მშენებლობის ბიზნესის ახალი ასპექტები

თათა თორია
მთელ მსოფლიოში ეკონომიკური განვითარების ფონზე დღითიდღე იზრდება მოთხოვნა უძრავ ქონებაზე, პარალელურად ფართოვდება მშენებლობის მასშტაბები, ინერგება ახალი ტექნოლოგიები, აქტიური კვლევითი სამუშაოები მიმდინარეობს მაღალი ხარისხის, უსაფრთხო და ეკოლოგიურად სუფთა სამშენებლო მასალების შესაქმნელად.
აღნიშნული პროცესები აისახა მსოფლიოს ყველა ქვეყანაში. მაგალითად, თურქეთში მშენებლობა ინტენსიურად მიმდინარეობს სტამბულში და აქ წლის ბოლომდე 30-მდე ახალი საცხოვრებელი კომპლექსის აშენება იგეგმება. დღესდღეობით ქალაქის ცენტრში უკვე თავისუფალი ადგილები აღარ არის, ამიტომაც მშენებლები ძველ სახლებს ყიდულობენ და მათ ადგილას თანამედროვე საცხოვრებელ კომპლექსებს აგებენ. ფასები საშუალოდ აქ წელიწადში 25%-ით იზრდება. თუ ორი წლის წინ 80მ2 ფართის ბინის შეძენა ქალაქის ცენტრში 100 ათას დოლარად შეიძლებოდა, ახლა მისი ფასი 350 ათას დოლარს შეადგენს. უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ თურქეთი უკვე ლიდერია ევროპის ქვეყნებს შორის გაყიდვათა რეიტინგში.
მსოფლიოს კონკურენტუნარიანი ეკონომიკის მქონე ქვეყნებს შორის წამყვან პოზიციებს სკანდინავიის ქვეყნები – შვეცია, ნორვეგია, დანია და ფინეთი იკავებს. ისინი ყველას აკვირვებენ თავიანთი განვითარების ტემპებით, რაც განპირობებულია მაღალი საოჯახო მოთხოვნებით, წარმოების, ექსპორტის ზრდით, ბიზნესის ეფექტურობითა და გამჭვირვალობით.
ინვესტორთა ყურადღებას ხანგრძლივი დროის განმავლობაში ძირითადად შვეცია იპყრობდა. ბოლო დროს კი დიდი ინტერესი ფინეთმა გამოიწვია. გაიზარდა ყურადღება დანიის მიმართაც, სადაც ბაზარი უფრო ლიკვიდური გახდა. დღესდღეობით კოპენჰაგენი სკანდინავიის ქვეყნების ქალაქებს შორის მეორე ადგილზეა მოსახლეობის სიმჭიდროვის მიხედვით, შესაბამისად გამოცოცხლება შეინიშნება უძრავი ქონების სფეროშიც. ნორვეგია ჯერ კიდევ რთულ ბაზრად რჩება, თუმცა ცვლილებები უკეთესობისკენ აქაც მკაფიოდ აღინიშნება. საერთოდ, ამ ქვეყნებში სწრაფი ტემპით ვითარდება სამშენებლო ინდუსტრია.
მუდმივად იზრდება უძრავი ქონების ბაზარი. ეს ეხება როგორც კომერციულს, ასევე საცხოვრებელ სეგმენტს. გასულ წელს დანიაში ფასები საცხოვრებელ ბინებზე 23%-ით გაიზარდა, ხოლო ნორვეგიაში – 14%-ით. 12% და 18%-ით გაძვირდა ბინები შვეციასა და ფინეთში. დღესდღეობით, GLOBAL PROPERTY GUIDE -ის მონაცემებით, ერთნაირი ხარისხისა და ზომის ბინების ღირებულება ოსლოში 3992 დოლარს შეადგენს, კოპენჰაგენში – 2955 დოლარს, ჰელსინკში – 2600 დოლარს, ხოლო სტოკჰოლმში – 2470 დოლარს.
