კომერციული ბანკების საქმიანობა საგადასახადო ადმინისტრირების ფორმირებასა და განვითარებაში

რევაზ ლურსმანაშვილი

საბაზრო ეკონომიკის პირობებში ბიუჯეტში ბანკებისაგან ფულადი სახსრების თავისდროული და სრული მობილიზების უზრუნველყოფა სახელმწიფოს ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ამოცანაა, ამისათვის საჭიროა მთელი რიგი ღონისძიებების კომპლექსი, კერძოდ: პირველი, გადასახადის გადამხდელების აღრიცხვაზე აყვანა; მეორე, საგადასახადო კანონმდებლობის განმარტებები; მესამე, კამერალური და გასვლითი საგადასახადო შემოწმებების განხორციელება; მეოთხე, ბანკების მიერ გადასახადების თავისდროულად და სრულ გადახდაზე კონტროლი;მეხუთე, კომერციული ბანკებიდან საგადასახადო შემოსავლების ანალიზი; მეექვსე, კომერციული ბანკებიდან ამა თუ იმ გადასახადების ამოღების მიზანშეწონილობისა და ეფექტურობის შეფასება; და ბოლოს, საგადასახადო კანონმდებლობის გასაუმჯობესებლად ისეთი საკითხების დაყენება, რომლებიც უზრუნველყოფს სადავო საკითხების გადაწყვეტას.
საბაზრო ეკონომიკის პირობებში საკრედიტო ორგანიზაციებისათვის კანონმდებლობით დასაბუთებული გადასახადის გადახდა ბიუჯეტში აქტუალური და აუცილებელია, რომლის რეალიზება ხდება საგადასახადო მენეჯმენტის მეშვეობით.
მენეჯმენტი – ეს არის წარმოების მართვის საშუალებების, ფორმების, მეთოდებისა და პრინციპების ერთობლიობა, რომელიც შემუშავებულია და გამოიყენება წარმოების ეფექტურობის ამაღლებისა და მოგების გაზრდისათვის. მასაშადამე, საგადასახადო მენეჯმენტი გადასახადების თვალთახედვით – ეს არის ორგანიზაციის (მ.შ. ბანკის) საქმიანობის მართვის მეთოდიკა და მექანიზმი,.
ამგვარად, საგადასახადო მართვა და საგადასახადო კონტროლი შეიძლება განხორციელდეს როგორც სახელმწიფოს, ასევე უშუალოდ ბანკების მიერ. გადასახადის სრულიად და თავისდროულად ბიუჯეტში გადახდის შესახებ მეთოდებისა და ხერხების ერთობლიობის განზოგადოებამ Mროგორც სახელმწიფოს კანონმდებლობით, ასევე, კომერციული ბანკების მეშვეობით განაპირობა “საგადასახადო ადმინისტრირების” ტერმინის შემოღება, რომელიც, ჩვენი აზრით, საერთაშორისო საფინანსო ორგანიზაციების დამსახურებაა.
ადმინისტრირება – ეს არის მართვის მეთოდი, მასაშადამე, საგადასახადო ადმინისტრირება – ეს არის გადასახადების მართვის მეთოდი.
გადასახადების მართვა და საგადასახადო კონტროლის განხორციელება, როგორც აღვნიშნეთ, აქტუალური და აუცილებელია როგორც სახელმწიფოსათვის, ასევე გადასახადის გადამხდელისათვის. აქედან გამომდინარე, საგადასახადო ადმინისტრირების აუცილებლობა და დანიშნულება მოიცავს არა მარტო სახელმწიფოს მიერ კონტროლის განხორციელებას, არამედ ეს ცნება არის შედარებით ფართო.
საგადასახადო მართვის უცილებლობა, როგორც მაკრო, ასევე მიკრო დონეზე განსაზღვრავს საგადასახადო ადმინისტრირების სტრუქტურას: 1. გარეგანი ფორმით, ე.ი. ადმინისტრირება, განხორციელებული სახელმწიფოს მიერ საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მეშვეობით; 2. შინაგანი არსით, ე.ი. საგადასახადო მენეჯმენტი და საგადასახადო კონტროლი ბანკის შიგნით.
