საგადასახადო დავის განხილვის საერთო წესი
რედაქციისაგან
მუხლი 145. საქართველოს 2005 წლის 1 იანვრის საგადასახადო კოდექსის თანახმად, საგადასახადო დავის დაწყების საფუძველს წარმოადგენს საგადასახადო ორგანოს ან გადასახადის გადამხდელის /საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის მიერ საგადასახდო კოდექსით დადგენილი ვალდებულების დარღვევა.
საგადასახადო დავის დაწყების ფორმალური საფუძველია:
საგადასახადო ორგანოს მიერ საგადასახადო კოდექსის 81-ე მუხლით განსაზღვრული “გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის შესრულებაზე უარი და შესაბამისი წერილობითი შესაგებლის წარდგენა ან ვადაში მისი წარუდგენლობა;
საგადასახადო ორგანოს მიერ გადასახადის გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირისათვის საგადასახადო კოდექსის მე-80-ე მუხლით განსაზღვრული ” საგადასახადო მოთხოვნის წარდგენა.
იმ შემთხვევაში, თუ არსებობს საგადასახადო დავის დაწყების ფორმალური საფუძველი, გადასახადის გადამხდელს/საგადასახადო აგენტს ან სხვა ვალდებულ პირის უფლება აქვს, სადავო საკითხი გაასაჩივროს ამ კარით დადგენილი წესით და აირჩიოს საგადასახადო დავის გადაწყვეტის ფორმათაგან რომელიმე (მუხლი 146) :
ა) დავის გადაწყვეტა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში განხილვის წესით;
ბ) დავის გადაწყვეტა არბიტრაჟის მიერ;
გ) დავის გადაწყვეტა სასამართლოს მიერ.
დავის გადაწყვეტის წარმოდგენილი პირველი (ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში განხილვის წესით) ფორმა მოიცავს სამ ეტაპს: დავის გადაწყვეტა საგადასახადო ორგანოში; დავის გადაწყვეტა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს საგადასახადო დეპარტამენტში და დავის გადაწყვეტა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებულ დავების განხილვის საბჭოში (შემდგომში საბჭო).
თუ გადასახადის გადამხდელმა/საგადასახადო აგენტმა ან სხვა ვალდებულმა პირმა დავის გადაწყვეტის ფორმად აირჩია მისი გადაწყვეტა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში, მას უფლება აქვს, დავის გადაწყვეტის ნებისმიერ ეტაპზე მიღებული გადაწყვეტილება კანონით დადგენილი წესით გაასაჩივროს სასამართლოში ან არბიტრაჟში იმავე ვადაში, რომელშიც მას აქვს გადაწყვეტილების გასაჩივრების უფლება ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში.
გადასახადის გადამხდელმა/საგადასახადო აგენტმა ან სხვა ვალდებულმა პირმა საგადასახადო დავის გადაწყვეტის ფორმის არჩევის შესახებ უნდა აცნობოს საგადასახადო ორგანოს: საგადასახადო კოდექსით განსაზღვრული “გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნაში მითითებით; ბ) “საგადასახადო მოთხოვნის საპასუხოდ ამ კოდექსის 149-ე მუხლის შესაბამისად წარდგენილ შესაგებელში მითითებით; წერილობითი შეტყობინებით, თუ “საგადასახადო მოთხოვნის საპასუხოდ დავის დაწყებას აპირებს უშუალოდ სასამართლოში ან არბიტრაჟში გასაჩივრებით.
გადასახადის გადამხდელს/საგადასახადო აგენტს ან სხვა ვალდებულ პირს უფლება აქვს, შეცვალოს თავის მოთხოვნაში, შესაგებელში ან წერილობით შეტყობინებაში მითითებული დავის გადაწყვეტის ფორმა.
მუხლი 147.
თუ საგადასახადო ორგანო უარს აცხადებს “გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის შესრულებაზე, იგი ვალდებულია, “გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის მიღებიდან 15 კალენდარული დღის ვადაში მოთხოვნის წარმდგენ პირს საგადასახადო კოდექსის 46-ე მუხლით დადგენილი წესით გაუგზავნოს წერილობითი შესაგებელი. თყ შესაგებელი არ იქნა გაგზავნილი ვადაში, ეს “გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის შესრულებაზე უარს ნიშნავს.
