბაზარი პატარაა, მათ ყველაფრის კეთება თავად უხდებათ – ეს იქნება სარეკლამო კამპანიის დაგეგმვაზე, განთავსებასა თუ კრეატიულ მხარეზე ზრუნვა. თუმცა არიან ისეთი სააგენტოებიც, რომლებიც მხოლოდ დაგეგმვასა და მის განთავსებაზე სპეციალიზდებიან.
სარეკლამო სააგენტო “ეი-სი ჯგუფის” დირექტორის, ბატონ ზურაბ იობაშვილის თქმით, “საზღვარგარეთ ფართომასშტაბიან სარეკლამო კამპანიას მოცულობით დიდი ორგანიზაციები, ჰოლდინგები თუ ტრანსნაციონალური კომპანიები ახორციელებენ. ჩვენს შემთხვევაში კი ეს ასე არ ხდება. ამის მთავარი მიზეზი ისაა, რომ ბაზარი საკმაოდ პატარაა. მხოლოდ განთავსებით ან მხოლოდ რგოლების გადაღებით, თუ უცხოური რეკლამების ადაპტაციით სააგენტო ფიზიკურად ვერ იარსებებს, ძალიან გაგვიჭირდება. ამიტომაც სააგენტო ფართოპლანიანი უნდა იყოს, რომ ბაზარზე მყარი პოზიცია შეინარჩუნოს.”
ბაზარი პატარაა, მაგრამ როგორც სააგენტო “მედია-არტის” კრეატიული მენეჯერი გიორგი ჩიკვილაძე ამბობს, ქართული სარეკლამო ბაზარი კრეატიულად ძალიან კარგია. იდეა ყოველთვისაა, თუმცა მის განხორციელებაზე რომ მიდგება საქმე, მაშინვე პრობლემა იქმნება, რაც სარეკლამო კლიპების გადაღებაში მდგომარეობს. მაშინ, როცა დასავლურ ბაზარზე ჩამოყალიბებულია დოგმა, რომ კლიპი აუცილებლად ფირზე უნდა იყოს გადაღებული, ჩვენთან ეს ხშირ შემთხვევაში შეუძლებელია, რადგან ეს საკმაოდ დიდ დანახარჯებთანაა დაკავშირებული.
სარეკლამო სააგენტოები სარეკლამო კამპანიის განხორცილების დროს მასობრივი ინფორმაციის ისეთ საშუალებებს იყენებენ, როგორიცაა ტელევიზია, რადიო, პრესა, გარე რეკლამა და ინტერნეტი. თუ მსოფლიოს სარეკლამო ბაზარს გადავხედავთ, გამოყენების თვალსაზრისით, მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებს შორის ყველაზე დიდი პროცენტი ტელევიზიასა და პრესაზე მოდის. მაგალითად, ესპანეთში ტელევიზია სარეკლამო ბაზრის დაახლოებით 50%-ს იკავებს, ისევე როგორც იტალიასა და რუსეთში, თუმცა ვერ აღწევს ისეთ სიმაღლეებს, როგორც ლათინური ამერიკის, სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიისა და ცენტრალური ევროპის ქვეყნებში. აშშ-ში, იაპონიასა და ჩინეთში ტელევიზიაზე 50%-ზე ნაკლები მოდის. არიან ქვეყნები, სადაც ტელევიზიის როლი შეზღუდულია, მაგრამ საკმაოდ განვითარებული და დივერსიფიცირებულია პრესა (ჩრდ. ევროპა, გერმანია, ნაკლები ხარისხით დიდი ბრიტანეთი და საფრანგეთი).
როგორც უცხოელი ექსპერტები აღნიშნავენ, მართალია, ტელევიზია ჯერ-ჯერობით კვლავ ინარჩუნებს ბაზარზე ლიდერის პოზიციებს, მაგრამ სატელევიზიო რეკლამის “ოქროს ხანა” სრულდება, ყოველ შემთხვევაში, ასეთია სიტუაცია განვითარებულ ქვეყნებში. მართალია, ის შეინარჩუნებს მაღალ სატელევიზიო შემოსავლებს, თუმცა მისი როლი შესუსტდება კომუნიკაციის ინოვაციური, ინტერაქტიული საშუალებების ზეგავლენით. ტელევიზიის ჰეგემონია მალე წარსულში დარჩება, რასაც ინტერნეტის მნიშვნელობის ზრდის არნახული ტემპები განაპირობებს.
ტელევიზიის შემდეგ, მნიშვნელობის თვალსაზრისით, ბევრ ქვეყანაში მეორე ადგილს პრესა იკავებს. უნდა აღინიშნოს, რომ აშშ-ში, იაპონიასა და ჩინეთში ძირითადად ორიენტირებულნი არიან გაზეთებზე, ხოლო საფრანგეთსა და რუსეთში რეკლამის დიდი წილი ჟურნალებზე მოდის. იტალიაში, დიდ ბრიტანეთსა და გერმანიაში სარეკლამო ინვესტიციები ჟურნალ-გაზეთებზე თანაბრად ნაწილდება.
რაც შეეხება რადიოს, მას აქვს პოტენციალი მნიშვნელოვნად გაზარდოს საკუთარი აუდიტორია, თუმცა აქ სერიოზულ პრობლემებს ციფრული ტექნოლოგიის განვითარების მაღალი ტემპი ქმნის.
