ანტიკრიზისული გეგმა

ეკა ქაროსანიძე

კრიზისი ქართულ სამშენებლო ბიზნესში გასული წლის სექტემბერ-ოქტომბერში დაიწყო. ყველა ერთხმად აღიარებს, რომ სამშენებლო ბიზნესი დღეს რთულ ვითარებაშია, შეხედულებები გამომწვევ მიზეზებზე კი განსხვავებულია. ექსპერტები საუბრობენ სამშენებლო ბაზრის სერიოზულ გადახურებაზე. ფართების აშენების თვითღირებულებას თბილისში მნიშვნელოვნად აღემატებოდა გაყიდვის ღირებულება და სამშენებლო ბიზნესი იძლეოდა 200-300%-ის მოგების შესაძლებლობას.

ეს გამოწვეული იყო იპოთეკური სესხებით გაბერილი მაღალი მოთხოვნით. ექსპერტების წინააღმდეგ გამოდიან ქართველი მენაშენეები. ისინი აცხადებენ, რომ ფასები სამშენებლო ბიზნესში მეტად რეალურია და შეესაბამება წარმოების თვითღირებულებას. მეტიც, სამშენებლო კომპანიები დღევანდელი კრიზისის პირობებში მზად არიან საერთოდ თქვან უარი მოგებაზე.
ჯერ კიდევ შარშან არავის სჯეროდა, რომ კრახი ასეთი მასშტაბური იქნებოდა (ამ დროისთვის შეჩერებულია 2 მლნ. კვ.მ. ფართის მშენებლობა). უიმედოდ და უდროოდ შეწყვეტილი მშენებლობები დღეს უკვე ხელისუფლების შეშფოთებასაც კი იწვევს.

როგორც იქნა, მთავრობამ ისმინა დიდი ხნის ღაღადი და შეიმუშავა ხსნის ერთადერთი იმედი – კრიზისის დაძლევის გეგმა. მორჩა! დასრულდა ერა, როცა მთავრობას ანტიკრიზისული გეგმის არქონის გამო აკრიტიკებდნენ. ახლა იწყება ახალი, სულ სხვა ერა: კრიტიკა – ოღონდ უკვე არსებული გეგმისა. საინტერესოა, რატომ დააგვიანა ასე მთავრობამ და რამდენად საკმარისი და რეალურია კრიზისის დასაძლევი გეგმა? ეს კითხვები თავისთავად ჩნდება, თუ გავითვალისწინებთ, რომ ექსპერტები მთელი ამ ხნის განმავლობაში ჯიუტად მოითხოვდნენ მთავრობისაგან ასეთი დახმარების გეგმის შემუშავებას, მთავრობა კი აცხადებდა, რომ საქართველოში კრიზისი მძიმე შედეგებს არ მოიტანდა და რომ ყოველი ბანკი კერძო საკუთრებაა და თავად უნდა გადაჭრას პრობლემები.
და მაინც… 2009 წლის 30 ივნისს საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა, ნიკა გილაურმა წარადგინა ახალი ფინანსური პაკეტი, რომელსაც ეკონომიკის სტიმულირების გეგმადაც მოიხსენიებენ. აღნიშნული საფინანსო გეგმა საქართველოს მთავრობამ, ეროვნულმა ბანკმა და თბილისის მერიამ შეიმუშავეს სამშენებლო და საბანკო სექტორთან ერთად. წინასწარი გათვლებით ამ გეგმამ ეკონომიკაში 900 მლნ დამატებითი დოლარი უნდა დატოვოს. მთავრობის განცხადებით, შემუშავებული ფინანსური პაკეტის ძირითადი მიზანია ეკონომიკის სტიმულირება, საბანკო სექტორის აქტივობის ზრდის ხელშეწყობა და სამშენებლო სექტორის მხარდაჭერა.
მთავრობის განცხადებით, პროექტის პირველ ეკონომიკურ შედეგს 2-3 თვეში ვიხილავთ, რეალური შედეგები კი გამოჩნდება დაახლოებით ერთ წელიწადში.