გარეგანი ფორმით საგადასახადო ადმინისტრირება მოიცავს: ჯერ ერთი, გადასახადის გადამხდელების აღრიცხვაზე აყვანას; მეორე, საგადასახადო კანონმდებლობის განმარტებებს; მესამე, კამერალური და გასვლითი საგადასახადო შემოწმებების განხორციელებას; მეოთხე, ბანკების მიერ გადასახადების სრულად და თავისდროულ გადახდაზე კონტროლს; მეხუთე, კომერციული ბანკებიდან საგადასახადო შემოსავლების კონტროლის ანალიზს;მეექვსე, კომერციული ბანკებიდან ამა თუ იმ გადასახადების ამოღების ეფექტურობას და მიზანშეწონილობას;მეშვიდე, სადავო საკითხების გამოვლენის და გადაწყვეტის მიზნით საგადასახადო კანონმდებლობის გასაუმჯობესებლად შესაბამისი წინადადებების შემუშავებას.
გარეგანი ფორმის საგადასახადო ადმინისტრირების შემადგენელ ნაწილად გვევლინება საგადასახადო შემოწმებების განხორციელება. თანამედროვე პირობებში კომერციული ბანკების საგადასახადო შემოწმებების ჩასატარებლად არსებული მეთოდოლოგიური რეკომენდაციების ანალიზმა გვიჩვენა ასეთი შემოწმებისათვის ზუსტი, კონკრეტული და ინფორმაციულად სრული დოკუმენტის არარსებობა. საგადასახადო ორგანოების მიერ საკრედიტო ორგანიზაციების მხრიდან საგადასახადო შემოწმების ჩატარების გამოკვლევამ უფლება მოგვცა, დავასკვნათ, რომ ის ტარდება ხარისხობრივად დაბალ პროფესიულ დონეზე. ჩვენი აზრით, ასეთ შემთხვევაში კონტროლისათვის აუცილებელია: პირველი, განისაზღვროს გადასახადის გადამხდელის მეთოდიკა (კამერალური შემოწმება) და მეორე, კონტროლის განხორციელების მეთოდოლოგია (გასვლითი შემოწმება).
კამერალური შემოწმების დროს საგადასახადო ორგანოებს შეუძლიათ, გამოიყენონ მხოლოდ გადასახადის გადამხდელის ანგარიშგება. ამასთან დაკავშირებით, პოტენციური დამრღვევების განსაზღვრისათვის შეიძლება გამოვყოთ წინასწარი (კამერალური) საგადასახადო შემოწმების შემდგომი ძირითადი ეტაპები:
– ბანკის მიერ საგადასახადო ორგანოში ჩაბარებული აღრიცხვის ფორმები უდარდება ერთმანეთთან შესაბამისობის საგანს (მაგალითად, დღგ-ს გაანგარიშების ფორმას, ანდა ბალანსს ქონებაზე გადასახადის გაანგარიშებას);
– გამოვლენილი სხვაობები ფიქსირდება და ეცნობება გადასახადის გადამხდელს ახსნა-განმარტებების და აუცილებლობის შემთხვევაში გამოსწორების მიზნით;
– არსებითი სხვაობების აღმოჩენა ანდა უზუსტობის არაერთგზის გამოვლენა არის წინაპირობა იმისა, რომ ჩატარდეს გასვლითი საგადასახადო შემოწმება.
ასევე, შესაძლოა, განვახორციელოთ ბანკის შერჩევა, ინფორმაციის გარე წყაროების შესაბამისად (მასობრივი ინფორმაციის საშუალებანი, ბანკების პრესსამსახურების განცხადებანი და ა.შ) წარმოდგენილ ანგარიშგებებთან.