პერსპექტიულია გარე რეკლამის მომავალი, რასაც ორი მნიშვნელოვანი ფაქტორის ბალანსი განსაზღვრავს: ერთი მხრივ ის, რომ სახლს გარეთ მყოფ ადამიანთა მობილურობა ხელს უწყობს ამ სახის კომუნიკაციისადმი აუდიტორიის პოტენციალის ზრდას, პარალელურად კი იზრდება საერთაშორისო კომპანიების გარე რეკლამის ოპერატორთა შეთავაზებათა ხარისხი, ხოლო მეორე მხრივ, არსებობს რისკი, რომ რეკლამის კონსტრუქციათა ხარისხი და მოცულობა გარემოს დაცვის მიზნით შემცირდება.
უნდა აღინიშნოს, რომ გარე რეკლამა საქართველოშიც საკმაოდ დიდი პოპულარობით სარგებლობს, თუმცა სარეკლამო კამპანიათა ბიუჯეტების 75-80% ტელევიზიაზე მოდის. დღეისათვის საქართველოში რამდენიმე ტელე-არხი არსებობს, რომლებიც საზოგადოებაში საკმაოდ დიდი რეიტინგით სარგებლობენ. სარეკლამო ბიზნესის განვითარება პირდაპირ კავშირშია მედიის განვითარების მაჩვენებელთან. საინტერესოა, იკვლევენ თუ არა საქართველოში მასობრივი ინფორმაციის საშუალებების რეიტინგულობის ხარისხს. შესაბამისი ხასიათის მონაცემები მეტად მნიშვნელოვანია სააგენტოებისთვის სწორი სარეკლამო სტრატეგიის შესამუშავებლად და კამპანიის დასაგეგმად. ამ მხრივ, მისასალმებელია ის ფაქტი, რომ 2004 წლის სექტემბრიდან ქართულ ბაზარზე მოღვაწეობს კომპანია “AGB Nielsen Media Research”. ის საერთაშორისო ორგანიზაციაა და მსოფლიოს 45 ქვეყანაში აქვს თავისი წარმომადგენლობა, მათ შორის საქართველოშიც. ესაა დელეგირებისა და მონიტორინგის საკმაოდ სერიოზული სტრუქტურა, რომელიც თავის მომსახურებას ტელე თუ სარეკლამო კომპანიებს სთავაზობს. “AGB Nielsen”-მა თავის მომხმარებელს სპეციალური პროგრამა, “Arianna” შესთავაზა. ესაა სატელევიზიო რეიტინგები, რომელზე დაყრდნობითაც სააგენტოები თავიანთ სარეკლამო კამპანიებს შეიმუშავებენ. “AGB Nielsen” ამ კვლევებს ფიფლმეტრების საშუალებით ახორციელებს. ისინი საქართველოში დაახლოებით 300 ოჯახშია დამონტაჟებული და მათი საშუალებით თვალყურს ადევნებენ, მაყურებელი მეტი სიხშირით რომელ გადაცემას თუ ტელეარხს უყურებს.
თუმცა როგორც კომპანია “ad corporation”-ის დირექტორი, ქალბატონი მაია მეტრეველი ამბობს, “AGB Nielsen” არ არის პირველი ამ ბაზარზე, რადგანაც აღნიშნული სახის კვლევებს გაცილებით უფრო ადრე, ჯერ კიდევ 1999 წლიდან მარკეტინგული კვლების ცენტრი IPM-ი ატარებდა.
“AGB Nielsen”-ის მომსახურებით შემდეგი სარეკლამო სააგენტოები სარგებლობენ: “ეი-სი ჯგუფი”, “ად კორპორაცია”, “იმპერიალი”, “იმედი-კონტაქტი”, “GSG” “სარკე”, “Starcom MediaVest”, “TBS” “TV”, “TV+” , “Universal mcCann Georgia”
“AGB Nielsen”-ის დირექტორი მანანა აბორჯანიძე აღნიშნავს: “ჩვენ ვიკვლევთ სატელევიზიო რეიტინგებს, შემდეგ ვაწვდით მათ როგორც ტელევიზიებს, ისე სააგენტოებს. სარეკლამოები კი სწორედ ამ მონაცემებზე დაყრდნობით აკეთებენ თავიანთ მედიაგათვლებს. შესაბამისად, ის სააგენტოები, რომლებიც ამ მონაცემებს ყიდულობენ, არიან წამყვანი კომპანიები საქართველოში, რადგან მათ აქვთ იმის ცოდნა და ასევე ტექნიკური ბაზა, რომ სწორად გამოიყენონ ეს პროგრამა და იმუშაონ ევროპული სტანდარტებით. ისინი, რეიტინგებზე დაყრდნობით, შესაბამისი პროგრამული უზრუნველყოფის საფუძველზე სწორად გეგმავენ და საკმაოდ მაღალკვალიფიციურ დონეზე წარმართავენ სარეკლამო კამპანიებს. არ შეიძლება არ აღვნიშნოთ ის ფაქტიც, რომ ნელ-ნელა უმჯობესდება რეკლამის ხარისხი. რამდენიმე სტუდია ძალიან საინტერესოდ მუშაობს ამ მიმართულებით. რა თქმა უნდა, განვითარებისთვის კიდევ ბევრი მუშაობაა საჭირო, მაგრამ დღეისათვის უკვე იქმნება კარგი ადგილობრივი პროდუქტი. აღნიშნული ფაქტორების გათვალისწინებით, შეიძლება ითქვას, რომ სარეკლამო ბაზარი ასე თუ ისე ვითარდება. რეალურად, კომპანიები უფრო მეტ ინვესტირებას ახორციელებენ რეკლამაში, ვიდრე რამდენიმე წლის წინ.”