თუ გადასახადის გადამხდელი/საგადასახადო აგენტი ან სხვა ვალდებული პირი უარს აცხადებს “საგადასახდო მოთხოვნის შესრულებაზე, იგი ვალდებულია, “საგადასახადო მოთხოვნის მიღებიდან 15 კალენდარული დღის ვადაში, ამ კოდექსის 44-ე მუხლით დადგენილი წესით, საგადასახადო ორგანოს გაუგზავნოს წერილობითი შესაგებელი, თუ დავის დაწყების ფორმად ირჩევს მის გადაწყვეტას საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს სისტემაში, ან წერილობითი შეტყობინება, თუ დავის გადაწყვეტის ფორმად ირჩევს მის გადაწყვეტას სასამართლოს ან არბიტრაჟის მიერ.
შესაგებელს უნდა დაერთოს ყველა მტკიცებულება, რომელსაც ემყარება შესაგებელი.
შესაგებლის ყველა გვერდი უნდა დაინომროს და შესაგებლის ბილოში, ხელის მოწერამდე სიტყვიერად მიეთითოს შევსებული ფურცლების საერთო რაოდენობა.
მოდავე მხარემ ხელი უნდა მოაწეროს შესაგებლის ყველა გვერდზე.
საგადასახადო კოდექსის ამ მუხლის თანახმად, საგადასახადო დავის დაწყების თარიღად ითვლება საგადასახადო ორგანოს მიერ გადასახადის გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირისათვის ამ მუხლის პირველ ნაწილში აღნიშნული შესაგებლის გაგზავნის თარიღი;
გადასახადის გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის მიერ საგადასახადო ორგანოსათვის ამავე მუხლის მეორე ნაწილში აღნიშნული შესაგებლის ან შეტყობინების გაგზვნის თარიღი.
დადგენილი ვალდებულების შეუსრულებლობა მიიჩნევა გადასახადის გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის მიერ “საგადასახადო მოთხოვნის აღიარებად და იგი მიექცევა აღსასრულებლად.
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 148-ე მუხლის თანახმად, სადავო თანხისა და მასზე დარიცხული საურავის, ასევე შესაბამისი ჯარიმის გადახდის ვალდებულება შეჩერებულად ითვლება საგადასახადო დავის დაწყების დღიდან დავის დასრულებამდე, თუმცა გრძელდება მასზე საურავის დარიცხვა.
მუხლი 149 ეხება გადასახადის გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის შესაგებლისა და შეტყობინების შინაარსს. კერძოდ, გადასახადის გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის შესაგებელში უნდა აღინიშნოს საგადასახადო ორგანოს დასახელება და მისამართი; გადასახადის გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის ვინაობა, გადასახადის გადამხდელის საიდენტიფიკაციო ნომერი, მისამართი და საკონტაქტო საშუალებები; “საგადასახადო მოთხოვნის მიღების თარიღი და მოთხოვნის საგანი; “საგადასახადო მოთხოვნის შესრულებაზე უარის სამართლებრივი და ფაქტობრივი საფუძვლები; მტკიცებულებათა ჩამონათვალი, რომელიც თან უნდა დაერთოს შესაგებელს; დავის გაგრძელების შემთხვევაში მისი გადაწყვეტის ფორმა.
თუ საგადასახადო დავის გადაწყვეტის ფორმად არჩეულია მისი გადაწყვეტა არბიტრაჟის მიერ, შესაგებელში დამატებით უნდა აღინიშნოს არბიტრაჟის დასახელება და მისი მისამართი.
შესაგებლის წარუდგენლობას უთანაბრდება ისეთი შესაგებლის წარდგენა, რომელშიც მითითებული არ არის დავის გადაწყვეტის ფორმა, არბიტრაჟის დასახელება და მისამართი (თუ საგადასახადო დავის გადაწყვეტის ფორმად არჩეულია არბიტრაჟი).
წერილობით შეტყობინებაში უნდა აღინიშნოს: საგადასახადო ორგანოს დასახელება და მისამართი; გადასახადის გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის ვინაობა, გადასახადის გადამხდელის საიდენტიფიკაციო ნომერი, მისამართი და საკონტაქტო საშუალებები; “საგადასახადო მოთხოვნის მიღების თარიღი და მოთხოვნის საგანი; დავის გადაწყვეტის ფორმა (სასამართლოს მიმართა თუ არბიტრაჟს).