გასვლითი შემოწმების წინ მაქსიმალური ეფექტის მისაღწევად გამოკვეთილი უნდა იყოს არა მარტო მისი განსაზღვრული მიზანი, არამედ ის ზუსტად უნდა იყოს დაგეგმილი. ამიტომ გასვლითი საგადასახადო შემოწმება უნდა დავყოთ შემდეგ ეტაპებად: 1. შემოწმებული პერიოდის განსაზღვრა; 2. შემოწმების ობიექტის განსაზღვრა; 3. შერჩევის პროცენტი; 4. აუცილებელი დოკუმენტების ჩამონათვალი; 5. აუცილებელი ინფორმაციის შეკრება და მისი ანალიზი; 6. შემოწმების შედეგების განზოგადება; 7. შემოწმების შედეგების ზუსტი დოკუმენტური გაფორმება.
შესამოწმებელი პერიოდი შეიძლება იყოს დღე, კვირა, თვე, წელი და ა.შ. დანახარჯების (შრომითი, დროითი და მატერიალური) შემცირების მიზნით მიზანშეწონილად მიგვაჩნდია ფინანსური წლის კომპლექსური შემოწმება.
შემოწმების ობიექტი შეიძლება იყოს როგორც კომერციული ბანკების ცალკეული ოპერაციები (მაგ, გადასახადების მიზნით ასახულია თუ არა შექმნილი რეზერვები სესხების მიხედვით შესაძლო დანაკარგებთან მიმართებაში), ასევე რამდენად შესაბამისობაშია ცალკეული სახის გადასახადის გაანგარიშება და გადახდა (გადასახადი ქონებაზე), აგრეთვე ყველა გადასახადის გამოთვლის წესების და ბიუჯეტში გადახდის შესახებ კომპლექსური შემოწმება.
ერთიანი (მთლიანი) შემოწმება საკმაოდ რთულია დროის დანახარჯებისა და შრომითი არსებითი დანახარჯების გამო. ამიტომ უნდა განვახორციელოთ შერჩევა შემდეგი დებულებებიდან გამომდინარე. ოპერაცია იყოფა ტიპურად და არატიპურად. როგორც პრაქტიკა და ალბათობის თეორია-პრაქტიკა გვაჩვენებს, უნდა შევარჩიოთ არატიპური 50-60%, 30-40% იშვიათი ოპერაციებისა (შედარებით მსხვილი თანხები) შედარებით მსხვილი ტიპური ოპერაციები. ამ დროს მცირე თანხებს (ოპერაციების ოდენობიდან გამომდინარე) შეიძლება თავი ავარიდოთ და შესაძლოა დანარჩენი 10%-ის თავისუფალი შერჩევა. შედარებით დიდი შეცდომების დაშვებაა შესაძლებელი სამეურნეო ოპერაციების განხორციელებისას და აღრიცხვაში მისი ასახვის დროს, რაც შეადგენს ასეთი ოპერაციების შემოწმებისათვის ამონაკრების 30-50%-ს. განსაკუთრებული ყურადღებით (არაუმეტეს 80% შერჩევისას) უნდა შევამოწმოთ ის ოპერაციები, რომლებიც ტარდება საანგარიშგებო პერიოდის ბოლო რიცხვებში იმ მიზნით, რათა გამოვავლინოთ სქემატური გარიგებები და ბანკის მიერ სახსრების ხელოვნურ-ოპტიმიზაციური გადანაწილების შემთხვევები. გარდა ამისა, აუცილებლობის შემთხვევაში და სადავო საკითხების აღმოჩენისას შესაძლებელია, ჩავატაროთ ორგანიზაციების – კონტრაგენტი ბანკების შემხვედრი საგადასახადო შემოწმებები1.