ყველაზე მსხვილი ბაზარი სკანდინავიის ქვეყნებიდან შვეციის უძრავი ქონების ბაზარია. განსაკუთრებული ზრდა ამ მხრივ შვეციაში 1997 წელს აღინიშნა. მხოლოდ 2002 წ. შეინიშნებოდა ზრდის ტემპის დაცემა. თუმცა შემდგომ კვლავ დაიწყო ეკონომიკის საგრძნობი განვითარება და 2004 წელს უკვე საცხოვრებელ ფართებზე ფასებმა 2004 წელს 9,6%-ით მოიმატა, 2005 წელს – 9,63%-ით. ეკონომიკის ზრდამ ამ ქვეყანაში გასულ წელს 4,2% შეადგინა. მიმდინარე წელს კი ზრდის ტემპის უმნიშვნელო შენელებაა მოსალოდნელი. შტატისტიცს შწედენ-ის მონაცმებით, 1995-2000 წლებში ქვეყანაში ყოველწლიურად საშუალოდ 12 000 საცხოვრებელი ბინა შედიოდა ექსპლოატაციაში. 2004 წელს 25000 ბინა გაიყიდა, 2005 წელს კი – 27000.
შესაშური ეკონომიკური ზრდის ტემპებია ფინეთში. კერძოდ, ეკონომიკურმა ზრდამ 2006 წელს 4,8% შეადგინა. იგივე ტემპი ივარაუდება მიმდინარე წელსაც. მოსალოდნელია მოთხვონის საგრძნობი მატებაც. რაც შეეხება ფასებს, ისინი საცხოვრებელ ფართებზე 1995-2005 წლებში გაორმაგდა, ხოლო ჰელსინკში 135%-ით გაიზარდა. დღესდღეობით ქვეყანაში ერთი მ2 საცხოვრებელი ფართის ღირებულება საშუალოდ 1796 ევროს შეადგენს. მიუხედავად იმისა, რომ 1990-იან წლებში ფინეთის უძრავი ქონების ბაზარმა დაცემა განიცადა, დღეს სიტუაცია შეცვლილია, განვითარების ტემპები იზრდება, პარალელურად მატულობს ინვესტორთა ინტერესიც ამ ქვეყნისადმი. უნდა აღინიშნოს, რომ 2004-2006 წლებში გარიგებათა 49% უძრავ ქონებაზე მოდიოდა. შემოთავაზებებზე მაღალ მოთხოვნას თუ გავითვალისწინებთ, ქვეყანაში ინვესტიციათა მოცულობის ზრდაა მოსალოდნელი, განსაკუთრებით კი ეს ჰელსინკს შეხება.
ნორვეგიაში წლიური შემოსავლის ნორმა მოსახლეობის ერთ სულზე ერთ-ერთი ყველაზე მაღალია მსოფლიოში, ლუქსემბურგისა და აშშ-ს შემდეგ. ის 65785 დოლარს შეადგენს. მიუხედავად იმისა, რომ 2002 წელს ქვეყნის ეკონომიკა დაეცა, კრიზისის ნეგატიური შედეგები უკვე გადალახულია. უნდა აღინიშნოს, რომ ეკონომიკა იზრდება სამშენებლო ინდუსტრიაში მიმდინარე ბუმის, უძრავი ქონების ღირებულების და ნავთობის ბიზნესში ინვესტიციათა ზრდის ხარჯზე. ადგილი აქვს ფასების ზრდას საცხოვრებელ ფართებზე. 2003-2004 წლებში ზრდამ 10,5% შეადგინა, 2005 წელს კი – 8%. ფასების ზრდა გრძელდებოდა გასულ წელსაც და ქალაქებში: სტავანგერი, ბერგენი, ტრონხაი მათ 14,6% შეადგინა, ოსლოში კი – 9,19%.
