მკურნალობა ძვირდება, სადაზღვევო კომპანიების პრემიები იზრდება, ხოლო მოსახლეობის ჯანმრთელობა უარესდება

მაკა ღანიაშვილი

საქართველოში მოსახლეობა სოლიდურ თანხებს ხარჯავს ჯანმრთელობის მომსახურების შესყიდვაზე. კერძო ფორმალური და არაფორმალური გადასახადები დღეისათვის საქართველოში ჯანდაცვის დანახარჯების დაახლოებით 80%-ია. ეს ნიშნავს, რომ ჯანდაცვის მომსახურების შესყიდვაზე გაწეულმა დანახარჯებმა შესაძლებელია ოჯახის გაღატაკებაც გამოიწვიოს. ცხადია, იმ შემთხვევაში, თუ ეს თანხა ოჯახს გააჩნია. მედიკამენტებსა და სამედიცინო მომსახურებაზე ფასების კატასტროფულად ზრდის გამო ხშირად ავადმყოფს სრულ სამედიცინო მომსახურებაზე ხელი არც კი მიუწვდება. როგორ მოიქცეს ასეთ შემთხვევაში ადამიანი? რა მექანიზმებით ცდილობს სახელმწიფო სამედიცინო მომსახურება ხელმისაწვდომი გახადოს მოქალაქეებისათვის?

ჯანდაცვის სფეროს რეფორმის
ძირითადი მიმართულებები
საქართველოში 1995 წლიდან მიმდინარეობს რეფორმები ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის დაფინანსების სისტემისა და ინსტიტუციონალური მოწყობისათვის. საბაზრო ეკონომიკაზე გადასვლამ გადაუდებელ ამოცანად აქცია მოძველებული საბჭოთა ჯანდაცვის სისტემის ახალი, უფრო ეფექტური სისტემით შეცვლა. საგულისხმოა, რომ საქართველოში საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდგომი პერიოდი მძიმე სოციალური კატაკლიზმებით ხასიათდებოდა, რაც უარყოფითად აისახა როგორც ჯანდაცვის მომსახურების მიწოდების მოცულობასა და ხარისხზე, ასევე მის მოთხოვნაზე. 1992-1996 წლებში ჯანდაცვის სახელმწიფო ხარჯი ერთ სულ მოსახლეზე წლის განმავლობაში ერთი აშშ დოლარი იყო. საზოგადოების სოციალური და ეკონომიკური პირობების მკვეთრი გაუარესების ფონზე მოქალაქეთა ნაწილს სულ უფრო უჭირდა ესარგებლა ჯანდაცვის მომსახურებით. ამის მიზეზი ფასების ზრდასთან ერთად მოსახლეობის შემოსავლების კლება იყო.
დღესაც ქვეყნის მოსახლეობის დიდი ნაწილის მატერიალური მდგომარეობა სასურველზე ბევრად უარესია და მაღალი ხარისხის სამედიცინო მომსახურებაზე მოსახლეობის მცირე ნაწილს თუ მიუწვდება ხელი, ხოლო საზოგადოების დიდი ნაწილისთვის შედარებით იაფი სამედიცინო მომსახურებაც კი ფუფუნების საგანია. მთავრობამ სპეციალური ღონისძიებები შეიმუშავა მოსახლეობის ყველაზე დაუცველი ფენებისათვის ჯანდაცვის ხელმისაწვდომობისა და ხარისხის ამაღლების ხელშესაწყობად. საქართველოს ჯანდაცვის რეფორმაში მნიშვნელოვანია არსებული სახელმწიფო ჯანდაცვითი პროგრამების ეტაპობრივი ჩანაცვლება სადაზღვევო პროდუქტებით, რაც გულისხმობს მოსახლეობისთვის სადაზღვევო პროდუქტის პირდაპირი შესყიდვის ნაცვლად – სამედიცინო პროდუქტის შესყიდვას. ამ მიმართულებით ამოქმედდა “სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ მყოფი მოსახლეობის სამედიცინო დახმარების სახელმწიფო პროგრამა”, სახელმწიფო იძენს დაზღვევას მის მიერ დაქირავებული ადამიანებისათვის (მასწავლებლები, ძალოვანი სტრუქტურები), დაიწყო ე.წ. “იაფი დაზღვევის პროგრამა.

სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ მყოფი მოსახლეობის სამედიცინო
დახმარების პროგრამა
2005 წელს მთავრობამ მიიღო დადგენილება “ქვეყანაში სიღატაკის დონის შემცირებისა და მოსახლეობის სოციალური დაცვის სრულყოფის ღონისძიებათა შესახებ”. დადგენილების მთავარი მიზანი სიღარიბის დონის შემცირებასთან ერთად სოციალური დახმარებების მიზანმიმართულად და ეფექტურად განხორციელებაა. სიღარიბის შემცირება/დაძლევა და მოსახლეობის სოციალური დაცვა ერთ-ერთი მთავარი პრიორიტეტია საქართველოს მთავრობის 2007-2010 წლების ძირითადი მონაცემებისა და მიმართულებების დოკუმენტისა. ეს მიზანი იყო ჩადებული ასევე 2005 წელს საერთაშორისო სავალუტო ფონდის მიერ ეკონომიკური განვითარებისა და სიღარიბის დაძლევის სტრატეგიაში, საქართველოს ეროვნულ ანტიკორუფციულ სტრატეგიაში, ათასწლეულის განვითარების მიზნებში (Millennium Development Goals), ევროპის სამეზობლო პოლიტიკის სამოქმედო გეგმაში და ა.შ. თუმცა, “სიღარიბის დაძლევის მიზნით საქართველოსათვის გაწეული დახმარების მიუხედავად, პრობლემა კვლავაც მწვავედ დგას და სიღარიბის შემცირებისკენ გადადგმული ნაბიჯები ხშირ შემთხვევაში არაეფექტურად ხორციელდება, – აღნიშნულია ფონდ “ღია საზოგადოება საქართველოს კვლევაში, რომელიც ჯანდაცვის სფეროს მონიტორინგს შეეხება. სახარჯო პოლიტიკის კუთხით რეფორმის საწყის ეტაპზე პირველ ადგილზე იყო ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სფეროსკენ მიმართული სახელმწიფო ბიუჯეტის ასიგნებები 2007 წელს 999,718 მილიონი ლარით (ბიუჯეტის პროექტში ცვლილებებამდე), და მეორე ადგილზე 2006 წლის ბიუჯეტში 775 მილ. ლარით. მაგრამ მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო წლების სახელმწიფო ბიუჯეტში თავდაცვის სფეროს შემდეგ ყველაზე მეტად ფინანსები სოციალური დაცვის სექტორისათვისაა გათვალისწინებული, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვისაკენ მიმართული ფინანსები არასაკმარისია და არსებული რესურსებიც არაეფექტურად იხარჯება.
სახელმწიფო დაფინანსებით საქართველოში არაერთი პროგრამა მუშაობს ჯანდაცვის, განათლებისა თუ სხვა სექტორებში. ამ პროგრამათა შორის ერთ-ერთი უმსხვილესი სწორედ “სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ მყოფი მოსახლეობის სამედიცინო დახმარების პროგრამაა”. “სამწუხაროდ, სახელმწიფო პროგრამათა უმრავლესობა იგეგმება წინანასწარი ეკონომიკური ანალიზისა და გათვლების გარეშე. გადაწყვეტილების მიღება ამა თუ იმ სახელმწიფო პროგრამის დაგეგმვა-აღსრულებაზე ხშირ შემთხვევაში პოლიტიკურ ნებაზე უფრო არის დამყარებული, ვიდრე კონკრეტულ ეკონომიკურ ეფექტზე ორიენტირებული. შესაბამისად, ამგვარი პროგრამები, თუ ერთჯერადი აქციები, სასურველ შედეგს არ იძლევა. გადაწყვეტილებების დიდი ნაწილი მიიღება ცენტრალიზებულად, პოლიტიკურ პროცესებზე და ნებაზე დაყრდნობით და ამ შემთხვევაში არ არის გათვალისწინებული რეალური საჭიროებანი, ანალიზი ეფექტიანობის კუთხით, გრძელვადიანი შედეგი (მაგ. სიღარიბის დონის შემცირება) და ა.შ. ამავდროულად, საჯარო ფინანსების ხარჯვა, ხშირად, შეუსაბამობაშია ხარჯების საშუალოვადიანი დაგეგმვის სისტემასთან. მნიშვნელოვანია, რომ ჯანდაცვის სფეროს დაფინანსება და პოლიტიკა შეესაბამებოდეს ქვეყნის ეკონომიკის განვითარების გრძელვადიან სტრატეგიასაც”, – მსგავს რეკომენდაციას იძლევიან ფონდ “ღია საზოგადოება საქართველოს” ექსპერტები.