გეგმა ხუთპუნქტიანია და ძირითადად შეეხება საბანკო და სამშენებლო სექტორს. სტრუქტურულად გეგმა შეიძლება ორ ჯგუფად დაიყოს: სამშენებლო სექტორის მხარდაჭერისა და საბანკო სექტორის მხარდაჭერის პროექტები.
ახალი ფინანსური გეგმა შემდეგ ხუთ პუნქტს მოიცავს:
1. “ძველი თბილისის ახალი სიცოცხლე”;
2. მთავრობის მიერ სახაზინო ვალდებულებების გამოშვება;
3. მთავრობის მიმართვა საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტებისადმი ბანკებისათვის დამატებითი საკრედიტო რესურსების გამოსაყოფად;
4. კომერციული ბანკების რეგულირების ნორმების შემსუბუქება;
5. ეროვნული ბანკის მიერ სავალუტო სვოპის ინსტრუმენტის შემოღება.
გეგმის პირველი პუნქტი უშუალოდ სამშენებლო სექტორს შეეხება. სამშენებლო სექტორი საბანკო სექტორთან ერთად ბოლო წლების განმავლობაში საქართველოს ეკონომიკის წამყვან დარგად ითვლებოდა და ინტესიურად ვითარდებოდა. ამ სფეროებში მოსალოდნელ კრიზისზე ქართველი ექსპერტები ჯერ კიდევ 2006 წლიდან საუბრობდნენ საბანკო და სამშენებლო სექტორის ურთიერთდამოკიდებულების მაღალი ხარისხის გათვალისწინებით. ბოლო პერიოდში საქართველოში კატასტროფულად იზრდებოდა ფასები, როგორც სამშენებლო, ასევე კომერციულ ფართებზე. ამის მიზეზი იპოთეკური სესხებით გაბერილი მოთხოვნა იყო. სამშენებლო ბიზნესი საქართველოში მაღალი მოგების მიღების შესაძლებლობას იძლეოდა, რის გამოც ამ ბიზნესით აქტიურად დაინტერესდა საბანკო სექტორი. ისევე, როგორც მთელს მსოფლიოში, ქართულმა კომერციულმა ბანკებმაც დაიწყეს მაღალრისკიანი იპოთეკური კრედიტების გაცემა. მალე კი გადახდის პრობლემები გაჩნდა.
პრობლემები შეექმნათ არამარტო სამშენებლო კომპანიებს, არამედ მასთან დაკავშირებულ სხვა სფეროებსაც. ქართულ სამშენებლო ბაზარზე შეიქმნა დავალიანებების კრიზისი. იგი შეეხო ერთი მხრივ, სამშენებლო მასალების მიმწოდებლებს, მშენებლებს, დეველოპერებს და ბოლოს შემკვეთს – მოსახლეობას. ყველა ეს რგოლი უშუალოდ ბანკთანაა დაკავშირებული. ეს იყო ჯაჭვური რეაქცია, რომელიც ამ სფეროებიდან მათთან დაკავშირებულ სხვა სფეროებზეც გავრცელდა. კრიზისმა სამშენებლო სექტორი დიდად დააზარალა. ნოემბრის დასაწყისში ფასებმა 15-20%-ით დაიკლო, მაგრამ როგორც ექსპერტები ვარაუდობენ, კატასტროფულად შემცრებული მოთხოვნის ფონზე დეველოპერებს კიდევ უფრო მეტად მოუწევთ ბინებზე ფასების დაწევა. ქართველი მენაშენეები ამას შეუძლებლად მიიჩნევენ, ვინაიდან ფასები ზუსტად ასახავს პროექტის თვითღირებულებას. ისინი გაუმართლებლად მიიჩნევენ ექსპერტების განცხადებას ე. წ. “გაბერილი ფასების” თაობაზე და აცხადებენ, რომ თუ მოსახლეობა შეაჩერებს გადახდებს და შესყიდვებს უძრავი ქონების ბაზარზე ფასების შემცირების იმედით, მომდევნო ნაბიჯი უშუალოდ მშენებლობის გაჩერება იქნება, რასაც შედეგად მთელი ეკონომიკის დესტაბილიზაცია მოჰყვება. ამდენად, სამშენებლო სექტორის გადარჩენით დაინტერესებული არიან არა მარტო დეველოპერები, არამედ მთავრობაც. სწორედ რომ დროულს და აუცილებელს უწოდებენ დეველოპერები მთავრობის ახალ ინიციატივას სამშენებლო სექტორის მხარდასაჭერად.