თანამედროვე პირობებში საგადასახადო ორგანოების მიერ უმნიშვნელო საინფორმაციო ყურადღება ეთმობა სხვადასხვა დოკუმენტებში (მ.შ. პირველადში) ბანკის საქმიანობის ასახვას. ამ დროს ასეთი დოკუმენტები არის გადასახადების სწორად გამოანგარიშებისა და დაკავების ბაზა. ჩვენი აზრით, საკრედიტო ორგანიზაციების საქმიანობის საგადასახადო შემოწმებების ეფექტურობის გაუმჯობესებისათვის აუცილებელია, ჩამოვთვალოთ ამისათვის საჭირო საბანკო დოკუმენტები: 1. სადამფუძნებლო დოკუმენტები; 2. საანგარიშგებო პერიოდის ბალანსები; 3. მოგება-ზარალის ანგარიშები; 4. მოგება-ზარალის გამოყენების ანგარიში; 5. სააღრიცხვო პოლიტიკა; 6. საგადასახადო პოლიტიკა ანუ გადასახადით დაბეგვრისათვის სააღრიცხვო პოლიტიკა; 7. საკრედიტო პოლიტიკა; 8. შიდასაბანკო ანგარიშთა გეგმა; 9. კონკრეტული ანგარიშების მიხედვით ამონაწერები; 10. საგადასახადო აღრიცხვის რეგისტრები; 11. ბანკის კომიტეტების (ფინანსური, საკრედიტო და სხვა) მიერ განაკვეთების და ტარიფების დაწესება სხვადასხვა საბანკო ინსტრუმენტებისათვის; 12. წინა საგადასახადო, აგრეთვე სხვა მაკონტროლებელი ორგანოების შემოწმების შედეგები (ეროვნული ბანკის, საგადასახადო ორგანოების, საფინანსო პოლიციის და ა.შ.); 13. ურთიერთდამოკიდებული პირების სია (იურიდიული და ფიზიკური).
საბაზრო ეკონომიკის პირობებში კომერციული ბანკების პრაქტიკული საქმიანობის ანალიზი და შედეგები საშუალებას გვაძლევს, გამოვყოთ ზოგიერთი ასპექტი, რომელსაც, ჩვენი აზრით, უნდა მიექცეს განსაკუთრებული ყურადღება, რათა ამაღლდეს შემოწმების დონე. ეს შედეგები შეიძლება შევამჩნიოთ საკრედიტო ორგანიზაციებში შემოწმების ჩატარების შესახებ მეთოდური მითითებების არარსებობაში, რომელიც უნდა შეედგინა საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს. აუცილებელია ეს სამუშაოები სასწრაფოდ დაიწყონ: საქართველოს ფინანსთა სამინისტრომ, საქართველოს ეროვნულმა ბანკმა, ბანკების ასოციაციამ და კომერციულმა ბანკებმა. განსაკუთრებით უნდა აღინიშნოს საგადასახადო ორგანოს მუშაკთა არასაკმარისი პრაქტიკული მუშაობა ბანკების შემოწმების საქმეში. როგორც პრაქტიკა გვიჩვენებს, ასეთ ძირითად ასპექტებად გვევლინება: პირველი, უზრუნველვყოთ კონკრეტული საგადასახადო შემოსავლების, ხარჯების და ქონების ცალ-ცალკე აღრიცხვა; მეორე, ურთიერთობა ურთიერთდამოკიდებულ პირებთან (დამფუძნებლები, სათავო და შვილობილი კომპანიები); მესამე, პირველადი და გამამართლებელი დოკუმენტების არსებობა; მეოთხე, დოკუმენტების გაფორმების სისწორე; მეხუთე, პერიოდების შესწავლა, გარიგებებისა და ოპერაციების ეკონომიკური დანიშნულება, რაც ტარდება ყოველი თვის ბოლო რიცხვებში, განსაკუთრებით ურთიერთდამოკიდებულ პირებთან (რეზერვების შექმნა, პროცენტის გადახდა, სხვა ხარჯების გაწევა) – არსებითი შემოწმება; მეექვსე, იმ ქონების არსებობა და ოპერაციების შესწავლა, რომელიც კავშირში არ არის საბანკო საქმიანობასთან, ანდა რომელსაც იყენებენ სხვა ორგანიზაციები; მეშვიდე, საბანკო ქონების და საშუალებების გამოყენების შესაძლებლობა თანამშრომელთა და ხელმძღვანელთა პირადი მიზნებისათვის (ნაწილობრივ პირადი დაცვა, ბინების იჯარა, ბანკის ავტოტრანსპორტის გამოყენება პირადი მიზნებისათვის); მერვე, გადასახდელი პროცენტების შესაბამისობა ბანკების კომიტეტების მიერ დაწესებულ საკომისიოებთან და სხვა გადასახდელებთან, აგრეთვე გაცემული კრედიტების და განთავსებულ დეპოზიტებზე განაკვეთების გამოყენება ერთი და იგივე ფიზიკურ პირებზე; მეცხრე, გარე წყაროების შესახებ ინფორმაციის შეკრება და ანალიზი (ბანკის პრესსამსახური და ა.შ); მეათე, შემხვედრი საგადასახადო შემოწმების ჩატარება; მეთერთმეტე, საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ ჩატარებული შემოწმების ანალიზი და მისი შენიშვნების საფუძველზე გადასახადების და საგადასახადო ბაზის გაანგარიშების შესახებ შემოტანილი ცვლილებები.