ქართული სარეკლამო სააგენტოების დიდი ნაწილი დადებითად აფასებს “AGB Nielsen”-ის შემოსვლას ბაზარზე. სააგენტო “იმედი-კონტაქტის” დირექტორის მოადგილის, ქალბატონ ეკა სამადაშვილის თქმით, “AGB Nielsen”-ი ძალიან მნიშვნელოვან პროდუქტს ქმნის. ის იკვლებს სატელევიზიო ეთერს თავისი GRP-ით (შენ სეგმენტზე სატელევიზიო რეიტინგის შეფასება) და ეს ფიფლმეტრების საშუალებით ხდება. ჩვენ ვამუშავებთ ამ მონაცემებს. სარეკლამო ბიზნესის განვითარება მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული აღნიშნული კვლევების წარმოებაზე. ჩვენი მთავარი პლიუსი კი სწორი მედიადაგეგმარებაა. რეკლამის წარმოებით არ ვართ დაკავებული, მხოლოდ მათ განთავსებაზე ვზრუნავთ. ვახორციელბთ შეფასებას, მონიტორინგს, პოსტმონიტორინგს, ვგეგმავთ ბიუჯეტს, ვიკვლევთ ბრენდის კონკურენტ კომპანიებს. ამაში კი “AGB Nielsen”-ის გამოკვლევები გვეხმარება. თავისთავად ძალიან მნიშვნელოვანი ფაქტია, რომ ამ ყველაფრის გაზომვა საერთოდ ხდება საქართველოში. ბევრ განვითარებად ქვეყანაში მაგალითად, უკრაინაში კომპანიებს ამის საშუალება არ აქვთ.
ეფექტური დაგეგმარების გარეშე შეუძლებელია სწორი კამპანიის ჩატარება და სააგენტოებს, რომლებიც არ ატარებენ აღნიშნულ კვლევებს, ძალიან გაუჭირდებათ ბაზარზე პოზიციების შენარჩუნება. მარკეტინგული კვლევების წარმოება მნიშვნელოვანია იმ კომპანიებისთვისაც, რომლებიც ჩვენი დამკვეთები არიან. როდესაც კლიენტი მოდის ჩვენთან, პირველ რიგში ვიგებთ, ჩაატარა თუ არა რაიმე კვლევა, სანამ ბაზარზე შემოვიდოდა. უნდა აღვნიშნო, რომ ამ მხრივ მუშაობა უფრო მიადვილდება უცხოელებთნ, რადგან მათ უკეთ იციან მარკეტინგული კვლევების მნიშვნელობა. მაგრამ უკვე ქართველებიც მიხვდნენ, რომ ეს საჭიროა და დაახლოებით 90%-ი უკვე აწარმოებს აღნიშნული სახის კვლევებს, რამაც თავის მხრივ დიდად შეუწყო ხელი ბაზრის ზრდას. ის გასულ წელს, 2005 წელთან შედარებით, დაახლოებით 80%-ით გაიზარდა.”
საქართველოში სარეკლამო ბიზნესი საერთაშორისო სტანდარტებისკენ დგამს ნაბიჯებს, რასაც ის ფაქტიც ადასტურებს, რომ ახლო მომავალში სარეკლამო სააგენტოები ტელევიზიისგან დროის ყიდვის უფრო თანამედროვე მეთოდზე გადავლენ. მომავალში იყიდიან არა დროს, არამედ � 1 პუნქტ რეიტინგს. ზურაბ იობაშვილის თქმით, დღესდღეობით სააგენტოები ფიქსირებული პრაისების მიხედვით ყიდულობენ სატელევიზიო დროს. რაც შეეხება 1 პუნქტ რეიტინგს, ის კონკრეტული ტელეარხის თუ გადაცემის რეიტინგულობის პროცენტია და სამიზნე აუდიტორიაზე დაყრდნობით გამოითვლება. სხვადასხვა გადაცემას სხვადასხვა რეიტინგი აქვს, იქიდან გამომდინარე, თუ რომელ სამიზნე აუდიტორიაზეა გათვლილი. ამჟამად დროის შესყიდვა ერთი ან ნახევარი წუთის ღირებულების მიხედვით ხდება. თუმცა ეს ღირებულება ზუსტად არ ასახავს ამა თუ იმ გადაცემის რეიტინგს. მაგრამ არსებობს შეფასების უფრო ცივილიზებული მეთოდი. ევროპაში მიღებულია 1 პუნქტი რეიტინგის ანუ 1 სპოტის ღირებულება (SPP) და რაც უფრო დაბალი აქვს ეს ღირებულება ამა თუ იმ გადაცემას, თუ სარეკლამო კომპანიას, მით უფრო რეიტინგულია გადაცემაც და სააგენტოც. რეკლამის ნებისმიერი დამკვეთი და მით უმეტეს