სამშენებლო სექტორის განვითარების დინამიკა 2003-2008 წწ:
გრაფიკებიდან ჩანს, რომ 2003-2007 წლებში სამშენებლო სექტორში იზრდებოდა როგორც საერთო ბრუნვის, ასევე გამოშვებული პროდუქციის საერთო მაჩვენებლები, ხოლო 2007 წელს ორივე მაჩვენებელმა კლება დაიწყო, რაც სამშენებლო ბიზნესში კრიზისის დაწყების მანიშნებელია.
ამჟამად აშკარაა ქართული სამშენებლო სექტორის პრობლემები. შეჩერებულია 2 მლნ. კვ.მ. ფართის მშენებლობა. ქართული სამშენებლო კომპანიების 80%-ს გაკოტრების საფრთხე ემუქრება. ცხადია, მდგომარეობა საკმაოდ რთულია.
მსოფლიოს წამყვანი სახელმწიფოების მიერ შემუშვებულ ანტიკრიზისულ გეგმებში დიდი ყურადღება ეთმობა სამშენებლო ბიზნესის მხარდაჭრას. წამყვანი ქვეყნების მთავრობები სამშენებლო სექტორის ხელშეწყობას კრიზისის დაძლევის მნიშვნელოვან ინსტრუმენტად მიიჩნევენ. ამ მოსაზრებას, როგორც ჩანს, საქართველოს მთავრობაც ეთანხმება, რადგან სტიმულირების გეგმის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პუნქტი სწორედ სამშენებლო ბიზნესის მხარდაჭერას ითვალისწინებს.
იგი სახელმწიფოსა და მენაშენეთა ასოციაციას შორის შეთანხმების საფუძველზეა შემუშავებული. შეთანხმების მიზანი სამშენებლო კომპანიების დახმარება და ავარიული სახლების ბინადართა ახალი საცხოვრებელი ფართებით უზრუნველყოფაა. შეთანხმების მიხედვით, დეველოპერები დაუმთავრებელი მშენებლობების დასასრულებლად სახელმწიფო გარანტიით გამოიტანენ ბანკებიდან კრედიტს, სანაცვლოდ კი იზრუნებენ ავარიული უბნებიდან მოსახლეობის განსახლებაზე. პირველ ეტაპზე ხელისუფლიების მხრიდან აქცენტი კეთდება შემდეგ უბნებზე: ,კიბალჩიჩის ხევის” მიმდებარე ტერიტორია და “ოქროს უბანი” ჩუღურეთში, ვახუშტი ბაგრატიონის ხიდის მიმდებარე ტერიტორია, ქვემოკალა, დოლაბაურის ქუჩა და მისი მიმდებარე ტერიტორია, ზემო ავლაბარი.
სამშენებლო კომპანიებს საშუალება ექნებათ დააინტერესონ თბილისის ძველი უბნების ავარიული სახლების მობინადრეები და შესთავაზონ ბინები ამჟამად მშენებარე სახლებში. ბინების აშენებამდე მობინადრეები ძველ საცხოვრებელ სახლებში დარჩებიან. ახალ საცხოვრებელში გადასვლის შემდეგ კი მოქალაქეთა ძველი საცხოვრებელი სახლები სახელმწიფო საკუთრება ხდება. მათ ან დაანგრევენ და სანაცვლოდ ახალ სახლებს ააშენებენ, ან მიწასთან ერთად გაყიდიან, რითიც სახელმწიფო ახალი ბინების მშენებლობის ხარჯებს დაფარავს.