აუცილებელია აღინიშნოს, რომ ზოგიერთი გადასახადის გაანგარიშების და გადასახადის კონკრეტული მექანიზმი უნდა აისახოს შესაბამისი წლის ბანკის საგადასახადო პოლიტიკაში. ამგვარად, შემოწმების ჩატარების პირველ ეტაპზე დეტალურად უნდა შევისწავლოთ მითითებული დოკუმენტები, რომლებიც შეესაბამება ბანკში მიღებულ ბუღალტრულ და საგადასახადო აღრიცხვის ნორმებს.
კომერციული ბანკების საგადასახადო დაბეგვრის სისტემის ჩამოყალიბებისას დამატებითი სიძნელეები და, შესაბამისად, კონტროლი საგადასახადო ორგანოების მხრიდან -ბანკის მიერ განხორციელებული ოპერაციების ბუღალტრული აღრიცხვის თავისებურებებიდან გამომდინარე, საქართველოს ეროვნული ბანკი ახორციელებს რა ბანკების ბუღალტრული აღრიცხვის ზედმიწევნით გაუმჯობესებას, ამით უახლოვდება საერთაშორისო სტანდარტებს, მაგრამ გარკვეულწილად რთულდება ბუღალტრული აღრიცხვა მოქმედი საგადასახადო დაბეგვრის გამოყენებისას, რომელიც საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს ორგანოების მხრიდან მუდმივ ოპერატიულ რეაგირებას მოითხოვს, რაც უნდა განხორციელდეს ნორმატიულ დოკუმენტებში ცვლილებების და დამატებების შეტანის მეშვეობით.
ამგვარად, საქართველოს რეალურ სინამდვილეში შეიმჩნევა ბუღალტრული და საგადასახადო აღრიცხვის ერთმანეთისაგან დაშორების ტენდენცია. ამის შედეგად შესაძლოა, არა მარტო ორმაგი ბუღალტერიის წარმოება, არამედ მნიშვნელოვნად რთულდება ბანკების მუშაობა საგადასახადო ორგანოებისათვის ანგარიშგებების და შემოწმების შედეგების მომზადების დროს.
ბუღალტრული და საგადასახადო აღრიცხვა შეუძლებელია, მთლიანად ერთმანეთს დაემთხვეს. გადასახადების ანგარიშგებათა გამარტივებისათვის და საგადასახადო და ბუღალტრული აღრიცხვების გამჭვირვალობისთვის მიზანშეწონილია, მაქსიმალურად დავუახლოვოთ ერთმანეთს ბუღალტრული და საგადასახადო აღრიცხვა.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარეობს, რომ ბანკების საგადასახადო დაბეგვრის ერთ-ერთი ძირითადი პრობლემა მოითხოვს გადაუდებელ გადაწყვეტას. ეს არის საქართველოს ეროვნულ ბანკს (როგორც ბანკებში ბუღალტრული აღრიცხვის მარეგულირებელ ორგანოსა) და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს (როგორც გადასახადების აკრეფის მარეგულირებელ ორგანოს) შორის ქმედებების კოორდინაცია, თავისდროული და ღია ურთიერთქმედება, რაც ხელს შეუწყობდა საგადასახადო კოდექსით გათვალისწინებული მოთხოვნების შესრულებას.
