ოცეულის ფიცი
რედაქციისგან
შემოდგომამ მოსალოდნელი სავალუტო ომის საფრთხის ქვეშ ჩაიარა. ექსპერტები ბევრს საუბრობდნენ და მსოფლიოში შექმნილ მდგომარეობას ყველაზე კარგად გამოხატავდნენ ისეთი ტერმინებით, როგორიცაა: “დევალვაციის შეჯიბრი”, “ეკონომიკური დაძაბულობის გამწვავება”, “სავალუტო ომი” და სხვა.
დიდი ოცეულის შეხვედრას ოქტომბრის ბოლოს სავალუტო ბაზრები ხსნასავით ელოდნენ, მართალია, ოფიციალურ კომუნიკეში, რომელმაც შეხვედრის შედეგები შეაჯამა, ნათქვამია, რომ სახელმწიფოები ეკონომიკური ზრდისა და ექსპორტის მხარდასაჭერად ეროვნული ვალუტის ხელოვნურ დევალვაციას არ გამოიყენებდნენ. თუმცა, ბაზრებს სურდათ მოესმინათ ბევრად უფრო კონკრეტული რამ, რაც დოლარის ვარდნას შეაჩერებდა. მიუხედავად ამისა, უნდა ითქვას, რომ G20-ის ქვეყნების ფინანსთა მინისტრებისა და ცენტრალური ბანკების პირველი პირების შეხვედრის მთავარი შედეგი დეკლარირების დონეზე მაინც სავალუტო ომებზე უარის თქმა გახდა. ისინი შეთანხმდნენ, რომ ვალუტის საბაზრო გაცვლითი კურსისკენ იმოძრავებდნენ, რაც ფუნდამენტალურ ფაქტორებზე იქნება დამყარებული. გარდა ამისა, ქვეყნები შეთანხმდნენ საგადამხდელო ბალანსის დისპროპორციის შემცირებისკენ მიმართული პოლიტიკა აწარმოონ, თუმცა დისბალანსის ზღვრული დონე ჯერ გაურკვეველია, ამისთვის საჭიროა სახელმწიფოებმა ეროვნული და რეგიონული ეკონომიკების თავისებურებების გათვალისწინებით, ერთობლივად შეაფასონ საგადამხდელო ბალანსები.
წესით, ასეთმა შეფასებამ ზღვარგადასული ვალატურობა და სავალუტო კურსების უსწერიგო მოძრაობა მინიმუმამდე უნდა დაიყვანოს. აშშ-მ და სამხრეთ კორეამ გამოთქვეს მოსაზრება, რომ G20-ის ქვეყნების ექსპორტსა და იმპორტს შოროს განსხვავება არ უნდა აღემატებოდეს მშპ-ის 4%-ს, მაგრამ ამ წინადადებამ შეხვედრის შედეგების კომუნიკეში პირდაპირი ასახვა ვერ ჰპოვა. ექსპერტები მიიჩნევენ, რომ სახელმწიფოები ჯერ მზად არ არიან საგადამხდელო ბალანსის მიმდინარე ანგარიში დააფიქსირონ და ამ მომენტს დამატებითი მუშაობა სჭირდება. გარდა ამისა, ექსპერტები მიიჩნევენ, რომ თითქმის შეუძლებელია ამ მაჩვენებელს თანამიმდევრულად და კოორდინირებულად ყველამ ადევნოს თვალი და ყველაზე მთავარი – ეს იქნებოდა მსოფლიოს თითქმის ყველა ქვეყნის სავაჭრო ბალანსებს შორის წონასწორობის დამყარების მცდელობა, რაც ეკონომიკურად შეუძლებელია.
ექსპერტები ელოდნენ, რომ ჩინეთის მიმართ დიდი ოცეულის შეხვედრაზე განვითარებული ქვეყნები უფრო მკაცრ პოზიციას დაიკავებდნენ, მაგრამ საბოლოო კომუნიკეში ჩინეთთან მიმართებაში ძალიან მსუბუქი ღონისძიებები ჩაიწერა, რომელიც ჩინეთს ფაქტიურად არაფერს აიძულებს.