თბილისის მერია, სამშენებლო კომპანიებისა და ბანკების ჯგუფი საცხოვრებლით უზრუნველყოფს იმ 50 ათას ოჯახს, რომლებიც ძველი თბილისის ავარიულ სახლებში ცხოვრობენ. პროგრამაში 40 სამშენებლო კომპანია მონაწილეობს, რომლებიც შეძლებენ 420000 კვ.მ. ფართის მშენებლობის დასრულებას. პროექტის განხორციელდება მხოლოდ მოსახლეობისა და დეველოპერის ურთიერთშეთანხმების შემთხვევაში. პროგრამაში მონაწილეობა ნებაყოფლობითია, დაკმაყოფილდებიან მხოლოდ იმ ავარიული ბინის მაცხოვრებლები, რომელთა სამაზობლო სრულად დათანხმდება პროგრამაში მონაწილეობას.
მოსახლეობისათვის ფართების შეირჩევა პრინციპით ფართი-ფართში. პროექტში გათვალისწინებული იქნება არსებული საცხოვრებლის რეალური ზომები და დამხმარე სათავსოები.
ეს პროექტი დაეხმარება სამშენებლო სექტორს კრიზისის ფაზის დაძლევაში და გადაჭრის ქალაქის ისტორიული ნაწილის პრობლემას. იგი აგრეთვე შექმნის ახალ სამუშაო ადგილებს.
უკვე დაწყებულია განხორციელება პროგრამისა “ძველი თბილისის ახალი სიცოცხლე”. შექმნილია სპეციალური კომისია, რომელიც მიიღებს განაცხადებს დეველოპერებისა და საბანკო სექტორისაგან. დეველოპერები აწარმოებენ მოლაპარაკებებს ავარიული უბნების მაცხოვრებლებთან.
საინტერესოა, თუ რას ფიქრობენ ქართველი მშენებლები მთავრობის ახალი ინიციატივის შესახებ და ზოგადად ქართულ სამშენებლო ბიზნესში შექმნილ მდგომარეობაზე. ამ საკითხებზე ვესაუბრეთ მენაშენეთა ასოციაციის პრეზიდენტს და კომპანია “არსის” დამფუძნებელს ბატონ ირაკლი როსტომაშვილს.
ს.ე. – ბატონო ირაკლი, დღეს ბევრს საუბრობენ იმაზე, რომ სამშენებლო ბიზნესში სერიოზული პრობლემებია. მოდით კიდევ ერთხელ ვისაუბროთ ამ კრიზისის გამომწვევ მიზეზებზე.
ირაკლი როსტომაშვილი: სიტუაცია შეიძლება შეფასდეს, როგორც ძალზედ მძიმე. დღეისათვის კერძო ინვესტიციით, ანუ კერძო ფულით თბილისში შენდება დაახლოებითY 2 მლნ კვ. მეტრი. პრაქტიკულად ამ ფართის მშენებლობა მთლიანად შეჩერებულია. როცა ობიექტზე ერთი ან ორი მუშა მუშაობს, ასეთ მშენებლობას შეიძლება შეჩერებული ვუწოდოთ.
რაც შეეხება გამომწვევ მიზეზებს… საბანკო კრიზისი და სამშენებლო კრიზისი ერთი ეკონომიკის შემადგენელი ნაწილებია. ცალ-ცალკე ამაზე საუბარი ვერც წარმომიდგენია. სამშენებლო კრიზისის გამომწვევ მიზეზებზე საუბრისას შეიძლება გამოვყოთ 2 ძირითადი ფაქტორი, რომლებსაც კრიზისი რელურად უკავშირდება: ერთი – მსოფლიო ეკონომიკური კრიზისი, მეორე – ქვეყანაში გაუთავებელი ომის მოლოდინი. ვგულისხმობ შარშანდელ აგვისტოს მოვლენებს.
ს.ე. – 2006 წლიდან ექსპერტები უკვე ღიად საუბრობდნენ საქართველოში საბანკო და სამშენებლო სექტორის ურთიერთადაჯაჭვულობაზე და ფიქრობდნენ, რომ კრიზისი ორივე სფეროში აუცილებლად დადგებოდა. უკვე 2007 წლიდან კრიზისი რეალურ შედეგებშიც აისახა. ანუ, პროგნოზები რეალურად გამართლდა?