დანიის ეკონომიკა 1995-2000 წლებში ყოველწლიურად 3,27%-ით იზრდებოდა. თუმცა 2001-2004 წლებში მსოფლიოში მიმდინარე ნეგატიური პროცესების გავლენით ქვეყანაში ეკონომიკური ზრდის ტემპი 0,95%-ით შემცირდა. 2005 წელს დანიის უძრავი ქონების ბაზარმა მკვეთრად დაიწყო ზრდა, რასაც 2004 წელს ეკონომიკის ზრდის სწრაფმა ტემპმა შეუწყო ხელი. შესაბამისად, გაიზარდა მოთხოვნა მოხმარებაზე. ზრდა გრძელდებოდა ბოლო ორი წლის განმავლობაშიც, გამოცოცხლდა უძრავი ქონების ბაზარი და ინვესტიციათა მოცულობა რეგიონში თვიდან თვემდე საგრძნობლად მატულობს. უძრავ ქონებაზე ფასების მატება 2005 წელს დაიწყო. ამ წელს ის 21,3%-ით გაიზარდა. კოპენჰაგენში კერძო საცხოვრებელი სახლების ღირებულება 2000-2005 წლებში 47,28%-ით გაიზარდა, ბინებზე კი – 87,14%-ით. ამავდროულად ამაღლდა ფასები იჯარაზეც 13,56%-ით.
როგორც ექსპერტები აცხადებენ, მოთხოვნა უძრავ ქონებაზე საბერძნეთში შეიძლება გავუტოლოთ მოთხოვნას უძრავ ქონებაზე იტალიაში. აქ ჯერ არ შეინიშნება ფასების საგრძნობი ზრდა, თუმცა მოსალოდნელია მათი გათანაბრება ევროპულ დონესთან. ფასების ყოველწლიური მატება აქ საშუალოდ 10%-ს შეადგენს.
რაც შეეხება უკრაინის დედაქალაქ კიევს, აქ მარტის დასასრულსა და აპრილის დასაწყისში უძრავი ქონების ბაზარი სტაგნაციასა და გამოცოცხლებას შორის მერყეობდა. სამწუხაროდ, სტაგნაციამ გადაწონა. ტრადიციულად, ბაზარზე საგაზაფხულო გამოცოცხლება შეინიშნებოდა, თუმცა ეს პროცესები შემდგომ არ გაგრძელებულა. მართალია, გარიგებათა რაოდენობა მარტის თვეში გაიზარდა, მაგრამ უმნიშვნელოდ. ბაზარს სტაგნაციისკენ პოლიტიკურმა კრიზისმა უბიძგა. უცხოელმა ინვესტორებმა, როგორც ჩანს, ტაიმ-აუტი აიღეს. ყველა ელოდება საზოგადოებაში დაპირისპირების დასრულებას, რადგან არავის სურს გარისკვა, როცა ყოველი მხრიდან პოპულისტური ლოზუნგები ესმით. არც პოლიტიკური კრიზისის გაზვიადება ღირს. გასული წლების გამოცდილება აჩვენებს, რომ კიევის უძრავი ქონების ბაზარი, როგორც წესი, საკმაოდ მშვიდად რეაგირებს შესაბამის კრიზისულ მოვლენებზე. ასე რომ, სიტუაცია რადიკალურად არ შეცვლილა, თუმცა ფასების ცვლილებას დროდადრო ჰქონდა ადგილი. აპრილის თვეში კიევის ბაზარზე ერთი მ2 საცხოვრებელი ფართი 2478 დოლარი ღირდა. ყოველთვიურმა ზრდამ კი 1,3% შეადგინა. უკრაინაში წელს სპეციალისტთა პროგნოზით, ეკონომიკის ზრდაა მოსალოდნელი, რაც უეჭველად თავის გავლენას მოახდენს უძრავი ქონების ბაზარზეც.