ტელევიზია, დაინტერესებული უნდა უყოს, დამკვეთს რაც შეიძლება დაბალი SPP შესთავაზოს, ანუ ჩვენ გვინდა გარკვეული შედეგის მიღწევა რაც შეიძლება დაბალ ფასად. მაგალითად, “დროებაში” 1 წუთის ღირებულება 1550 დოლარია და აქ სპოტის ერთხელ გაშვებას გვირჩევნია, იგივე სპოტი გავუშვათ დღის ქრონიკებში, თუნდაც 5-6-ჯერ და მივაღწიოთ იგივე რეიტინგს რაც აქვს “დროებას”, ოღონდ ნაკლებ ფასად. დღის ქრონიკის დაწყებამდე 1 წუთის ღირებულება 140%-ია. გაცილებით მაღალი ფასები აქვს წუთს “რუსთავი 2”-ზე, მაგრამ ამჟამად მის გადაცემებს რეიტინგი უფრო მაღალი აქვს, ვიდრე “იმედს”. თუმცა ისეთი დიდი განსხვავებაც არაა. განსხვავება ფასებში უფრო მეტია, ვიდრე რეიტინგებში. არის სხვა სატელევიზიო არხები, რომლებსაც ფასები საკმაოდ ძვირი აქვთ, მაგრამ გადაცემათა რეიტინგები – ძალიან დაბალი. ასეთ გადაცემებში რეკლამის განთავსება არარენტაბელურია და პრაქტიკულად ამ არხებზე მინიმალური რაოდენობის რეკლამა გადის. ამჟამად ჩვენ ტელევიზიისგან ვყიდულობთ წუთებს, ან უფრო მეტად ნახევარ წუთს, გადავიღებთ სარეკლამო რგოლს, რომლის ხანგრძლივობა სხვადასხვა დროს სხვადასხვაა. მას განვათავსებთ რომელიმე გადაცემაში რამდენჯერმე, ანუ ვითვლით მის ჯერადობას, შემდეგ ვიგებთ 1 წამის ფასს და ვამრავლებთ წამების ჯამის ღირებულებაზე. მაგრამ უფრო პროგრესული მეთოდია საერთო დროის შესყიდვა რეიტინგების მიხედვით, ანუ გადაცემას მიენიჭება გარკვეული რეიტინგი და რეკლამის დამკვეთი ყიდულობს ჯამურ რეიტინგს. მაგალითად, დამკვეთი ითხოვს, ტელევიზიამ მას თვის განმავლობაში დაუგროვოს 500 GღP ანუ 500 ჯამური რეიტინგი. აქ პრიორიტეტი ენიჭება დაგროვებად რეიტინგს. დამკვეთის ინტერესებში აღარ შედის კონკრეტულად რომელ გადაცემაში და რეკლამის ეთერში რამდენჯერ გასვლით მიაღწევ ამას. დამკვეთისთვის ამ ეტაპზე მთავარია, დააგროვოს 500 GღP რაც შეიძლება დაბალ ფასად. ქალბატონი ნანა აბორჯანიძის თქმით, ამ ნაბიჯის გადასადგმელად ბაზარი უკვე მზადაა.
მართალია, საქართველოში პროგრამა “Aრიანნა” დაინერგა, მაგრამ როგორც “TV+”-ის დირექტორი ბატონი გიორგი სულაკაური აღნიშნავს, “ამ პროგრამის სწორად გამოყენება კომპანიათა დიდმა ნაწილმა არ იცის. ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ “Arianna”-საც აქვს თავისი მინუსები, რადგან ის ევროპული მენტალიტეტის ადამიანებზეა მორგებული. ქართველი მაინც სპეციფიურად აზროვნებს. ნებისმიერ სიტუაციაში აუცილებლად უნდა გაითვალისწინო ერის კულტურა. ვთქვათ, ევროპელებისთვის, თუნდაც რუსებისთვის შაბათ-კვირას ტელევიზიებით პოლიტიკური თოქ-შოუები, შემეცნებითი პროგრამები გადის და მათ საკმაოდ დიდი რეიტინგი აქვთ. საქართველოში კი ეს არ მუშაობს და ვერც იმუშავებს ერთი რამის გამო – ამ დროს ქართველი ან მეგობართანაა ან ქალაქგარეთ, აგარაკზე ან სოფელში. მისთვის ნაკლებად საინტერესოა, იჯდეს სახლში, უყურებდეს თოქ-შოუს და ანალიტიკურად გაიაზროს ის. ამიტომ ქართველს ინფორმაცია ცოტა სხვანაირად უნდა მიაწოდო. აქ აუცილებლად უნდა გამოიყენო ფსიქოლოგია. თუმცა სარეკლამო ფსიქოლოგია, სამწუხაროდ, ჩვენში ჯერ-ჯერობით არ არის ისე განვითარებული, როგორც საზღვარგარეთ.”