კვლევაში აღნიშნულია ასევე, რომ კერძო სადაზღვევო სქემაზე გადასვლა საქართველოში მოუმზადებელად მოხდა. მოუმზადებელნი საამისოდ, პირველ რიგში, თავად სადაზღვევო კომაპნიები იყვნენ. მთავრობის ინიციატივით 2007 წლის სექტემბრიდან იმერეთსა და თბილისში დარეგისტრირებული ბენეფიციარების სამედიცინო მომსახურება სახელმწიფომ კერძო სადაზღვევო კომპანიებისაგან ექსპერიმენტის სახით შეისყიდა. ვაუჩერების დარიგებას უზრუნველყოფდნენ ჯანმრთელობის და სოციალური პროგრამების სააგენტოს თანამშრომლები, რომლებსაც კატეგორიულად ეკრძალებოდათ გაეწიათ ბენეფიციარისათვის რეკომენდაცია რომელიმე სადაზღვევო კომპანიის მომსახურების თაობაზე. თავის მხრივ სადაზღვევო კომპანიის აგენტებს ეკრძალებოდათ პოლიკლინიკის ან სკოლის შენობის შიგნით შესვლა.
სადაზღვეო კომპანიებმა, განსაკუთრებით კი იმერეთის რეგიონში, ისარგებლეს მოსახლეობის ინფორმირების დაბალი დონით და დაიწყეს ე.წ. “ვაჭრობა ვაუჩერებზე. სადაზღვევო კომპანიების აგენტები სოფლებში აგროვებდნენ ბენეფიციარებს და ავტობუსებით ჩაჰყავდათ რაიონულ ცენტრებში ვაუჩერის მისაღებად, სანაცვლოდ მიღებულ ვაუჩერში ბენეფიციარებს სთავაზობდნენ მატერიალურ ანაზღაურებას და კვების პროდუქტებს. შედეგად, უკვე “დაზღვეული” ბენეფიციარების 90%-ს არანაირი ინფორმაცია არ ჰქონდა “არჩეული სადაზღვეო კომპანიის თუნდაც საბაზისო სადაზღვევო პაკეტის, ან კონტრაქტორი სამედიცინო დაწესებულების შესახებ.
მიუხედავად იმისა, რომ უმნიშვნელოვანესია საქართველოში სადაზღვევო სისტემის დანერგვა და განვითარება, შექმნილმა სიტუაციამ ცხადყო, რომ კერძო სადაზღვევო სისტემაზე გადასვლის ასეთი პრინციპი ნაადრევი აღმოჩნდა. ამისათვის, პირველ რიგში, თავად სადაზღვევო კომპანიები იყვნენ მოუმზადებელი. ასევე გასათვალისწინებელია ის გარემოებაც, რომ ბენეფიციარები სოციალურად დაუცველ ფენას მიეკუთვნებიან, არასაკმარისად არიან ინფორმირებული საკუთარ უფლებებში და ხშირ შემთხვევაში უჭირთ არჩევნის გაკეთება.