დიდი ოცეულის შეხვედრის შემდეგ პირველივე ორშაბათს (25 ოქტომბერს) ბაზრებმა სწრაფი რეაგირება მოახდინეს. ევროს მიმართ დოლარის კურსმა მკვეთრად დაიწია. აზიური სახელმწიფოების ვალუტებმა პირიქით, აღმასვლა დაიწყეს ვალუტების დასუსტების მიზნით ინტერვენციაზე უარის თქმის მოლოდინის ფონზე. ანალიტიკოსები ფიქრობენ, რომ G20-ის ფორმულირება უნდა წავიკითხოთ, როგორც სავალუტო ბაზრებზე მიმდინარე მოვლენებში ჩაურევლობისკენ სწრაფვა და ეს, რბილ ფულად-საკრედიტო პოლიტიკის პირობებში, აშშ-ში დოლარის დასუსტებაში გამოიხატება. “სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ნათქვამი იყო: ჩვენ მზად ვართ საშუალება მივცეთ დოლარს დასუსტდეს” – აცხადებს FxPro-ის ანალიტიკოსი, ალექსანდრ კუპციკევიჩი.
დიდი ოცეულის შეხვედრამდე ექსპერტები აშშ-ის ფედერალური სარეზერვო სისტემის მეთაურის, ბენ ბერნანკეს განცხადებებს გულდასმით ადევნებდნენ თვალყურს და მისი რამდენიმე საჯარო გამოსვლის შეჯამებით, მივიდნენ დასკვნამდე, რომ ფედერალური სისტემა ისევ აპირებდა ფულის საბეჭდი მანქანის ჩართვას. სახელდებოდა კონკრეტული ციფრიც – ტრილიონი დოლარი. მსოფლიო საფინანსო სისტემაში აქტივებით გაუმყარებელი აშშ დოლარების მასირებული მოდინების რეალური საშიშროება ოქტომბრის შუა რიცხვებისთვის (18-დან 24 ოქტომბრამდე) ვალუტების კურსების მკვეთრი რყევის მიზეზად იქცა. დოლარი ისევ გახდა არასტაბილურობის გენერატორი – წერდა გაზეთი “თაიმსი”. ფსს-მ უკვე სავსებით ამოწურა სააღრიცხვო განაკვეთის საშუალებით ეკონომიკის სტიმულირების შესაძლებლობა, ეს მაჩვენებელი უკვე მეორე წელია რეკორდულად დაბალ ნიშნულზეა – წლიურად ნულიდან 0,25%-ის დიაპაზონში.
საომარი პერიპეტიები
მსოფლიოში წამყვანი გამოცემები ბევრს კამათობენ, ვინ გაიმარჯვებს? ერთნი ფიქრობენ, რომ გამარჯვება აშშ-ს დარჩება – ისინი იმდენ დოლარს დაბეჭდავენ, რამდენიც საჭირო გახდება, დანარჩენებს კი მიაჩნიათ, რომ ვაშინგტონი ბლეფზე მიდის და დოლარს კრახი ემუქრება. ბრძოლოს ფრონტის წინა ხაზზე ჩინეთია. აშშ არ აქვეყნებს პეკინის სავალუტო მანიპულაციების შესახებ მოხსენებას. იუანის კურსი ნელ-ნელა, მაგრამ მაინც აგრძელებს გაძვირებას. ექსპერტებს მიაჩნიათ, რომ ჩინეთსა და აშშ-ს ომის წარმოების შესაძლებლობა აქვთ, მაგრამ ორივე მათგანი თავს იკავებს. ჩინეთის ეკონომიკის წინააღმდეგ მიმართული ღონისძიებები – ირიბად ამერიკის ეკონომიკის წინააღმდეგ მიმართული ღონისძიებებია ჩინეთის ტერიტორიაზე ამერიკული საწარმოების გამო.
ვაშინგტონს პეკინიდან შემოუთვალეს, რომ აშშ-ის შიდა პრობლემების გადაწყვეტის გამო იუანი განტევების ვაცი არ გახდება. აშშ ახალი დოლარების დაბეჭდვით ახალ ბუშტებს წარმოქმნის.