საგადასახადო შემოწმებების შედეგიანობის და ხარისხის გაუმჯობესების მიზნით, ჩვენი აზრით, აუცილებელია საკანონმდებლო ნორმების განმტკიცება, რომლის მიხედვითაც 2006 წლამდე საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ შემოწმების შესახებ აუდიტორული დასკვნები შესაბამისი წლების წლიურ ბალანსზე სავალდებულო წესით წარედგინებოდა საგადასახადო ორგანოებს. მიმდინარე, 2006 წლის საგადასახადო კოდექსით კი, საგადასახადო ორგანოში აუდიტორული დასკვნის წარდგენა აუცილებელი არ არის. ასეთი ვითარება კიდევ უფრო დააცილებს ერთმანეთს საბანკო და საგადასახადო შემოწმებების ქმედითუნარიანობას, ბანკებიდან გადასახადების ბიუჯეტში დროულ შეტანასა და გაანგარიშებას. საგადასახადო ორგანოებისა და ეროვნული ბანკის ერთობლივი შემოწმებების (თუ ეს კანონით იქნება დაშვებული) განხორციელება ხელს შეუწყობს მათ ხარისხს მიუხედავად იმისა, რომ ამ ორგანოთა მიერ განხორციელებულ შემოწმებას აქვს სხვადასხვა ამოცანები და მიზნები, ამ ნაბიჯის აუცილებლობას განაპირობებს ის, რომ აღნიშნული ერთობლივი ოპერაციის ჩატარება დამატებით აისახება ბანკისა და საგადასახადო ორგანოების საქმიანობაში, რის შედეგადაც ფისკალური ორგანოს მიერ სწორად განისაზღვრება საგადასახადო ბაზა (მაგ. რეზერვების შექმნის სისწორე სესხებზე შესაძლო დანაკარგებისათვის, რომელსაც ამოწმებს ეროვნული ბანკი, რაც უშუალო ზეგავლენას ახდენს მოგების გადასახადის საგადასახადო ბაზის ოდენობაზე).
ბანკების საქმიანობის აუდიტორული შემოწმება, მათ შორის, ბანკების მიერ საგადასახადო კანონმდებლობის ნორმების და დებულებების დაცვა, ხორციელდება გარეშე ორგანიზაციების მიერ და მისი დასკვნა წლიური ბალანსის სიზუსტის დამადასტურებელ დოკუმენტად გვევლინება. შემოწმებები შესაძლებელია განხორციელდეს თვით ბანკების და მათი აქციონერების მიერ ადმინისტრირებას მიზნით. ამგვარად, შეიძლება დავასკვნათ, რომ აუდიტორული შემოწმებები გვევლინება შუალედურ დონედ შიგა და გარე ადმინისტრირების შორის.
ამგვარად, გარკვეულ ინტერესს წარმოადგენს იმის კანონმდებლობით განმტკიცება, რომ მოხდეს აუდიტორული ფირმებისა და საგადასახადო ორგანოების მიერ ერთობლივი აკრედიტაცია, რაც ხელს შეუწყობს ამ ფირმების პროფესიული დონის ამაღლებას.
აუდიტორული ფირმების აკრედიტაციაში ვგულისხმობთ იმას, რომ დავეხმაროთ მათ, კომერციული ბანკების გასვლით შემოწმებებში და მისი ეფექტურობის ამაღლებაში. სახელმწიფოსათვის მოცემული წინადადების დადებით ასპექტებად გვესახება ბანკების შედეგიანი და შედარებით სრული შემოწმების შესაძლებლობა, აგრეთვე მათი ოდენობის გაზრდა, აუდიტორული და საგადასახადო შემოწმებების ხარისხობრივი დონის ამაღლება; მათი ჩატარებისას ხარჯების შემცირება, ბიუჯეტში გადასახადებზე სანქციების და ჯარიმების გაზრდა; აგრეთვე უცხოეთში კაპიტალის გადინების შესაძლებლობის აღმოფხვრა.