ირაკლი როსტომაშვილი: ბევრი ექსპერტი ჩემთვის ნათელმხილველის დონეზეა. ექსპერტი არის ის, ვინც რაიმეზე დაყრდნობით აკეთებს რეალურ პროგნოზებს. იმ ექსპერტებს, რომლებსაც ასეთი ვარაუდი გაუმართლდათ, ჰგონიათ, რომ კრიზისი ე.წ. “გაბერილმა ფასებმა” გამოიწვია, რომ მშენებლები აშენებენ 300 დოლარად და ყიდიან 1000 დოლარად. ამ თემაზე ლაპარაკობს ისეთი ხალხი, რომელსაც წლების განმავლობაში ეკონომიკური ბერკეტები ჰქონდათ ხელთ. მე უფრო მგონია, რომ იმათი უმეცრების გამოა ეს ვითარება. ასეთი ექსპერტები გამოდიან და ამბობენ (ზოგი ბოროტად, ზოგი უვიცობით), რომ ფასები დაეცემა და ბინები გაიაფდება. როგორ გაიაფდება, როცა სამშენებლო სექტორი დღეს რეალურად ამბობს უარს მოგებაზე და ფასი არის მინიმალური, რომელიც უშუალოდ პროექტის თვითღირებულებას ასახავს? ასეთ მოლოდინს შედეგად მოჰყვება ის, რომ უბრალოდ აღარაფერი აშენედება და შეწყდება მშენებლობა. რეალურად პრობლემა დღეს სწორედ ესაა. უამრავმა დებიტორმა, რომელსაც უკვე ნაყიდი ქონდა ბინა, გადახდა გააჩერა. დღეს სამშენებლო სექტორს ჰყავს დებიტორები, რომელთაც ფართი უკვე ნაყიდი აქვთ და გადახდა უნდა გაარძელონ. რატომღაც დღეს ყველას ძალიან უნდა, რომ სამშენებლო სექტორი დაინგრეს. ისინი ვერ ხედავენ, რა ცუდ საქმეს ჩადიან თავისი საქციელით. იმისათვის, რომ ასეთ ექსპერტებს რეალობა დავანახო და ვუჩვენო, რომ ე.წ. “გაბერილი ფასები” არ არსებობს, შემოგთავაზებთ აშენებული ფართის გაანგარიშების ძირითად კრიტერიუმებს.
გთავაზობთ ცხრილს, რომელიც მოგვაწოდა ბატონმა ირაკლი როსტომაშვილმა
ირაკლი როსტომაშვილი: ეს განზოგადებული ცხირილია, რომელიც ნათელს ხდის, როგორ განისაზღვრება აშენებული ფართის ღირებულება. როგორ გაბერავდა მშენებელი ფასებს, თუ საუბარი გვაქვს საბაზრო ეკონომიკაზე. ექსპერტებმა ტელევიზიით გამოსვლისას ეს ციფრები აიღონ და ისაუბრონ მათ მიხედვით. დაუშვებელია ექსპერტი არაკონკრეტული მონაცემებით ლაპარაკობდეს. არ შეიძლება კაცმა, რომელიც 5 წელი ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი იყო, თქვას: მშენებლობა 300 დოლარი ჯდება და 1000 დოლარად იყიდებაო.
საქართველოში ყველას აქვს მოთხოვნა, შენდებოდეს ძეგლები, ოღონდ 5 ლარად. ევროპაში და ამერკაში მაღალი დონის პროექტებში იხდიან 50-120 დოლარამდე. ჩვენთან 4 დოლარს იხდიან და მოითხოვენ იყოს ისეთივე ხარისხის.