ევროპაში ეკონომიკურმა ზრდამ საოფისე ფართებზე მოთხოვნა გაზარდა. კომპანია ჟონეს Lანგ Lაშალლე-ს მონაცემებით, 2007 წლის პირველი კვარტალის დასასრულისთვის მაქსიმალური საიჯარო განაკვეთი საოფისე ფართებზე, გასული წლის პირველ კვარტალთან შედარებით, 8,9%-ით გაიზარდა. ბოლო კვარტალში კი ზრდამ 2,5% შეადგინა, ხოლო საერთო რაოდენობამ იჯარით გაცემულ და გაყიდულ ფართებზე 3,3 მილიონ მ2 მიაღწია, რაც 2006 წლის ამ პერიოდთან შედარებით 6%-ით მეტია.
აღსანიშნავია, რომ ყველაზე მეტი აქტიურობა ამ მიმართულებით პარიზმა გამოავლინა – იჯარით გაცემული და გაყიდული საოფისე ფართების საერთო რაოდენობამ 645000მ2 შეადგინა. საფრანგეთის დედაქალაქში ცხოვრება პრესტიჟულია, შესაბამისად მოთხოვნაც და ფასებიც უძრავ ქონებაზე საკმაოდ მაღალია. ამასთანავე ის ევროპის დანარჩენ დედაქალაქებს შორის უძრავი ქონების ბაზარზე მეტად მიმზიდველად რჩება ინვესტორებისთვის. რაც შეეხება საცხოვრებელი სახლების ბაზარს პარიზში, ის შეიძლება დავყოთ 3 ჯგუფად. პირველ ჯგუფში შედის კერძო სახლები და ვილები, რომელთა ფასები 300000 ევროდან 2-3 მილიონ ევრომდე მერყეობს. მეორე ჯგუფში შედის ელიტარული პარიზული ბინები. მათი ფასი 400000 ევროდან იწყება. მესამე ჯგუფში ჩვეულებრივი ბინები შედის. მათი საშუალო ფასი 80000-150000 ევროს შორის მერყეობს. ასეთი შეთავაზებები კი პარიზის უძრავი ქონების ბაზარზე ყველაზე მეტია. ფასების რეკოდული მაჩვენებელი პარიზში 2004 წელს აღინიშნა – 4400 ევრო ერთ კვმ-ზე. წლის ბოლოსთვის ეს მაჩვენებელი 5000 ევრომდე გაიზარდა. 2006 წელს ფასებმა კიდევ 1000 ევროთი მოიმატა და დღეს ერთი მ2 საცხოვრებელი ფართის ღირებულება 6000-7000 ევროს უტოლდება. ფასების ასეთი ზრდის მიუხედავად, ფრანგ ანალიტიკოსებს სულაც არ სურთ ისაუბრონ მომავალი სტაგნაციის პროცესზე და ირწმუნებიან, რომ ისეთ ქალაქში, როგორიც პარიზია, ფასები არ შეიძლება იყოს დაბალი და უფრო მეტიც, მათ მოსალოდნელ ზრდაზე მიანიშნებნენ.
საოფისე ფართებზე ფასმა შთამბეჭდავ ციფრს მიაღწია მოსკოვშიც – 2007 წლის პირველ კვარტალში აქ საიჯარო და გაყიდული საოფისე ფართების საერთო რაოდენობამ 541000მ2 შეადგინა, რაც 136%-ით მეტია წინა წლის პირველ კვარტალთან შედარებით.
სტაბილური ეკონომიკური განვითარების პარალელურად, საოფისე ფართებზე მოთხოვნის მუდმივმა ზრდამ ევროპის ბაზრებზე თავისუფალი საოფისე ფართების რაოდენობა შეამცირა. 18-24 გამოკითხულ ქვეყანაში თავისუფალი საოფისე ფართების წილი ერთი და იგივე რიცხვით გამოიხატა და ახლო მომავალში ამ წილის კვლავ შემცირებაა მოსალოდნელი.