მოკლედ, მსოფლიო სავალუტო სისტემის სახიფათო სურათი ასეთია – აშშ-ს თავის ეკონომიკის წესრიგში მოსაყვანად და მის თანდათანობით განადგურებისგან გადასარჩენად ბევრად სუსტი დოლარი სჭირდება, ვიდრე დღეს. თუმცა, დანარჩენი სამყაროსთვის რთული იქნება მიიღოს დოლარის მასშტაბური დასუსტების შედეგები. მსოფლიოში უბრალოდ არასაკმარისი მოთხოვნაა. ქარხნებში აზიურმა ინვესტიციებმა გვერდი აუარა დასავლეთის ცოდნას – მოიხმარონ. დავალიანებაში ჩაფლულ აშშ-ს, ესპანეთისა თუ დიდი ბრიტანეთის საშუალო კლასის წარმომადგენლებს უკვე აღარ შეუძლიათ თავიანთი დიდი სახლების შენახვა. აზიელებმა სიტუაცია კონტროლქვეშ უნდა აიღონ, სხვაგვარად, ეს პრობლემა მათაც დაატყდებათ თავს.
ქვეყნებს, რომლებიც სვალუტო ბაზრებზე ინტერვენციას აქტიურად ახორციელებენ, რათა თავიანთი ვალუტები ზედმეტ გამყარებას “გადაარჩინონ” – მაგალითად, ჩინეთი, იაპონია, კორეა, ტაილანდი და შვედეთიც კი – ძალიან ხშირად აქვთ სავაჭრო ბალანსის უფრო დიდი პროფიციტი, ვიდრე აშშ-ს.
ისინი აქტიურ ღონისძიებებს ახორციელებენ, რომ აშშ-ს არ მისცენ უფლება გათავისუფლდეს დიდი დეპრესიის შემდგომ მაქსიმალური უმუშევრობისგან, რომელმაც ბოლო მონაცემებით, 17,1%-ს შეადგენს და ზრდას განაგრძობს. ყოველი ქვეყანა ამას გასაგები მიზეზების გამო აკეთებს: იაპონია – იმისთვის, რომ დეფლაციური კრიზისი აიცილოს თავიდან, ჩინეთი – იმისთვის, რომ შეინარჩუნოს პოლიტიკური რეჟიმი, რომელიც ნაკლებად მდგრადია, ვიდრე ჩანს. ორივე შემთხვევაში, ისინი ხელ-ფეხით არიან შეკრულნი, რადგანაც ძალიან დიდი ხნის მანძილზე ემხრობოდნენ მერკანტილურ საექსპორტო სტრატეგიას და არ სურდათ უარი ეთქვათ იმედისმომცემ ამერიკულ მოთხოვნაზე მაშინ, როცა სიტუაცია კარგი იყო.
თუმცა, აშშ ყოველივე ამის მოთმენას მომავალში აღარ აპირებს. გასაკვირი არ არის, რომ ვაშინგტონმა აქტიური ღონისძიებების გატარება დაიწყო – ეს არ ეხება მხოლოდ წარმომადგენლობით პალატაში მიღებულ კეთილსინდისიერი ვაჭრობის რეფორმის აქტს (ჯერ სენატში არა) – ამით მან გზა გაათავისუფლა საჯარიმო ტარიფებისთვის სავალუტო მანიპულატორების წინააღმდეგ.
“ატომურ ბომბად”, რასაკვირველია, გვევლინება ის რაოდენობრივი ლიბერალიზმი, რომელსაც ფედერალური სარეზერვო სისტემა ატარებს. ამერიკამ ჩინეთსა და G20-ს წაუყენა ულტიმატუმი: ისინი ან წყვეტენ მტაცებლურ მოქმედებებს და მსოფლიო ბალანსის კორექციის რაიმე ფორმულაზე თანხმდებიან, არადა ისინი იწყებენ QE21-ს, რათა მათი ეკონომიკები ჭარბ ლიკვიდობაში ჩაიძირონ. ამ პროგრამით აშშ-ს შეუძლია ეს ქვეყნები გადახურებამდე მიიყვანოს და გაზარდოს დანახარჯები ხელფასებისთვის, ასევე, დე-ფაქტოდ აიძულოს სავალუტო რევალვაცია განახორციელონ უფრო გაუგებარი და დამანგრეველი მეთოდებით, რასაც შესაჩერებლად ისინი ვერაფერს დაუპირისპირებენ. უნდათ თუ არა ასეთი შხამიანი აბის მიღება – არჩევანი მათზეა. სწორედ ამაში მდგომარეობს QE2-ის არსი.