ს.ე. – თქვენ აღნიშნეთ, რომ კლიენტები არ იხდიან და არ იძენენ ფართებს, რადგან ფასების დაცემას ელოდებიან. რეალურად ხომ სამშენებლო ფართების დიდი ნაწილის გაყიდვა იპოთეკური კრედიტებით ხდებოდა. დღეს კი ბანკებმა შეაჩერეს ასეთი კრედიტების გაცემა.
ირაკლი როსტომაშვილი: ეს სიტუაციის ბრალია. არის ამაში დამნაშავე სამშენებლო სექტორი? სამშენებლო სექტორის სირთულეები პრობლემებს უქმნის ამ სფეროსთან დაკავშირებულ ყველა სფეროს, იგივე სარემონტო მასალების ბიზნესს, საკეტების, გათბობისა და განათების სისტემების ბიზნესს. ამ საკითხზე არავინ არ ფიქრობდა. საბედნიეროდ, ახლა ამ მხრივ აქტიურად მუშაობს მერია და მთავრობა. ეს ნამდვილად მისასალმებელია. დღეს სამშენებლო კომპანიებში აღარ საუბრობენ მოგებაზე. ლაპარაკია ბანკის მომსახურების დაფარვაზე. ბევრი ქართული სამშენებელო ორგანიზაცია ორიენტირებულია იმაზე, რომ საბანკო მომსახურეობის საფასური დაფაროს. რეალურია საფრთხე, რომ სამშენებლო ბიზნესის დიდი ნაწილი ჩაიძიროს, ოღონდ ამას მთელი ქვეყანის გაკოტრდება მოჰყვება. ქვეყნისთვის ეს იგივეა, ადამიანს რომ თავი მოაჭრა.
ს.ე. – მოდით უფრო დაწვრილებით ვისაუბროთ მთავრობის ახალ ინიციატივაზე, რომელიც სამშენებლო სექტორის დახმარებას და ძველი თბილისის რეაბილიტაციას ითვალისწინებს. ვგულისხმობ პროექტს “ძველი თბილისის ახალი სიცოცხლე”. რამდენად დაეხმარება ეს პროექტი სამშენებლო ბიზნესს კრიზისის დაძლევაში?
ირაკლი როსტომაშვილი: ეს პროექტი მართლაც დაეხმარება სამშენებლო სექტორს. პირველ რიგში იგი ხელს შეუწყობს მშენებლობების დაწყებას. თბილისი ევროპის ფონზე ერთ-ერთი ყველაზე დაზიანებული და ავარიული ქალაქია. ჩემი ინფორმაციით ჩვენს ქალაქში მოსახლეობის 75-80% უკმაყოფილოა თავისი საცხოვრებლი პირობებით. ეს ნიშნავს, რომ სამშენებლო სექტორს საქართველოში ძალიან დიდი პერსპექტივები აქვს, კერძოდ კი – თბილისში. 80% – ეს ძალიან დიდი ბაზარია და დიდი შესაძლებლობა. დღეს მოთხოვნა უდიდესია. შეიძლება უფრო მეტიც, ვიდრე შარშან იყო. თბილისში დააახლოებით 1500 სახლია, სადაც ცხოვრება ელემენტარულად შეუძლებელია. მოთხოვნა რეალურად არის, თუკი ბიზნესმენი სწორად შეარჩევს და მიაწოდებს მოსახლეობას პროდუქტს, ანუ მიაწოდებს ისე, რომ მან ყიდვა შეძლოს. ეს პროგრამა ვერ იმუშავებს პრაღაში და ვენაში, რადგან არც პრაღაში და არც ვენაში ქალაქის ცენტრში ავარიული ფონდი არა აქვთ. ეს პროგრამა უნიკალურია იმ მხრივ, რომ უნიკალური ტერიტორიების რეაბილიტაციას ითვალისწინებს.
ამ პროექტით მთავრობა მიიღებს რეალურ მოგებას. საქართველოს მთავრობა აკეთებს იმას, რასაც აკეთებენ წამყვანი ქვეყნების ლიდერები. მთავრობა ამბობს: მე ვარ გარანტი, რომ საქართველო 2 წელიწადში კარგი ქვეყანა იქნება და აკეთებს ამას არა სიტყვით, არამედ – საქმით. მან არაჩვეულებრივად კარგი პოლიტიკური ნაბიჯი გადადგა. თორემ რომელ ინვესტორზეა საუბარი, როცა ფულს არ იხდის დებიტორი, რომელსაც 50 000 ათასი აქვს გადახდილი და 50 000 კიდევ გადასახდელი.