“საგადასახადო მოთხოვნის შესრულება და უზრუნველყოფა მოცემულია 150-ე მუხლში, სადაც აღნიშნულია, რომ გადასახადის გადამხდელი/საგადასახადო აგენტი ან სხვა ვალდებული პირი მის მიერ “საგადასხადო მოთხოვნის გასაჩივრების შემთხვევაში ვალდებულია, “საგადასახაადო მოთხოვნის მიღებიდან 15 კალენდარული დღის ვადაში “საგადასახადო მოთხოვნის შესრულების უზრუნველსაყოფად საგადასახადო ორგანოს წარუდგინოს საბანკო გარანტია ან/და ბანკში სადეპოზიტო ანგარიშზე სათანადო თანხის შეტანის ცნობა ან/და ფინანსური რისკების დაზღვევის პოლისი ან/და თავისი ქონება საგადასახადო გირავნობით/იპოთეკით დასატვირთად. წარდგენილი გარანტიების საერთო ღირებულება არ უნდა იყოს გადასახადის გადამხდელის სადავო საგადასახადო დავალიანებაზე ნაკლები. საგადასახადო გირავნობით/იპოთეკით დასატვირთად წარდგენილი ქონების ღირებულებას ადგენს საგადასახადო ორგანოს უფლებამოსილი პირი, რის შემდეგაც საჯარო რეესტრს რეგისტრაციისათვის უგზავნის საგადასახადო ორგანოს გირავნობის/იპოთეკის ხელშეკრულებას. საჯარო რეესტრი ვალდებულია, შეტყობინების მიღებიდან არაუგვიანეს მეორე დღისა რეგისტრაციაში გაატაროს ეს უფლება.
თუ გადასახადის გადამხდელი/საგადასახადო აგენტი ან სხვა ვალდებული პირი ამ მუხლის პირველ ნაწილში მითითებულ ვადაში საგადასახადო ორგანოს არ წარუდგენს იმავე ნაწილში აღნიშნულ უზრუნველყოფის გარანტიებს, საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს, სასამართლოს გადაწყვეტილების გარეშე გამოიყენოს “საგადასახადო მოთხოვნის შესრულების უზრუნველყოფის შემდეგი ღონისძიებები: ყადაღა დაადოს მის საბანკო ანგარიშებს; ყადაღა დაადოს მის ნებისმიერი სახის ქონებას (მათ შორის, მოძრავ, უძრავ და არამატერიალურ ქონებას).
თუ საგადასახადო დავა გადაწყდება გადასახადის გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის სასარგებლოდ, მაშინ გაუქმდება მის მიერ წარდგენილი უზრუნველყოფის გარანტიები, საგადასახადო ორგანოს მიერ დადებული ყადაღა ჩაითვლება მოხსნილად, საგადასახადო გირავნობის/იპოთეკის უფლება კი – გაუქმებულად. ხოლო თუ საგადასახადო დავა არ გადაწყდება გადასახადის გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის სასარგებლოდ, მაშინ მას სადავო საგადასახადო ვალდებულების წარმოშობის დღიდან დაეკისრება სადავო გადასახადისა და შესაბამისი საგადასახადო სანქციების თანხის გადახდა.
საგადასახადო ორგანოს შესაგებელს ხელს აწერს საგადასახადო ორგანოს ხელმძღვანელი/მისი მოადგილე (მუხლი 151).
გადასახადის გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის ან სხვა ვალდებული პირის უფლებამოსილება საგადასახადო ორგანოს შესაგებლის მიღების ან დადგენილ ვადაში მისი მიუღებლობის შემდეგ მოცემულია საგადასახადო დავების თავის 152-ე მუხლში, სადაც აღნიშნულია, რომ საგადასახადო ორგანოს შესაგებლის მიღებიდან 5 დღის ვადაში, აგრეთვე ამ კოდექსის 147-ე მუხლის პირველი ნაწილით განსაზღვრულ ვადაში მისი მიუღებლობის შემთხვევაში ამ ვადის ამოწურვიდან 5 დღეში გადასახადის გადამხდელს/საგადასახადო აგენტს ან სხვა ვალდებულ პირს უფლება აქვს, დავა გააგრძელოს “გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნაში აღნიშნული ფორმით.
დავის გაგრძელების შემთხვევაში გადასახადის გადამხდელი/საგადასახადო აგენტი ან სხვა ვალდებული პირი ვალდებულია, ამის შესახებ აცნობოს საგადასახადო ორგანოს იმავე ვადაში, რა ვადაშიც აქვს დავის გაგრძელების უფლება.
152-ე მუხლში აღნიშნულ ვადაში საგადასახადო დავის გაუგრძელებლობა ითვლება დავაზე უარის თქმად.