თუმცა, ფედერალური სარეზერვო სისტემის ხელმძღვანელობა არჩევს დასაქმების მხარდაჭერის “მანდატის” შესახებ ისაუბროს. ამას არაფერი აქვს საერთო QE1-თთან, რომელიც უკიდურესი ზომა იყო 2008-2009 წლებში ეკონომიკის ჩამოშლის პერიოდში. ამჯერად, ფედერალური სარეზერვო სისტემა QE-ს ამერიკის ქრონიკული ავადმყოფობისგან გამოსაჯანმრთელებელ გრძელვადიან ინსტრუმენტად გამოიყენებს.
ფედერალური სარეზერვო სისტემის რბილი განცხადებები, რომელიც ბოლო დროს გაკეთდა, საკმარისი გახდა, რომ დოლარი 15-წლიან მინიმუმამდე დასულიყო – 82 იაპონურ იენთან, შვეიცარულ ფრანკთან პარიტეტს ქვემოთ, ხოლო ევროსთან მტკივნეულ ბარიერამდე – 1,40.
სსფ-ს ერთ-ერთ ბოლო შეხვედრაზე არა ერთი საყვედური გამოითქვა სავალუტო საომარ არსენალთან მიმართებაში. “თუკი ჩვენ საშუალებას მივცემთ ყოველივე ამას გადაიქცეს პროტექციონიზმად, იზრდება რისკი, რომ 1930-იანი წლების შეცდომებს გავიმეორებთ”, – განაცხადა მსოფლიო ბანკის მეთაურმა, რობერტ ზელიკმა.
თუკი თქვენ ვინმე ბრეტონ-ვუდსის დაწესებულების სათავეში მოგაქცევდათ, თქვენც იძულებული გახდებოდით მსგავსი განცხადება გაგეკეთებინათ, მაგრამ რეალურ ცხოვრებაში ომები იწყება იმიტომ, რომ ვიღაცას არსებული სტატუს-კვო არ აკმაყოფილებს და ალბათ, სამართლიანადაც. როგორც ნობელის პრემიის ლაურეატმა, პოლ კრუგმანმა განაცხადა, ადამიანები ამ პრობლემის გადაწყვეტის უწყინარ გზებს ეძებენ, მაგრამ ასეთი ბუნებაში არ არსებობს.
ექსპერტები მიიჩნევენ, რომ 1930-იან წლებში დევალვაცია სულაც არ იყო შეცდომა, არამედ წამალი, მხოლოდ – ძალიან მწარე. ომის წინა წლებში ოქროს სტანდარტი დაიმსხვრა, იმდენად, რამდენადაც აშშ და საფრანგეთი სტრუქტურულად ვერ აფასებდნენ გაცვლით კურსს (როგორ ახლა ჩინეთი/აზია). ამან ყველასთვის გამოიწვია დამავალი, დეფლაციური სპირალის გააქტიურება.
იმ დეფორმირებულ სისტემაზე უარის თქმა აღდგენისკენ მიმავალი გზა აღმოჩნდა. თანამედროვე გლობალიზაციასთან პარალელის გავლება, მართალია, არც ისე ზუსტი, მაგრამ სავსებით ნათელია. ასეთივე ნათელია 1930-იანი წლების გაკვეთილებიც – სავალუტო და სავაჭრო კუმშვები ასიმეტრიული იყო. ყოველივე ეს დამანგრეველია სავაჭრო ბალანსის დადებითი სალდოს მქონე ქვეყნებისთვის, მაგრამ არა ყოველთვის – ქვეყნებისთვის, რომლებთაც უარყოფითი სალდო აქვთ. დიდი ბრიტანეთი 5-წლიანი მინი-ბუმით ტკებებოდა საიმპერიო სავაჭრო ბლოკში გაერთიანების შემდეგ 1932 წელს.