ბოლო ათი წლის განმავლობაში ესპანეთში 270%-ით გაიზარდა ფასები უძრავ ქონებაზე. 2007 წლისთვის აქ 800000 ახალი სახლის მშენებლობა იგეგეგმება, რაც მესამედით მეტია წინა წლის მაჩვენებლებთან შედარებით. სახლების საშუალო ღირებულება 300000 ევროს შეადგენს. ახალდასახლებებთან შედარებით, ქვეყნის დანარჩენ ტერიტორიაზე ფასები უძრავ ქონებაზე ერთი-ორჯერ დაბალია.
უძრავი ქონების ბაზრის განვითარება პრიორიტეტულია ლუქსემბურგის მმართველი ძალებისთვის. ევროპის ცენტრში ქვეყნის ხელსაყრელი ადგილმდებარეობა, ჰერცოგთა კარგი ეკონომიკური და სოციალური მდგომარეობა, მშენებლობის განვითარების ტემპები უცხოელ ინვესტორებს იზიდავს. კერძოდ, დედაქალაქში მ2 საშუალოდ 3,7-6 ათასი ევრო ღირს. ქალაქგარეთ კი – 3-4 ათასი ევრო. ქვეყნის სამხრეთში ფასები უძრავ ქონებაზე შედარებით დაბალია.
ლონდონში უძრავ ქონებაზე ფასები 27 თვის განმავლობაში მუდმივად იზრდება. 2007 წლის პირველ კვარტალში საცხოვრებელი სახლების ფასები 10%-ით გიზარდა, ბინებზე – 7,5%-ით. მარტის თვის მონაცემებით, საშუალო ფასმა კერძო სახლებზე 5 მილიონი ფუნტი-სტერლინგი შეადგინა (9,9 მილიონი დოლარი), ხოლო ბინებზე – 2,5 მილიონი ფუნტი. ლონდონის უძრავ ქონებაზე ფასები სამჯერ სწრაფად გაიზარდა, ვიდრე სახლების საშუალო ფასი მთელს ინგლისში. ინგლისელი ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ ბოლო 5 წლის განმავლობაში ერთ-ერთ ყველაზე გავლენიან მყიდველებად რუსები იქცნენ და ძვირადღირებული სახლების ნახევარზე მეტს ლონდონში სწორედ ისინი ფლობენ. რუსები არანაკლებ 8 მილიონის ღირებულების სახლების მყიდველთა 21%-ს შეადგენენ, 13%-ს – არაბი შეიხები, ხოლო 7%-ს – ამერიკელები. ბრიტანელი სპაციალისტების მონაცემებით, 1976 წლიდან მოყოლებული ფასები უძრავ ქონებაზე ლონდონში 40-ჯერ გაიზარდა. პარალელურად 21-ჯერ გაიზარდა საფონდო ინდექსი, ხოლო სამომხმარებლო ფასებმა 4-ჯერ მოიმატა.
ფასების ზრდაა მოსალოდნელი უძრავ ქონებაზე ბულგარეთში. რაც შეეხება ისრაელს, აქ საცხოვრებელი სახლების ბაზარზე ამინდს უცხოელები ქმნიან. მაღალი ფასების გამო უძრავი ქონების შეძენა აქ შეძლებულ ინვესტორებს შეუძლიათ. ყველაზე ხშირად კი მათ დიდ ნაწილს ამერიკელები, ფრანგები და რუსები შეადგენენ. ისრაელის ადგილობრივი მოსახლეობა არ ისწრაფვის უძრავი ქონებს შესყიდვას, რადგან ეს მათთვის გაცილებით ძვირია. ამიტომ აქ მიღებულია სახლების დაქირავება. ეს გაცილებით იაფი უჯდებათ მათ, ვიდრე ყოველთვიური გადასახადები იპოთეკაზე. იერუსალიმში საშუალო ფასი საცხოვრებელი ფართის მ2-ზე დაახლოებით 3000 დოლარს შეადგენს. ქალაქის ისტორიულ ნაწილში და ახალ მშენებლობებზე კიდევ უფრო მაღალი ფასებია.