აღნიშნული წინადადება, ჩვენი აზრით, ბანკებისათვის შესაძლებელია მომგებიანი იყოს, რადგან იმის შესაძლებლობას იძლევა, რომ ერთდროულად გავამართლოთ წარმოდგენილი წლიური ბალანსი (ანდა აუდიტორული შემოწმება სხვა მიზნებისათვის), განვახორციელოთ საგადასახადო შემოწმება-ხელმძღვანელობისათვის, აქციონერებისათვის, კლიენტებისა და კონტრაგენტებისათვის, დავამტკიცოთ ანგარიშგებათა გამჭვირვალობა და საიმედოობა, აგრეთვე მატერიალური, შრომითი და დროითი დანახარჯების შემცირება, რომელიც თან სდევს შემოწმებებს.
აუდიტორული ფირმებისათვის მისი განსაკუთრებული სტატუსის გამო – საგადასახადო დეპარტამენტის აგენტი, მოცემული წინადადება შეიძლება საინტერესო იყოს როგორც რეკლამა, რაც გამოიწვევს კლიენტების დამატებით მოზიდვას და მოგების გადიდებას, აგრეთვე, მასალებზე ბანკის შიგა დოკუმენტებთან, წერილებთან, რეკომენდაციებთან და სხვა დოკუმენტებთან საგადასახადო ორგანოების ხელმისაწვდომობას.
მაგრამ უნდა აღვნიშნოთ მოცემული წინადადების დანერგვის შესაძლო ნეგატიური შედეგები: ფირმების აკრედიტაციის შერჩევის დროს. მაქინაციები და თვალთმაქცობა, ცალკეული აუდიტორული ფირმების გამორჩეულობა და პრივილეგიურობა, კონკურენციის არაბუნებრიობა აუდიტორული მომსახურების ბაზარზე.
თანამედროვე პირობებში საკრედიტო დაწესებულებებში თითქმის არ არის დამოუკიდებელი საგადასახადო ქვეგანყოფილება ან თუ არის, ამ ფუნქციას ასრულებს ორგანიზაციის ორი ან შესაძლოა აღრიცხვის სექტორის უფრო მეტი თანამშრომელი, რომლებიც დაკავებულნი არიან გადასახადების გაანგარიშებით. შიდა კონტროლის სამსახურში ან საკონტროლო – სარევიზიო სამსახურში ყოველთვის არ არის ისეთი თანამშრომლები, რომლებსაც დაეკისრებოდათ საგადასახადო კანონმდებლობის დაცვის შემოწმების ვალდებულებები.
ამგვარად, ბანკებში ყურადღება უნდა მიექცეს როგორც საგადასახადო დაბეგვრას და დაბეგვრის მეთოდოლოგიას, ასევე ყველა გადასახადის ზუსტად გამოთვლას, რაც მოითხოვს პირველადი დოკუმენტების ზედმიწევნით სრულად შესწავლას, აგრეთვე საგადასახადო ბაზის სწორად განსაზღვრას და შესაბამისი გადასახადების გადახდაზე კონტროლს. ჩვენი აზრით, შესაძლებელია კომერციული ბანკის საგადასახადო ქვეგანყოფილებების დაყოფა: 1. საგადასახადო სამმართველო (სამსახური, განყოფილება) უნდა შედგებოდეს: გადასახადების გაანგარიშების განყოფილებისაგან (სექტორისაგან) და საგადასახადო დაგეგმვის (ანდა დაბეგვრის მეთოდოლოგიის) განყოფილებისაგან (სექტორისაგან); 2. საგადასახადო ქვეგანყოფილება საკონტროლო-სარევიზიო სამსახურში ან შიგა კონტროლის სამსახურში.