“იაფი დაზღვევის” პროგრამა
2009 წლის 1 მარტიდან საქართველოში ამოქმედდა “იაფი დაზღვევის პროგრამა, რომელშიც 10 სადაზღვევო კომპანიაა ჩართული. მიმდინარე წელს პროგრამისათვის სახელმწიფომ 11750000 ლარი გამოყო. საბაზისო პოლისის წლიური ღირებულება 60 ლარია, ანუ თვეში 5 ლარი. სადაზღვევო კომპანიის მიერ ასანაზღაურებელი თანხა საჭიროების შემთხვევაში 8000 ლარია. პოლისის წლიური ღირებულებიდან ფიზიკური პირი იხდის 19.80 ლარს, 40.20 ლარი კი სახელმწიფო ბიუჯეტიდან გამოიყოფა.
“იაფი დაზღვევის” პროგრამაში წინასწარი გათვლებით 500 ათასი ადამიანი უნდა ჩართულიყო. პროგრამის დაწყებიდან 4 თვის თავზე კი მთავრობის ინიციატივას სულ 40000 ადამიანი გამოეხმაურა. ბევრს საუბრობენ ამ წამოწყების წარუმატებლობის მიზეზების შესახებ. ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი ამ შემთხვევაშიც მოსახლეობის ინფორმირებულობის დაბალი დონეა.
პროგრამის ამოქმედების საწყის ეტაპზე საინფორმაცო კამპანია წარმართა მხოლოდ ხელისუფლებამ, რამაც პროგრამას პოლიტიკური სარჩული დაუდო. პროგრამის ირგვლივ წარმოქმნილმა პოლიტიკურმა დებატებმა და სათანადო ეკონომიკური კვლევებისა და ანალიზის არარსებობამ კი მოსპო პროგრამის უფრო რაციონალურად შეფასების საშუალება.
დაუზღვეველი ადამიანები ყველა ქვეყნისათვის პრობლემას წარმოადგენენ, განსაკუთრებით რთული კი დაზღვევის სისტემაში თვითდასაქმებული ადამიანების ჩართვაა. ძალიან მაღალია საქართველოში დაუზღვეველი მოქალაქეების რიცხვი. ბევრი ექსპერტი მიიჩნევს, რომ “იაფი დაზღვევის” მიზანი იყო, თვითდასაქმებულებისათვის გაეადვილებინა სადაზღვევო სისტემაში ჩართვა ფინანსური სტიმულირების გზით, რომლის დროსაც სახელმწიფო დაზღვევის ხარჯების მესამედს თვითონ დაფარავდა.
ფაქტია, რომ დღეს საქართველოში დაზღვევის ძალიან დაბალი კულტურაა. დაზღვევის სისტემის გამართული ფუნქციონირების გარეშე კი რთულია ვილაპარაკოთ მოქალაქეებისათვის სრული სამედიცინო სერვისის მიწოდებაზე, რადგან საქართველო დაბალი შემოსავლების ქვეყანაა. ამ საკითხებზე იმსჯელეს 1 ივლისს გამართულ მრგვალ მაგიდაზე, რომელიც მოაწყო ორგანიზაციამ “პარტნიორობა სოციალური ინიციატივებისათვის” და ეძღვნებოდა ჯანდაცვის დაფინანსებისა და დაზღვევის თემას.

ჯანდაცვის დაფინანსება
და დაზღვევა
შეხვედრაზე მოხსენება გააკეთა აქტუარებისა და ფინანსური ანალიტიკოსების ასოციაციის პრეზიდენტმა ალექსანდრე ომანაძემ. საინტერესოა ის მონაცემები, რომელიც მომხსენებელმა გამოსვლის დროს აუდიტორიას წარუდგინა. ქვემოთ მოცემულია დიაგრამები, რომელიც აჩვენებს ჯანდაცვის ეროვნულ დანახარჯებს ფინანსური წყაროების მიხედვით (დიაგრამა #1) და ჯანდაცვის ეროვნულ დანახარჯებს ფინანსური აგენტების მიხედვით (დიაგრამა #2) 2006 წელს, ანუ იმ პერიოდიდან, როდესაც საქართველოში აქტიურად დაიწყო ცვლილებები ჯანდაცვის დაფინანსების სფეროში.