მსოფლოში მიმდინარე პროცესების პარალელურად საქართველოშიც იზრდება მოთხოვნა უძრავ ქონებაზე. ფართოვდება Gროუპ PIჩ და მისი პარტნიორი კომპანია საქართველოში “იტესა კავკასია”. ის საქართველოში 2002 წლიდან მოღვაწეობს.
გამოფენა წელს ერთხელ უკვე მაისის თვეში ჩატარდა, მეორედ კი ივნისში გაიმართება და მასში მონაწილეობას მსოფლიოს მრავალი ქვეყნის წარმომადგენელი კომპანია მიიღებს.
როგორც “იტესა კავკასიის” აღმასრულებელი დირექტორი ბატონი დავით კომუნაძე ამბობს: “სულ უფრო და უფრო მეტად იზრდება ინტერესი ამ გამოფენის მიმართ. სამშენებლო სფეროს განვითარება ხელს უწყობს ჩვენი გამოფენის სრულყოფას, და პირიქით, ჩვენი დახმარებით, გარკვეულწილად სამშენებლო ბიზნესიც ვითარდება.”
წელს გამოფენა ჩოგბურთის აკადემიაში ჩატარდება. პავილიონი თითქმის 1000მ2-ზეა გადაჭიმული. მასში მონაწილეობას 11 ქვეყნის დაახლოებით 20 კომპანია მიიღებს, თუმცა იმედია, მათი რაოდენობა კიდევ გაიზრდება. კომპანიები წარმოდგენილია ისეთი ქვეყნებიდან, როგორიცაა აზერბაიჯანი, უკრაინა, რუსეთი, ავსტრია, საფრანგეთი, თურქეთი, იტალია, ფინეთი, პოლონეთი, ჩეხეთი.
გამოფენაზე წარმოდგენილი იქნება სამშენებლო მასალები, ტექნიკა, სამშენებლო ქიმია, მილები, ავეჯი, საღებავები, საკეტები და სხვა.
ამ გამოფენაზე ნებისმიერ მსურველს საშუალება ეძლევა ფართოდ გაეცნოს უახლეს მიღწევებს სამშენებლო სფეროში, რაც ძალიან აქტუალურია დღევანდელი საქართველოსთვის და კერძოდ, თბილისისთვის, რადგან აქ სამშენებლო ბუმია და ქალაქში საკმაოდ ფართოდაა გაშლილი სამშენებლო სამუშაოები.
რაც შეეხება გამოფენაში მონაწილეობის მსურველ კომპანიებს, მათ გარკვეული თანხის გადახდის შემდეგ შეუძლიათ მასში მონაწილეობა. თანხა 1 მ2 აღჭურვილ სტენდზე 235 ევროს შეადგენს. ამასთან, კომპანიებს შეუძლიათ აიღონ თავისუფალი ფართი და იქ თავად ააგონ ინდივიდუალური სტენდი. შესაძლებელია გამოფენაში რეკლამით ან სპონსორობით მონაწილეობაც. ამავდროულად გამოვა ოფიციალური კატალოგი, რომელშიც გამოფენის მონაწილე ყველა კომპანიის შესახებ ინფორმაცია განთავსდება. შესაძლებელია კატალოგში რეკლამის განთავსებაც.