ს.ე. – როგორია თქვენი პროგნოზი სამშენებლო სექტორში მოსალოდნელ მოვლენებზე?
ირაკლი როსტომაშვილი: თუ ეს პროგრამა განხორციელდა ისე, როგორც დაგეგმილია, სერიოზული ბუმი იქნება სამშენებლო სექტორში. სამშენებლო სექტორის კრიზისიდან გამოსასვლელად მნიშვნელოვანია შემდეგი ეტაპები: პირველი რიგში, დებიტორება უნდა გააგრძელონ ფულის გადახდა, რაც სამშენებლო სექტორს მოუხსნის დავალიანების პრობლემას. მეორე ეტაპზე უნდა მოხდეს თბილისის სამშენებლო ბაზარზე არსებული მოთხოვნიდან მინიმუმ 2%-ის დაკმაყოფილება. ეს 2%-იც კი უკვე ძალიან ბევრს ნიშნავს. სამშენებლო ბიზნესისთვის თბილისში ბაზარი ძალიან დიდია. შეიძლება იგი მსოფლიოში ერთ-ერთ ყველაზე ფართო ბაზრადაც ჩავთვალოთ. უბრალოდ ბიზნესმენმა სწორად უნდა მიაწოდოს მომხმარებელს პროდუქტი, ანუ ისე, რომ მან ყიდვა შეძლოს. და ბოლო, მესამე ეტაპი – ეს არის ინვესტორების შემოსვლა. იგი დაკავშირებულია პირველ ორ პუნქტთან, რადგან თუ ადგილობრივი მყიდველი არ იყიდის, რომელი უცხოელი ინვესტორი დაინტერესდება და ჩადებს ამაში ფულს?
როგორც ვხედავთ, სამშენებლო სექტორი კმაყოფილია მთავრობის ახალი ინიციატივით და მომავალს იმედის თვალით უყურებს.
ახალი ფინანსური პაკეტის სხვა პუნქტები ძირითადად საბანკო სფეროს შეეხება. სტიმულირების გეგმის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი სიახლეა 260 მლნ ლარის სახაზინო ობლიგაციების გამოშვება. თუმცა, 260 მლნ ლარი მაქსიმალური ოდენობაა და ფასიან ქაღალდებს მოთხოვნის შესაბამისად გამოუშვებენ. პროექტის ეს პუნქტი საბანკო და კერძო სექტორში არსებული აუთვისებელი თანხების კერძო სექტორში დაბრუნებას ითვალისწინებს. მიუხედავად იმისა, რომ კომერციულ ბანკებს ჭარბი ლიკვიდურობა აქვთ, სესხებს ისინი ვერ გასცემენ მაღალი რისკების გამო. შესაბამისად ეს თანხა არ ხმარდება ეკონომიკას. სახაზინო ვალდებულებების შესყიდვით გაცემული სესხი კი მათ პორტფელში შედარებით უსაფრთხო იქნება.
აღნიშნული პროექტი ბანკებს შესაძლებლობას მისცემს პროცენტის სახით დამატებითი შემოსავალი მიიღონ, მთავრობა კი სახაზინო ვალდებულებებით მოზიდულ თანხებს ინფრასტრუქტურაში დააბანდებს.
სახელმწიფო სახაზინო ვალდებულებებით ფინანსთა სამინისტრო 1998 წლიდან ვაჭრობდა. იგი შეჩერდა 2006 წელს, როდესაც ბანკთაშორის სავალუტო ბირჟის აუქციონზე საპროცენტო განაკვეთის საშუალო შეწონილმა 19,7-ს მიაღწია, რის გამოც მთავრობამ სახაზინო ვალდებულებების გაყიდვა შეწყვიტა.