“გახსოვდეთ, რომ თქვენი მთავარი კონკურენტი კლიენტის თავში ზის
და მას აზროვნების ინერცია ქვია…”
რეკლამის შექმნაში ფსიქოლოგიის როლი, მართლაც, დიდია. თუმცა ჩვენი სარეკლამო სააგენტოები იშვიათად თუ იყენებენ ფსიქოლოგის რჩევებს რეკლამის შექმნის დროს, ამას სარეკლამო რგოლებიც მოწმობს. როგორც ფსიქოლოგი ნანა ჩაჩუა ამბობს, “რეკლამა წარმოადგენს ხელოვნურად შექმნილ ობიექტს ანუ არტეფაქტს, რომელიც ადამიანის ფსიქიკის მთლიანობაზე ზემოქმედებს და ახდენს არაცნობიერის მდგომარეობის გააქტიურებას. ცხადია, რეკლამის შექმნის პროცესში გათვალისწინებული უნდა იყოს ადამიანის ფსიქიკის თავისებურებანი, განსაკუთრებით არაცნობიერი ფსიქიკური, თავისი არქეტიპული ხატებით, რომელიც ასოციაციებთან ერთად არაცნობიერის ინტეგრალურ ნაწილს წარმოადგენს და რომელიც შეიძლება ყველგან გაჩნდეს, განათლებისა და გონიერების მიუხედავად.
ეთნოსური ხასიათი, რომელიც გარკვეული გეოგრაფიული გარემოსა და ისტორიული პროცესების შესაბამისად ყალიბდება, შეიძლება განხილულ იქნას, როგორც სახეობის შეგუების განსაკუთრებული სტილი. ქართველის ფსიქოტოპის ფორმირებას, ცხადია, მცირერიცხოვნობის მომენტიც განსაზღვრავდა, რომელსაც გამოცდილებამ იმთავითვე ჩამოუყალიბა მოქნილობისა და გამძლეობის დიდი უნარი. მაღალი მგრძნობელობა, მოვლენების სიღრმისეული განცდა, პოეტურობა, ტკბობის იმპულსი არის ის, რითაც ელაპარაკება ქართველი გარე სამყაროს და თავის თავს. ამიტომაც არსებითად მისი აღქმის შეგრძნებით არხებს ანუ “აღქმის კარებებს”, იგივე რეპრეზენტაციულ სისტემებს წარმოადგენს უფრო მეტად კინესთეტიკური არხი, ვიდრე ვიზუალური ან აუდიალური. კინესთეტიკურია ის, რასაც ჩვენ ვგრძნობთ, ვყნოსავთ და განვიცდით გემოვნებით.
ქართული სივრცის რეკლამას კი უფრო მეტად სჭირდება კინესთეტიკურ მოდალობებზე აგებული რეკლამა, მაგრამ მისი კომერციული ხასიათიდან გამომდინარე, მაინც საჭიროებს ყოველ ადამიანთან მისვლას, ამიტომ რეკლამა ისე უნდა იყოს აწყობილი, რომ როგორც ვიზუალური, ასევე აუდიალური და კინესთეტიკური თანაბრად იყოს წარმოდგენილი, თუმცა რეკლამა მაინც კინესთეტიკურით უნდა დასრულდეს. ამ მხრივ კარგად არის შესრულებული “კოკა-კოლას” ის რეკლამა, სადაც მუსიკის (ხმების) თანხლებით, წითელი ფერის (აუდიალური) სიჭარბით, ნაჩვენებია (ვიზუალური) მისი დალევით მიღებული სიამოვნების (კინესთეტიკური) განცდა. ადამიანი ამჩნევს და გამოარჩევს გარემოდან იმას, რისი მოთხოვნილებაც მას აქვს. ფსიქოლოგიური ფაქტორების გათვალისწინებით შექმნილი რეკლამა უსათუოდ მივა ადრესატამდე, ამიტომ რეკლამის შემქმნელებმა განსაკუთრებით უნდა იზრუნონ ეკოლოგიაზე, ანუ რეკლამა არავის და არაფერს არ უნდა აყენებდეს ზიანს. სიფრთხილე გვმართებს ადამიანის ფსიქიკასთან მიმართებაში.
რეკლამისადმი გარკეული მზაობა როგორც კულტურულ, ასევე ეკონომიკურ, სოციალურ და პოლიტიკურ განწყობილებებს მოიცავს. რეკლამას, რომელიც პირდაპირ უჩვენებს ადამიანს საკუთარ ნეგატიურ თვისებებს, უარყოფითად დაანახებს თავის თავს, პოზიტიურ მიზანთან მისვლა გაუჭირდება. სამწუხაროდ, ქართული სარეკლამო სივრცე გადატვირთულია ასეთი რეკლამებით.”
როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, სარეკლამო ბაზრის განვითარება მნიშვნელოვნადაა დამოკიდებული მასობრივი ინფორმაციის საშუალებათა განვითარებაზე. ქართული სარეკლამო სააგენტოები სარეკლამო ობიექტის სპეციფიკიდან გამომდინარე, გეგმავენ სარეკლამო კამპანიას და რეკლამის განთავსებისთვის თითქმის ყველა არსებულ საშუალებას იყენებენ, კომბინირებულად. თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ სარეკლამო ბიუჯეტების 58-65% ტელევიზიაზე მოდის. დაახლოებით 15% – გარე რეკლამაზე, 10% – რადიოზე, დანარჩენი – პრესაზე. აქ რეკლამა უფრო სტატიების სახითაა წარმოდგენილი. იქედან გამომდინარე, რომ ტელევიზია მოსახლეობის საკმაოდ ფართო მასებს მოიცავს, მას ყველაზე მაღალი პროცენტული მაჩვენებელი აქვს რეკლამის განთავსების თვალსაზრისით. ნანა აბორჯანიძის თქმით, 2006 წლის სატელევიზიო ბაზარი 13,5 მილიონ დოლარადაა შეფასებული. 2007 წელს კი მისი 3-4 მილიონით ზრდაა მოსალოდნელი. დღესდღეობით ქართულ მედიასივრცეში დაახლოებით 9 ტელეკომპანია მოქმედებს. მათ შორის რამდენიმე საკმაოდ მაღალი ხარისხის სატელევიზიო გადაცემებს სთავაზობს მაყურებელს და დიდი რეიტინგითაც სარგებლობს. უკვე წამყვანი ტელეარხები ისეთ პროექტებს ყიდულობენ, რომელთა ბიჯეტები მილიონნახევარ ლარსაც აღწევს. 2006 წლის სარეკლამო ბიუჯეტების ძირითადი ნაწილი ტელეკომპანია “იმედსა” და “რუსთავი 2”-ის არხებზე გადანაწილდა. ძალიან მცირე ნაწილი მოდის დანარჩენ არხებზე. აღსანიშნავია ისიც, რომ სატელევიზიო ეთერს მულტინაციონალური კომპანიები ავსებენ. რაოდენობის სიმცირის, მათში გარკვეული შიშის ფაქტორის არსებობის თუ სხვა მიზეზთა გამო ქართული კომპანიები სატელევიზიო ბაზარზე ნაკლებად არიან წარმოდგენილნი.
ბიზნესმენთა წრეებში სარეკლამო კამპანიის მნიშვნელობის ზრდისა და ტელეკომპანიების განვითარების პარალელურად, საქართველოში შეიქმნა სისტემა, რომლის მეშვეობით სარეკლამო და ტელეკომპანიებს შორის ურთიერთობა უფრო ცივილური ფორმით ხორციელდება. ჯერ კიდევ 2004 წელს კომპანია “მედიაჰაუსი”, ხოლო უკვე 2005 წლიდან “ვიდეოინტერნეიშენელი” შემოვიდნენ ქართულ ბაზარზე და ისინი ექსკლუზიური უფლებით უზრუნველყოფენ ტელეკომპანიების სარეკლამო დროის მიყიდვას სარეკლამო სააგენტოებისთვის.
ირაკლი ჩიქოვანი, კომპანია “მედიაჰაუსის” დირექტორი: “ჩვენ ვყიდით ტელეკომპანიების – “რუსთავი 2”-ის, “მზის” და ” I სტერეოს” სარეკლამო დროს. გარდა ამისა, ვახორციელებთ ამ არხების “Prodact placement” და “რუსთავი-2”-ის საიტზე რეკლამის განთავსებას. მანამდე ტელევიზიები თავად ყიდდნენ თავიანთ სარეკლამო დროს. გაყიდვების ჩამოყალიბებული სისტემა არ არსებობდა, რაც ობიექტურად დადებით გავლენას არ ახდენდა ბაზარზე. 2004 წელს ჩვენ ჩამოვაყალიბეთ ფირმა, რომელმაც დაიწყო დროის გაყიდვა. ეს მთელს მსოფლიოში მიღებული პრაქტიკაა. ტელევიზიები თავად არ ყიდიან დროს, ამაზე სპეციალიზებული ორგანიზაციები ზრუნავენ. აღნიშნულმა მომსახურებამ სერიოზული შედეგები გამოიღო საერთოდ ბაზრის ზრდის თვალსაზრისით. გარდა ამისა, მოწესრიგდა ურთიერთობები ტელევიზიებსა და სააგენტოებს შორის. ჩამოყალიბდა ცივილიზებული წესები, რომლებსაც მეტნაკლებად ყველა სააგენტო იცავს და ვინც არ იცავს, ვცდილობთ, დავაცვევინოთ.
უკვე 2005 წელს ამ ბაზარზე შემოვიდა რუსული კომპანია “ვიდეოინტერნეიშენელი”, სელერი, რომელსაც თავისი წარმომადგენლობები აქვს ბელორუსიასა და უკრაინაში. ჩვენი და მათი მუშაობის პრინციპი იგივეა. უბრალოდ, მათგან განსხვავებით ჩვენ უკვე 2007 წლიდან 3 ტელევიზიის სარეკლამო დროს ვყიდით. ისინი მხოლოდ “იმედის” დროს ყიდიან. ის, რომ 3 ტელევიზიის დროს ყიდი, ვფიქრობ, კარგია მედიასელერისთვის, თუმცა დამკვეთი ორგანიზაციებისთვის უკეთესია დაგეგმვის თვალსაზრისით. მათთვის ჩვენი მომსახურება უფრო მიმზიდველია, რადგან აქვთ ალტერნატივა და შეუძლიათ, რეკლამა განათავსონ შედარებით დაბალ ფასად.
მნიშვნელოვანია ისიც, რომ ჩვენ, განურჩევლად სააგენტოს სიდიდისა, ყველას მომსახურების ერთნაირ პირობებს ვთავაზობთ. შემდეგ კი მის ოსტატობაზეა დამოკიდებული, რამდენად სწორად დაგეგმავს ამა თუ იმ კომპანიის სარეკლამო კამპანიას.