ბატონი დავითი უკმაყოფილებას გამოთქვამს იმის გამო, რომ საქართველოს საერთაშორისო გამოფენაში ქართული კომპანიები ნაკლებად არიან წარმოდგენილი. იგი თვლის, რომ მათი დაბალი აქტივობის მიზეზი, ალბათ ისაა, რომ გამოფენა ახალია ჩვენი კომპანიებისთვის. იგი გამოთქვამს იმედს, რომ ქართული კომპანიები გამოფხიზლდებიან და უფრო აქტიურად ჩაერთვებიან მომავალ გამოფენებში. აღნიშნული გამოფენების ჩატარებით საკმაოდ სერიოზულ შედეგებს იღებენ მასში მონაწილეები. ისინი ამყარებენ ახალ კავშირებს, იძენენ პარტნიორებს და პოტენციურ კლიენტებს. მაგალითად, შარშანდელ გამოფენაზე გამოტანილი იყო სამშენებლო მასალები, რომლითაც ქალაქის მერია დაინტერესდა და შემდგომ შეიძინა კიდეც. ეს რუსულ-ქართული კომპანიის მიერ წარმოდგენილი მასალები იყო, რომელსაც ოფისი მოსკოვში ქონდა. გამოფენის საშუალებით ისინი უკვე ქართულ ბაზარზე შემოვიდნენ. ზოგმა დეველოპერულმა კომპანიამ კი პოტენციური კლიენტები შეიძინა, რომელთაც მშენებარე სახლებში ბინების შეძენის სურვილი გამოთქვეს.
ბატონი დავითის თქმით, გამოფენაში მონაწილე კომპანიების მხრიდან ქართული სამშენებლო ბაზრისადმი განსაკუთრებულ ინტერესს ფინელები იჩენენ. ჩვენ ბაზარზე შემოსვლის სურვილი აქვთ აზერბაიჯანელებსაც, სხვა მონაწილე ქვეყნებიდან – მეტ-ნაკლებად.
ქართული სამშენებლო კომპანიები მართალია, ნელი ტემპით, მაგრამ მაინც ცდილობენ სამშენებლო პრაქტიკაში ახალი ტექნოლოგიების დანერგვასა და მაღალი ხარისხის მასალების გამოყენებას. ამ მხრივ აღსანიშნავია სამშენებლო კომპანია “აქსისის” საქმიანობა – იგი ერთ-ერთ წამყვან კომპანიას წარმოადგენს საქართველოში.
კომპანიის სამშენებლო დეპარტამენტის ხელმძღვანელის, ბატონ ლევან გვენეტაძის თქმით, “აქსისი” კომპლექსურად აწარმოებს სამუშაოს შენობების პროექტირებიდან მისი მშენებლობის დასრულებამდე. ის მრავალბინიანი საცხოვრებელი სახლების გარდა, ახალი – პალასის ტიპის საცხოვრებელ კომპლექსებსა და პირველად საქართველოში, ცათამბჯენების მშენებლობას აწარმოებს, ე.წ. “თეთრი კარკასის” დონეზე. ეს მოიცავს: მონოლითური რკინა-ბეტონის კონსტრუქციებისგან სახლების მაღალხარისხოვან მშენებლობას, სადარბაზოების სრულყოფილ მოპირკეთებას, ლიფტებისა და სავენტილაციო არხების მონტაჟს, ფასადების მოპირკეთებას როგორც ბუნებრივი ქვებით, ასევე ხელოვნური მასალებითა და მაღალხარისხოვანი საღებავებით ღებვას. თითოეულ მოსახლეზე გათვალისწინებულია მიწისქვესა ავტოფარეხი, გარე და შიდა საინჟინრო კომუნიკაციები (ელექტრომომარაგება, წყალსადენი-კანალიზაციის სისტემები, დაცვის სისტემა და სიგნალიზაცია, გაზმომარაგება და ცენტრალური გათბობა), საცხოვრებელი ბინების გეგმა შეთანხმებულია მფლობელთან და მისი სურვილის მიხედვით სრულდება ტიხრების მშენებლობა აგურით, ბინებში გათვალისწინებულია ალუმინის გარე კარ-ფანჯრები, შესასვლელი ლითონის კარი, იატაკების თბოიზოლაცია და მოჭიმვა, გაჯით შელესილია კედლები და ჭერი.
შენობა გაანგარიშებულია რვაბალიან სეისმომედეგობაზე.