მე-2 დიაგრამიდან ჩანს, რომ ჯანდაცვის დაფინანსების ძირითადი მახასიათებელი საქართველოში არის ჯიბიდან გადახდის დიდი წილი. “მინდა კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი თეზა შემოგთავაზოთ, – აგრძელებს ალექსანდრე ომანაძე, – ეს 72%, რომელიც ჯანდაცვაში იხარჯება მოსახლეობის ჯიბიდან, რეალურად, ფულის არაეფექტური ხარჯვაა. ადამიანი, მით უმეტეს ავადმყოფი, რთულია წარმოიდგინო როგორც კვალიფიციური შემსყიდველი ჯანდაცვის ბაზარზე. ასეთი ადამიანისთვის რთულია გამყიდველთან სრულფასოვან ოპონენტად ყოფნა. რეალურად, ამ ფულის უკეთესად ხარჯვით შეიძლება უკეთესი შედეგის მიღება”.
სახელმწიფოს წილი ჯანდაცვის დაფინანსებაში ისედაც მოკრძალებულია. ვინაიდან საქართველო დაბალი შემოსავლების ქვეყანაა, ამიტომ რეფორმის განხორციელების საწყის ეტაპზევე დაისვა კითხვა, როგორი პოლიტიკა აერჩია სახელმწიფოს? გადაენაწილებინა სახსრები მოსახლეობის ყველა ფენაზე, პურზე კარაქის თხელი ფენის წასმის პრინციპით, თუ აერჩია მიზნობრივი ჯგუფები და მწირი სახელმწიფო სახსრები მათკენ მიემართა?
2006 წელს არჩევანი გაკეთდა შემდეგი მიზნობრივი ჯგუფების სასარგებლოდ: სოციალურად დაუცველნი და ასაკოვანი მოსახლეობა. შედეგად, სახელმწიფო დაფინანსებით საქართველოში მოსახლეობის მესამედი სარგებლობს. ამ სისტემის პირობებში მოსახლეობის დანარჩენი ნაწილი ვერ იღებს სარგებელს. თუ სახელმწიფოში მიღებულია გადაწყვეტილება, რომ ჯანდაცვის თანხები დაიხარჯოს მხოლოდ მიზნობრივ ჯგუფებზე, მაშინ დგება მეორე საკითხი – როგორ მივაწოდოთ ეს თანხა მათ? აქ შესაძლებელია სამი ვარიანტი: 1. სახელმწიფომ აწარმოოს საბოლოო პროდუქტი, ანუ სამედიცინო მომსახურება, რომელსაც მიაწვდის ამ ჯგუფებს. 2. სახელმწიფომ შეისყიდოს ეს სამედიცინო სერვისი 3. სახელმწიფომ შეისყიდოს ფინანსური რისკებისაგან დაცვა – ეს რეალურად არის დაზღვევა.
არჩევანი ამ უკანასკნელზე შეჩერდა. ეს ნიშნავს, რომ სახელმწიფო ხდება ფულის გადამხდელი, მოქალაქე კი – სადაზღვევო კონტრაქტის მხარე. ეს ამ სფეროში სახელმწიფოს შესუსტებული რეგულირების კიდევ უფრო დერეგულირებას მოასწავებს, რამაც, თავის მხრივ, ხელი უნდა შეუწყოს კერძო ურთიერთობების განვითარებას სადაზღვევო სფეროში. დღეს ჩვენ სიღარიბის ბაზაში მილიონ 400 ათასი ადამიანი გვყავს. მათი ამ პროცესებში ჩართვა ნიშნავს იმას, რომ მომავალში ეს ურთიერთობები იქნება უფრო ღრმა და მდგრადი. გარდა ამისა, სხვადასხვა სახელმწიფო პროგრამის საშუალებით ქვეყანაში ხელი ეწყობა სადაზღვევო ურთიერთობების განვითარებას და სადაზღვევო კულტურის ჩამოყალიბებას. შედეგად მივიღეთ სურათი, რომლის მიხედვითაც დაზღვეული მოსახლეობის რაოდენობა განუხრელად იზრდება.