აღნიშნულ ფაქტორებთან ერთად სარეკლამო ბაზრის ზრდას ხელს უწყობს კონკურენციის განვითარება ბიზნესის სხვადასხვა სფეროში. ჩვენთან კონკურენცია განსაკუთრებით გაძლიერდა მობილური კავშირგაბმულობის, საფინანსო, მშენებლობის, ფარმაციის სფეროებში. მათ ძალიან კარგად იციან რეკლამის მნიშვნელობა. სატელევიზიო დროის ძირითად ნაწილს სწორედ აღნიშნულ სფეროებში მოთამაშე კომპანიები ავსებენ. ისინი, დღესდღეობით საკმაოდ ძლიერ, მსხვილბიუჯეტიან, სწორი სტრატეგიის მქონე ორგანიზაციებს წარმოადგენენ და წარმატებულებიც არიან. 2002-2003 წლებში ყოველივე ეს ჩანასახოვან მდგომარეობაში იყო. ბოლო სამ წელიწადში კი საკმაოდ სწრაფად განვითარდა, განსაკუთრებით რეკლამის კუთხით. ზრდამ 2005 წელს და უფრო მეტად 2006 წელს სერიოზულ მაჩვენებლებს მიაღწია.”
ტელევიზიის კვალდაკვალ ბაზარზე გამოყენების თვალსაზრისით სერიოზულ პოზიციებს იკავებს გარე რეკლამა. მას ქართული კომპანიები საკმაოდ აქტიურად იყენებენ. იზრდება რადიოს როლიც რეკლამის სფეროში. რაც შეეხება პრესას, დღეისათვის სარეკლამო ბიუჯეტების ყველაზე დაბალი პროცენტი მასზე მოდის. ჯერ-ჯერობით ვერც ინტერნეტი სარგებლობს დიდი პოპულარობით საქართველოში.
მართალია, ბაზარი ნელი ტემპებით, მაგრამ ასე თუ ისე ვითარდება, თუმცა დღემდე სარეკლამო ბიზნესში ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი პრობლემა გადაუწყვეტელი რჩება – არ მიმდინარეობს ინტენსიური მუშაობა კვალიფიციური კადრების მოსამზადებლად ამ სფეროში. როგორც ქალბატონი მაია მეტრეველი აღნიშნავს: “სარეკლამო სააგენტოები მართლაც დგანან ამ პრობლემის წინაშე. მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოში რამდენიმე საკმაოდ პრესტიჟული სასწავლებელი არსებობს და ამ კუთხით ისინი, გარკვეულწილად, განათლებას აძლევენ სტუდენტებს, ჩვენ მაინც არ გვაქვს მომზადებული კადრების აყვანის საშუალება. როგორც ჩანს, ეს არაა საკმარისი. ამიტომ თავად გვიწევს ჩვენივე კადრების მომზადება.”
კადრების მომზადებასა და საერთოდ რეკლამის ბიზნესის განვითარებაში განსაკუთრებული როლი, ალბათ, სახელმწიფომ უნდა შეასრულოს, თუმცა უნდა აღინიშნოს, რომ განსაკუთრებულ ხელშეწყობას სახელმწიფოს მხრიდან სარეკლამო სააგენტოები ვერ გრძნობენ, მათთან არც სერიოზული პრობლემები აქვთ. სააგენტოების წარმომადგენლები მიიჩნევენ, რომ დასახვეწია საკანონმდებლო ბაზა, კანონის დარღვევის ფაქტებსაც ხშირად აქვს ადგილი. ამ შემთხვევაში კი მაკონტროლებელი ორგანოები თავის სიმაღლეზე ვერ დგანან. სამწუხაროდ, ახლო მომავალში კანონში რაიმე სერიოზული ცვლილებების შეტანა არ იგეგმება.
მომხმარებლის ინტერესები მართლაც რომ ირღვევა. რეკლამის როლს და მის მნიშვნელობას არავინ უარყოფს, მაგრამ ძალიან ხშირად მედიის საშუალებებით ვისმენთ და ვუყურებთ ისეთ სარეკლამო რგოლებს, რომლებიც მხოლოდ ადამიანთა მოტყუებად შეიძლება ჩავთვალოთ. რეკლამის შემქმნელები ხშირად რეკლამის ფსიქოლოგიური ზეგავლენის უნარს ბოროტად იყენებენ უხარისხო პროდუქციის გასასაღებლად და გვაჩეჩებენ ყოვლად გამოუსადეგარ საქონელს, რომლებმაც შეიძლება უარყოფითი გავლენა იქონიონ ადამიანთა ჯანმრთელობაზე და მათ ბიუჯეტზეც. ალბათ, ყველას ძალიან კარგად ახსოვს, რა რეკლამა გაუკეთდა ზეიკიძის ძეხვეულს, მაგრამ შემდეგ აღმოჩნდა, რომ მისი წარმოება ყოვლად წარმოუდგენელ პირობებში ხდებოდა. მიუხედავად ამისა, თავის დროზე ის მომხმარებელში დიდი პოპულარობით სარგებლობდა და ეს მხოლოდ რეკლამის დამსახურებაა, რომლის მიზანიც ამ კონკრეტულ შემთხვევაში ადამიანთა მოტყუება იყო. მართალია, მოგვიანებით გაირკვა, როგორი ხარისხის იყო ეს პროდუქცია და მისი პოზიციები ბაზარზე საგრძნობლად შესუსტდა, მაგრამ საჭიროა დამცავი მექანიზმების ამოქმედება, რათა შემდგომშიც არ მოხდეს მომხმარებელთა ინტერესებისა და უფლებების უხეში დარღვევა. თვალსაჩინოებისათვის გამოგვადგება “აპკინსპროს” რეკლამა, რომლის საშუალებითაც თითქოს ჩვენ სულ რაღაც სამ კვირაში “ზედმეტი ქონისგან” განვთავისუფლდებოდით. ეს ხომ მტკნარი სიცრუეა…
სამწუხაროდ, არც ფართოდ რეკლამირებული “ფასტუნ-გელი” აყუჩებს ტკივილებს !!!