ფსს-ის ხელმძღვანელმა, ბენ ბერნანკემ მთელი ეს ისტორია კარგად იცის. თავის დროზე, მან განაცხადა, რომ რუზველტის მმართველობის დროს ოქორსთან მიმართებაში 40%-იანი დევალვაცია დეფლაციისა და ეკონომიკური ვარდნის წინააღმდეგ “ეფექტური იარაღი” იყო და, რომ 1934 წელი საუკუნის ერთ-ერთი საუკეთესო წელი იყო საფონდო ბაზრებისთვის.
ექსპერტები მიიჩნევენ, რომ ფსს-ს დასჭირდება QE2-ის გრანდიოზული მასშტაბით ჩაშვება, რადგანაც ბიუჯეტის შემცირება უკვე საგრძნობად “იკბინება”, სასაწყობო შეკვეთების შევსების ბუმი ვარდნისკენ მიდის, სახლების გასხვისების კრიზისი იპოთეკის გადაუხდელობის გამო ძალას იკრებს. უბრალოდ, ჯერ დრო არ დამდგარა. მოცემულ სიტუაციაში, QE-ის ახალი პროგრამა ცენტრალური ბანკის პოლიტიკის ნორმალური აღქმის ჩარჩოში ჯერ არ იქნება გამართლებული.
მსოფლიო საშიშ მდგომარეობაში აღმოჩნდა და ეს შეიძლება თვითონ აშშ-ის წინააღმდეგ შემობრუნდეს. ექსპერტები აცხადებენ, რომ უკვე ჩანს კაპიტალის გაქცევა ნავთობსა და რესურსებზე, რომელმაც 2008 წელს ქაოსი შექმნა და, რაც შესაძლოა დიდი რეცესიის მთავარ კატალიზატორად იქცა კიდეც. ნედლეულის ბაზარზე შოკი შეიძლება მანამდე განვითარდეს, ვიდრე QE თავის მიზანს მიაღწევს.
ფრანგები უარყოფენ განცხადებას იმის თაობაზე, რომ ჩინეთთან მოლაპარაკებებს აწარმოებენ ახალი სავალუტო რეჟიმის შექმნის შესახებ, მაგრამ ესქპერტები იხსენებენ, იტალიაში კონფერენციაზე საფრანგეთის ფინანსთა მინისტრი, კრისტინ ლაგარდი როგორ აცხადებდა, რომ საფრანგეთი G20-ში პრეზიდენტობას დოლარის ალტერნატივის საკითხის გააქტიურებისთვის გამოიყენებდა. საუბრისას მინისტრმა მოიხსენია “ბანკორი”, იდეა, რომელიც 1940-იან წლებში კეინსიანელებში ძალიან გავრცელებული იყო. მისი არსი სანედეულო ვალუტის შემოღებაში მდგომარეობდა, კურსი კი ლითონების კალათით გამოითვლებოდა. აშშ რისკავს “ჭარბი პრივილეგიის” დაკარგვას, რომლითაც დიდი ხნის მანძილზე სარგებლობდა სავალუტო ჰეგემონიის უფლებით.
და მაინც, იმ ქვეყნების დანაკარგები, რომლებთაც სავაჭრო ბალანსის პროფიციტი აქვთ, უფრო დიდი იქნება, თუკი ბალანსირება სავაჭრო ომის ზღვარზე გადამწყვეტ ფაზაში გადავა. მათ უნდა იცოდნენ, რომ ის, რასაც დღეს თვალყურს ვადევნებთ, შესაძლოა უფრო დიდ რამედ შემობრუნდეს, ვიდრე მხოლოდ უპირატესობების შეჯამება. გულუბრყვილობა ხომ არ იქნებოდა გვეფიქრა, რომ კონფუცისეული აზია და ბებერი დემოკრატიები ატლანტიკის ორივე მხარეს მსოფლიო ვაჭრობის ღია სისტემას გაიყოფენ?