ზემოთქმულის შესახებ საუბრობს სადაზღვევო ასოციაციის თავმჯდომარე დევი ხეჩინაშვილი: ჩვენ, სამწუხაროდ,D ჯერ არ გვაქვს ციფრები, რომლებიც ასახავს 2 წლის რეფორმის შედეგებს და გავლენას ადამიანთა ცხოვრების დონეზე. ეს ციფრები უკვე ამ წელს გამოჩნდება და ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. მაგრამ მთავარი პრობელმა არის ის, რომ მოსახლეობის დიდ ნაწილს არ ესმის რეფორმის არსი. ჩვენ შეიძლება ბევრი რამე მოვაგვაროთ ტექნიკურად, მაგრამ ბენეფიციარებმა ამის შესახებ არაფერი იციან და ვერც საკუთარ თავს ხედავენ მთელ ამ პროცესებში. ეს, რა თქმა უნდა, მნიშვნელოვნად თრგუნავს ამ რეფორმის მდგრადობას. ჩვენ დღეს ძალიან არასტაბილურ სიტუაციაში ვართ, თუნდაც იმიტომ, რომ მიდის შავი პიარი ამ რეფორმის ირგვლივ და საზოგადოებაში იქმნება ძალზედ არასწორი სურათი, როგორც მიზეზ-შედეგობრივ კავშირებზე, ასევე იმ პრობლემებზე, რომელიც რეფორმის განხორციელებას თან სდევს. აქვე აღსანიშნავია, რომ არასახელმწიფო პროგრამებით დაზღვეული ადამიანების რაოდენობა წელიწადნახევარში, 2007 წლის სექტემბერიდან დღემდე, 160-000-ით გაიზარდა და მე გარწმუნებთ, რომ მიუხედავად ეკონომიკური კრიზისისა 2009 წლის ბოლოსათვის ეს ციფრი კიდევ უფრო გაიზრდება.”
რეფორმის რეალური შედეგი ის არის, რომ თანხები, რომელიც იხარჯებოდა სახელმწიფოს მიერ, ახლა სადაზღვევო მექანიზმების საშუალებით იხარჯება.

ჯანმრთელობის დაზღვევის
მედიაციის სამსახური
არაერთხელ ვახსენეთ მოსახლეობაში სადაზღვევო პროცედურებისა და წესების შესახებ ინფორმაციის სიმწირე. თუმცა ქვეყანაში ნაბიჯები ამ მიმართულებითაც იდგმება. უკვე ერთი წელია საქართველოში არსებობს ჯანმრთელობის დაზღვევის მედიაციის სამსახური. ორგანიზაცია სტრუქტურულად საქართველოს სადაზღვევო ასოციაციას ეკუთვნის. მისი ჩამოყალიბების მიზეზებისა და ფუნქციების შესახებ გვესაუბრება აღნიშნული სამსახურის უფროსი არჩილ ცერცვაძე.
ს.ე.. – როგორ გაჩნდა, ბატონო არჩილ, ამ სამსახურის შექმნის იდეა და რას ემსახურება აღნიშნული სამსახური?