ისიც ყველამ კარგად იცის, რომ “კოკა-კოლა” ჯანმრთელობისათვის საშიშ ინგრენდიენტებს შეიცავს, თუმცა გამაგრილებელ სასმელებს შორის ის მაინც ლიდერობს, ის ბრენდია. ამას კი მართლაც რომ ეფექტური რეკლამის საშუალებით მიაღწია…
“რეკლამა არ არის სიცრუე, მაგრამ ის არ არის სრული სიმართლე…”
სარეკლამო კომპანია “სარკე კონსალტინგის” დირექტორის, ბატონ რეზო ჩარკვიანის თქმით, “რეკლამა მომხმარებლისთვის ინფორმაციის შელამაზებულად გადაცემის საშუალებაა. ვერ დავეთანხმები აზრს, რომ რეკლამა არის ტყუილი. ახლა ყველა ერიდება ტყუილის თქმას. უბრალოდ ინფორმაციის შელამაზებას აქვს ადგილი. საზღვარგარეთ ტყუილის თქმა რეკლამაში დაუშვებელია, რადგან მისი გამოააშკარავების შემთხვევაში დიდი ჯარიმებია დაწესებული, ამიტომაც არ უღირთ მათ ერთჯერადი ტყუილის თქმა. საქართველოში გასულ წლებში რეკლამაში ტყუილის ელემენტები აღინიშნებოდა, რადგან დაცვის მექანიზმი არ არსებობდა, მაგრამ ახლა კომპანიები უფრო კორექტულები არიან და უფრო მართებული იქნება, თუ ვიტყვით, რომ შელამაზებულ სიმართლეს ამბობენ ანუ სრული სიმართლე არ არის ნათქვამი რეკლამაში. ასე რომ არ იყოს, მაშინ “კოკა-კოლას” რეკლამაშიც გაჟღერდებოდა, რომ მისი პროდუქცია ცოტა ქიმიასაც შეიცავს, მაგრამ ეს არ მომხდარა.”
ტყუილის თქმა დანაშაულია, მაგრამ უფრო მეტი დანაშაული ხომ არ არის, როცა სიმართლეს მალავ?

უმსხვილესი რეკლამის
მიმწოდებლები
სარეკლამო ბაზრის მოცულობის მიხედვით, რუსეთი ევროპაში მეხუთეზე და მსოფლიოში მე-12 ადგილზეა. რუსეთის კომუნიკაციების სააგენტოების ექსპერტების აზრით, ქვეყნის სარეკლამო ბაზარი 2006 წლის I კვარტალში, 2005 წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით 28%-ით გაიზარდა და 2.8 მლრდ დოლარს მიაღწია. ბაზრის მნიშვნელოვანი ზრდა აღინიშნა ასევე ინტერნეტ-სეგმენტში (+80%), ამასთან წარმოჩინდა ვირტუალური რეკლამის პოტენციალი.
2006 წლის 1 ივლისს რეკლამის შესახებ ახალი კანონის შემოღებამ იმედები ვერ გაამართლა: სარეკლამო ბაზრის სეგმენტაცია არ გადანაწილდა. ანალიტიკოსების აზრით, რეკლამის ტელევიზიაში გაშვების დროისა და პირობების გართულებას შეეძლო რამდენიმე მსხვილი რეკლამის მიმწოდებლის სხვა სახის რეკლამებზე გადასვლისთვის შეეწყო ხელი, მაგრამ პირიქით მოხდა: მათ სატელევიზიო რეკლამის ბიუჯეტი სხვა სახის რეკლამისგან თავის შეკავების ხარჯზე გაზარდეს. რეკლამაში სატელევიზიო სეგმენტი ისევ და ისევ ლიდერობს, გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით სატელევიზიო რეკლამა 35%-ით გაიზარდა, გარე რეკლამა – 29%-ით.
რუსეთში შემცირდა ბეჭდვითი რეკლამის ბაზრის წილი, იგი მხოლოდ 14%-ით გაიზარდა.
რეკლამის უმსხვილესი მიმწოდებლების სამეულიდან ყველა სეგმენტში პირველ ადგილზეა “Procter&Gamble” , მიუხედავად იმისა, რომ 2006 წლის II კვარტალში, I კვარტალთან შედარებით, მისი რეკლამირების რაოდენობა 63028-დან 57035-მდე შემცირდა. მეორე ადგილი დაიკავა კომპანია “Coca-Cola”-მ – 38998 რეკლამით, სამეულში ბოლო ადგილზეა კომპანია “UNILEVER”-ი – 31158 რეკლამით.