ბრიკის ქვეყნები
აშშ-ის წინააღმდეგ
“სავალუტო ომის” გაღვივების პერიოდში, რუსეთის ფედერაციის ფინანსთა მინისტრის მოადგილემ, დიმიტრი პანკინმა გადაწყვიტა აშშ-ს შეკამათებოდა ოპტიმალურ სავალუტო პოლიტიკასთან დაკავშირებით. მან დაიქადნა, რომ “საკმაოდ ძლიერ წინააღმდეგობას გაუწევდა” აშშ-ის ინიციატივას, უარი ეთქვათ კურსების კონტროლზე და რუსეთმა მხარდამჭერებად ბრიკის ქვეყნები მოიაზრა. ექსპერტების განცხადებით, ეს თითქმის სავალუტო ომის გამოცხადების ტოლფასი იყო, რასაც დიდი ხნის მანძილზე ელოდნენ კიდეც.
საერთაშორისო სავალუტო ფონდისა და მსოფლიო ბანკის ყოველწლიურ შეხვედრაზე ვაშინგტონში დიმიტრი პანკინმა განაცხადა, რომ ბრაზილია, რუსეთი, ინდოეთი და ჩინეთი საკმაოდ ძლიერად დაუპირისპირდებიან სავალუტო კონტროლის “ნეგატიური შეფასების” ნებისმიერ მცდელობას. “პრობლემა მდგომარეობს არა იმდენად სავალუტო კურსებში, – პანკინის ციტირებას ახდენს Bloomberg-ი – სავალუტო კურსები ისეთი ღრმა პროცესების შედეგია, როგორიც არის დანაზოგებსა და ინვესტიციებზე ზრუნვა, საინვესტიციო კლიმატი. ბრიკის ქვეყნების ვალუტების “თავისუფალ ცურვაში” გაშვება არ არის ყველა ავადმყოფობის რეცეპტი”. ეს განცხადება გახლდათ პასუხი აშშ-ის დანაპირებისა, რომ იგი დაჟინებით მოუწოდებდა უცხოელ კოლეგებს, არ ჩარეულიყვნენ სავალუტო კურსების ფორმირების საბაზრო პროცესში. თეთრ სახლს მიაჩნია, რომ უფრო აქტიური როლი ამ საკითხში სსფ-მ უნდა შეასრულოს, რომელიც ვალდებულია თვალყური ადევნოს, რომ ქვეყნებმა შეასრულონ საკუთარ თავზე აღებული მოვალეობა სავალუტო სფეროში.
“მსოფლიოს უმსხვილესი ეკონომიკები შეშფოთებულები არიან ნამდვილი სავალუტო იმის დაწყების შესაძლებლობის გამო”, – აცხადებს IHS Global Insight-ის ანალიტიკოსი, ბრაიან ბეტიუნი და დასძენს, – “ქვეყნებს, რომლებთან დადებითი საგადამხდელო ბალანსის სალდო აქვთ, კარგად ესმით, რომ ვალუტების დევალვაცია შეიძლება ეკონომიკური ზრდის კარგი დრაივერი გახდეს, რითაც მსოფლიოს ყველა ეკონომიკა დაინტერესებულია”.
სხვათა შორის, არც G7-ის ქვეყნები თაკილობენ კურსების კორექტირებას. ასე მაგალითად, იაპონიამ ექვსი წლის მანძილზე პირველად განახორციელა სავალუტო ინტერვენცია, რომელიც იენის კურსის დაწევაზე იყო ორიენტებული.