ა.ც. – როგორც იცით, საქართველოში ბოლო პერიოდში ძალიან ინტენსიურად დაიწყო ჯანმრთელობის დაზღვევის განხორციელება. 2007 წლამდე ჯანმრთელობის დაზღვევა საქართველოში მხოლოდ ნებაყოფლობითი იყო. ადამიანები თვითონ ეზღვეოდნენ და განვითარებული იყო ძირითადად დაზღვევის კორპორატიული სეგმენტი. 2007 წელს დაიწყო უმწეოთა, ანუ სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ მყოფი მოსახლეობის დაზღვევა, ჯერ თბილისსა და იმერეთში. ეს იყო პილოტი პროგრამა. 2008-09 წლებში კი მან მთელი საქართველო მოიცვა და მოქალაქეთა საკმაოდ დიდი რაოდენობა აღმოჩნდა დაზღვეული. ამას დაემატა საჯარო სკოლის პედაგოგები და ტექნიკური პერსონალი. წარმოიდგინეთ, რომ დაზღვევის სისტემაში გაჩნდა ბევრი დაზღვეული. მათ მოყვა სადაზღვევო პრემია, რომელსაც სახელმწიფო იხდის მათ მაგივრად. ანუ გაჩნდა, როგორც დაზღვეულთა დიდი კონტიგენტი, ასევე რესურსიც. ბოლო პერიოდში დაიწყო “იაფი დაზღვევის პროგრამაც, რომელიც გათვლილია 3-დან 60 წლამდე ასაკის მოსახლეობაზე. სამი წლის ასაკამდე და 60 წელს ზემოთ ისევ სახელმწიფო პროგრამები მოქმედებს. ასე რომ, დღეს ჩვენ მივიღეთ საკმაოდ დიდი რაოდენობა დაზღვეული ადამიანებისა, რომელთაც პირველად უწევთ სადაზღვევო სქემებში ჩართვა. მათ არასოდეს არ ქონიათ კერძო სადაზღვევო კომოპანიებთან ურთიერთობა და ხშირ შემთხვევაში დაზღვეული არ არის ინფორმირებული სადაზღვევო კომპანიებთან ურთიერთობის პროცედურებისა და წესების შესახებ, რასაც საბოლოოდ მოყვება რიგი გაუგებრობები. დადგა საჭიროება, რომ არსებობდეს რაღაც რგოლი, რომელიც განიხილავს და მოაგვარებს ამ პრობლემებს მზღვეველსა და დაზღვეულს შორის. სწორედ ამას ემსახურება ჩვენი სამსახური. ჩვენი ფუნქციაა დავის მოგვარება დაზღვეულსა და სადაზღვევო კომპანიას შორის სანამ საქმე სასამართლომდე მივა. სასამართლოში გადასახდელია თანხა. მართალია, უმწეო გათავისუფლებულია სასამართლო ბაჟისაგან, მაგრამ სავალდებულოა ადვოკატის გადასახადი. გარდა ამისა, საჩივრის განხილვის ვადა სასამართლოში ხანგრძლივია და პროცედურები დროშია გაწელილი. სამედიცინო მომსახურების საჭიროება კი ისეთია, რომ გადაწყვეტილება დროულად უნდა იქნას მიღებული. ამის გამო შეიქმნა ჩვენი სამსახური. ჩვენი ფუნქციაა დავების არასასამართლო გზით მოგვარება და მონაწილეობა მოქალაქეებისათვის ინფორმაციის მიწოდებაში.
ს.ე.. – თქვენთან მომართვა უფასოა?
ა.ც. – ჩვენი სერვისი უფასოა. ამაში ჩვენ არაფერს არ ვახდევინებთ ადამიანს. არ არის გადასახადი არც დამატებითი ექსპერტის მოწვევის შემთხვევაში. ექსპერტს ვიწვევთ ჩვენ და ჩვენ თვითონვე ვუხდით მას თანხას. ეს მაშინ ხდება, როცა დასადგენია სამედიცინო მომსახურების საჭიროება. გარდა ამისა, ჩვენ ადამიანებს სამედიცინო და იურიდიულ კონსულტაციებსაც ვუწევთ. აღნიშნული კონსულტაციებიც უფასოა. ჩვენ გვაქვს ამის საშუალება, რადგან გვყავს დონორი – დახმარებას გვიწევს ამერიკის განვითარების სააგენტო USAID.
ს.ე.. – რა სახის საჩივრები შემოდის თქვენს სამსახურში?