ფინანსური ინსტრუმენტის დაბრუნებას ექსპერტების უმრავლესობა ამ ეტაპზე უარყოფითად შეხვდა. ისინი აცხადებენ, რომ არ Aშეიძლება ამ ფულით მიმდინარე ვალდებულებების დაფინანსება. ექსპერტთა აზრით, წელს მოსალოდნელია მიმდინარე ხარჯების მნიშვნელოვანი დეფიციტი და მთავრობა ამ პრობლემის მოსაგვარებლად იყენებს სახაზინო ვალდებულებების ინსტრუმენტს.
პაკეტის მესამე პუნქტის თანახმად, მთავრობა მიმართავს საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტებს, რათა მათ ქართულ საბანკო სექტორს შესთავაზონ დამატებითი საკრედიტო რესურსები, რითაც გაიზრდება ქართული კომერციული ბანკების საკრედიტო პოტენციალი და შესაბამისად, ეკონომიკაში ფულის მიწოდება.
ახალი ფინანსური გეგმა ითვალისწინებს საბანკო სექტორის რეგულირების შემსუბუქებას. აქტივების შეწონის კოეფიციენტი მცირდება 1,75%-დან 1,5%-მდე, რის შედეგადაც ბანკებს გამოუთავისუფლდებათ დაახლოებით 700 მლნ ლარი. ეს მათ დამატებითი კრედიტების გაცემის საშუალებას მისცემს. მიუხედავად იმისა, რომ რეგულირების მკაცრმა ნორმებმა კრიზისის პერიოდში ბანკებს სტაბილურობა შეუნარჩუნა, მთავრობა საჭიროდ თვლის ამ ნორმების შემსუბუქებას, რათა საბანკო სექტორის გააქტიურებამ ბიზნეს აქტიურობა აამაღლოს ქვეყანაში.
ფინანსური პაკეტის მეხუთე პუნქტი შეეხება გაცვლითი კურსის დაზღვევის ინსტრუმენტის სავალუტო სვოპის შემოღებას, რომლის მიხედვითაც ეროვნული ბანკი კომერციულ ბანკებთან აფორმებს ხელშეკრულებებს და ამით მათ გაცვლითი კურსის რისკს უმცირებს. ამ ინსტრუმენტის საშუალებით საბანკო სექტორს საშუალება ეძლევა დოლარში მოზიდული თანხების მიუხედავად სესხები ლარში გასცენ და გაცვლითი კურსის რისკი საკუთარ თავზე არ აიღონ. სავალუტო სვოპის შემოღება წინგადადგმული ნაბიჯია. კომერციულ ბანკებს მეტი გარანტია ეძლევათ იმისათვის, რომ თავი დაიზღვიონ კურსთა შორის სხვაობით გამოწვეული ზარალისაგან. მით უმეტეს მაშინ, როცა ლარის კურსი ძლიერ მერყევია, კომერციულ ბანკებს კი კრედიტების გაცემა ლარში უწევთ.
არსებობს მოსაზრება, რომლის თანახმადაც მსოფლიო ეკონომიკაში ნაკლები ინტეგრირებულობის გამო საქართველოს ნაკლებად შეეხება კრიზისი. არადა საქართველო მსოფლიო ეკონომიკის ნაწილია და სასიცოცხლოდაა დამოკიდებული მასზე. აღნიშნულს კიდევ ერთხელ ადასტურებს საქართველოს მთავრობის ჩაბმა მსოფლიო კრიზისთან ბრძოლის ფერხულში. კრიზისთან ბრძოლის გეგმა უკვე საქართველოშიც არსებობს. ახლა მნიშვნელოვანია ზრუნვა მის განსახორციელებლად და დასახული მიზნების მისაღწევად. პროგნოზები ნაადრევია, მაგრამ გეგმა რომ რეალური და საინტერესოა, ამას ბევრი ექსპერტი ადასტურებს. მოდით დაველოდოთ შედეგებს. პრემიერ-მინისტრის განცხადებით ისინი 2-3 თვეში იქნება სახეზე.