“აშშ და ევროზონის ქვეყნები ცდილობენ წარმოების დაბალი ზრდის პრობლემა თავიანთი ვალუტების დასუსტებით გადაწყვიტონ, რითაც ფარავენ თავიანთ არაკონკურენტუნარიანობას და, პირველ რიგში, მუშა-ხელის ძვირადღირებულობას – აცხადებს Rye, Man & Gor Securities-ის ანალიტიკური დეპარტამენტის თავმჯდომარე, ალექსი მინაევი და დასძენეს – განვითარებული ქვეყნები სწრაფად მზარდ კონკურენციას ეჯახებიან იმ ქვეყნების მხრიდან, რომელშიც ისინი ექსპორტს ახორციელებდნენ, სხვათა შორის, უკვე იმ სფეროებშიც, სადაც ისინი წამყვანი მოთამაშეები იყვნენ. ასე რომ, ისინი, როგორც მინიმუმ კარგავენ საკუთარი განვითარების შესაძლებლობას, ხოლო მაქსიმუმ – ეჯახებიან შიდა წარმოების ვარდნას. “ნათელია, რომ განვითარებადი ქვეყნები ამას წინააღმდეგობას გაუწევენ, მათი პროდუქციის ნაწილი ხომ განვითარებულ ქვეყნებშიც შედის”, – განაცხადა მინაევმა.
ზოგიერთი რუსი ექსპერტი მიიჩნევს, რომ “მცურავი ვალუტის” კურსმა შესაძლოა რუსეთის კონკურენტუნარიანობა დასწიოს და აცხადებენ, რომ ნებისმიერი ეკონომიკური პროცესისა თუ საინვესტიციო პროექტის თვალსაზრისით, შეუძლებელია ისეთ სიტუაციაში მუშაობა, როცა ოთხ თვეში გაცვლითი კურსი 20%-ით იზრდება. ამ მოსაზრებას რუსი ჩინოვნიკებიც იზიარებენ, მაგრამ მათი განცხადებები არ შეიძლება განვიხილოთ, როგორ ბრიკის ქვეყნების ერთიან ფულად-საკრედიტო პოლიტიკაზე შეთანხმება. საუბარია, სსფ-სა და მსოფლიო ბანკის დონეზე გადაწყვეტილებების მიღებისას კოორდინირებულ მოქმედებებზე.
ექსპერტების აზრით, ბრიკის ქვეყნებისთვის სავალუტო ომები იმით არის საშიში, რომ ამ ქვეყნების რეზერვები ძირითადად ჩადებულია დოლარსა და ევროში, ამიტომაც, ნებისმიერი რყევა ამ ორი ვალუტის და უფრო მეტიც, ნებისმიერი ვალუტის სავალუტო ომში მონაწილეობა, ეს არის განვითარებადი ქვეყნების საერთაშორისო რეზერვების სტაბილურობის საფრთხე.
სააგენტო რბკ-ს ანალიტიკური საინფორმაციო დეპარტამენტის დირექტორი ალექსანდრ იაკოვლევი:
“საკუთარი ექსპორტის კონკურენტუნარიანობის ამაღლების მიზნით, დევალვაციის შეჯიბრის გაღვივების ცდუნება ბევრ ქვეყანას აქვს. თუმცა, ეს უაზრობაა და დიდი რისკების შემცველიცაა. თუკი რომელიმე ქვეყანა თავის ვალუტას ძირითადი სავაჭრო პარტნიორების ვალუტების მიმართ მკვეთრად დაასუსტებს, მოკლევადიან პერსპექტივაში ამან შესაძლოა გარკვეული მოგება მოიტანოს, მაგრამ მოცემული ქვეყნის კონტრაგენტები გულხელდაკრეფილები არ ისხდებიან. პარტნიორი ქვეყნების მონეტარული ხელისუფლებები დაახლოებით ერთნაირად იმოქმედებენ: კურსს თვითონაც დასწევენ, რის შედეგადაც სერიოზულ პრეფერენციას ვერც ერთი მათგანი ვერ მიიღებს, ხოლო სერიოზული დისბალანსისა და სავალუტო ბაზრებზე ვალატურობის რისკები ძალიან გაიზრდება”.
რეალური ომები ნამდვილი იარაღით იწყება, სავალუტო კი წყნარად, ობივატელისთვის თითქმის შეუმჩნევლად. ექსპერტები მიიჩნევენ, რომ აშშ-სა და ჩინეთს შორის სავალუტო კონფლიქტში ფინანსური ომის ელემენტების დანახვა საფუძველსმოკლებულია და ის, რაც დღეს ხდება ჯერ მსოფლიო ომი არ არის.