ა.ც. – ჩვენ მომართვები დაყოფილი გვაქვს სამ კატეგორიად. პირველ კატეგორიაში შედის ის მომართვები, რომელიც არის საინფორმაციო ხასიათის. ითხოვენ ამა თუ იმ პროგრამისა და კომპანიასთან ურთიერთობის წესების განმარტებას. ანუ მომართვების პირევლი კატეგორია არის ე.წ. საცნობარო.
მეორე კატეგორია არის მარტივი მედიაცია. მასში ერთიანდება მომართვები, როცა ესა თუ ის საკითხი შეიძლება მარტივად გადაწყდეს – ვუკავშირდებით კომპანიას, ვეხმარებით ადამიანს, ვაძლევთ განმარტებას და არამარტო მშრალ ინფორმაციას ვაწვდით, არამედ ვაკვალიანებთ კიდეც.
მომართვების მესამე კატეგორია არის რთული მედიაცია. ამ კატეგორიაში შედის უკვე კონკრეტულად ჩამოყალიბებული დავა, როცა მხარეები ერთმანეთს არ ეთანხმებიან და საჭირო ხდება მედიაციის სამსახურის ჩართვა, რათა მხარეები მოარიგოს და გამოიტანოს სწორი გადაწყვეტილება, ვინ არის ამ ორს შორის მართალი. მომართვა შეუძლია შემოიტანის კომპანიამაც და დაზღვეულმაც. უფრო მეტი მომართვები ჩვენთან შემოაქვს დაზღვეულს.
როგორც ბატონმა არჩილმა ჩვენთან საუბრისას აღნიშნა, ჯანმრთელობის დაზღვევის მედაციის სამსახურში შემოსული მომართვების რაოდენობა 2008 წლის 1 მარტიდან 2009 წლის 31 აპრილამდე არის – 2606. აქედან საცნობარო ხასიათისაა 1266, მარტივი მედიაციის – 1166, ხოლო რთული დავების 174 მომართვა დაფიქსირდა.
ჯერჯერობით რთული სათქმელია, რამდენად გაამართლა, ან არ გაამართლა ჯანდაცვის სფეროს რეფორმებმა საქართველოში. მაგრამ ერთი რამის თქმა კი დანამდვილებით შეიძლება – სახელმწიფო პროგრამების კვალდაკვალ ხალხში გაჩნდა საჭიროება და ინტერესი სამედიცინო დაზღვევის მიმართ. თუკი რამდენიმე წლის წინ უძრავი ქონების დაზღვევას პირველი ადგილი ეკავა სადაზღვევო პროდუქტებს შორის, სურათი ახლა ჯანმრთელობის დაზღვევის პროდუქტის სასარგებლოდ შეიცვალა. სამედიცინო მომსახურებისა და მედიკამენტების ფასების განუხრელი ზრდის ფონზე ადამიანი ხვდება სამედიცინო დაზღვევის საჭიროებას. საფინანსო ზედამხედველობის სააგენტოს მიერ გავრცელებული მონაცემებით ყველაზე დიდი პოპულარობით 2009 წლის პირველ კვარტალში სამედიცინო დაზღვევა სარგებლობს. აღნიშნულ სფეროში მოზიდული პრემია საერთო ჯამში 83 938-463 ლარია. შეიძლება სადაზღვევო სისტემა ერთადერთი გამოსავალი იყოს საიმისოდ, რომ უზრუნველვყოთ ხელმოკლე ოჯახებისთვის სამედიცინო მომსახურების ხელმისაწვდომობა. მაგალითად, ჩეხეთში დაზღვევა სავალდებულოა ნებისმიერი დასაქმებულისათვის. იქ გადასახადის სახით ხელფასიდან ყველამ უნდა იხადოს გარკვეული პროცენტი. პარალელურად, მოქალაქე ირჩევს სადაზღვევო კომპანიას, ხოლო სახელმწიფო უხდის ფულს სადაზღვევო კომპანიას მთელს ოჯახზე. ასეთი პოლისით ჩეხეთში პრაქტიკულად ყველაფერია დაზღვეული.