რაც შეეხება ტექნოლოგიებს, “აქსისი” მონოლითური კონსტრუქციების მაღალი ხარისხის მისაღებად იყენებს ინვენტარულ ყალიბებს, რომლის აწყობა და მონტაჟი შპს “აქსისის” სადურგლო-საზეინკლო საამქროში მიმდინარეობს და წარმოებისთვის გამოიყენება: გერმანული საწარმოების “DOKA”-ს და “PERI”-ის ფირმის დგარები, ფანერა, დგარის თავები, სამფეხა დგარის დამჭერები და აგრეთვე ზეთოვანი სითხე ყალიბების დასაფარად, ბეტონის ჩასასხმელად. ასევე გამოიყენება იტალიური წარმოების დგარები, ხარაჩოები, მცირე მოცულობის ელექტრომომრევები, ურიკები, ჩაფხუტები, დანიური წარმოების ფანერები და თურქული წარმოების მომჭიმები.
შპს “აქსისს” აქვს საკუთარი მექანიზმები: ავტოთვითმცლელები, ბეტონმრევები, ამწეკრანები (ავტო და კოშკურა), ბეტონის მიმწოდებელი ტუმბოები – “პომპები”, როგორც სტაციონალური, ისე მობილური; ექსკავატორი და წარმოებისთვის საჭირო სხვა მცირე და მსხვილი მექანიზმები.
ბატონი ლევანის თქმით, მათ უკვე შეიძინეს ინგლისური წარმოების ექოტესტირების ხელსაწყო, რომელიც ერთადერთია მთელ საქართველოში და ბურღვატენითი ხიმინჯების ხარისხის შესამოწმებლად გამოიყენება. დიდი დიამეტრის ხიმინჯების შესამოწმებლად კი შეძენილ იქნა ულტრაბგერით ტალღებზე მომუშავე ხელსაწყო, რომელიც ხიმინჯის მდგომარეობის სრულყოფილ სურათს იძლევა.
კომპანიას აქვს ასევე ბეტონის მარკის დადგენის შესაძლებლობა – არამრღვევი მეთოდით ციფრული ხელსაწყოს საშუალებით. ის მაღალი სიზუსტითა და დიდი წარმადობით გამოირჩევა.
მონოლითური კონსტრუქციებისათვის “აქსისი” მაღალი ხარისხის ბეტონს იყენებს, რომელსაც აწარმოებს “აქსისი”-ს ჯგუფში შემავალი კომპანია “სამშენებლო მასალები”, მასთან არსებულ ლაბორატორიაში კი რეგულარულად მოწმდება შესრულებული კონსტრუქციებიდან აღებული ნიმუშების ხარისხი.
არმატურა სერთიფიცირებულია და იგი ძირითადად შემოაქვთ უკრაინიდან, “კრივოიროგის” ქარხნიდან. გარე და შიდა კედლების შემავსებლად, როგორც ბატონი ლევანი ამბობს, ისინი მაღალი ხარისხის აგურს იყენებენ (“კერამიკული აგური” მეტეხიდან); შენობების კარ-ფანჯრებისა და გარე ფასადების მოსაპირკეთებელ მასალებს ასევე “აქსისის” ჯგუფში შემავალი კომპანია “აქსის ექსტერიერი” აწარმოებს; ქვიშის შემოტანა “აქსისის” ჯგუფში შემავალი კომპანია “ინერტული მასალების” მიერ ხდება.
შენობების სახურავებისა და ტერასების მოსაწყობად კომპანია გერმანული წარმოების “MODERNRUFING”-ის მაღალი ხარისხის ახალ ტექნოლოგიურ საიზოლაციო მასალებს იყენებს.
ქართული კომპანიები ახალი ტექნოლოგიების დანერგვას რომ ცდილობენ, ამას “აქსისის” გარდა კომპანია “მოდულის” საწარმოო ტექნიკური დეპარტამენტის უფროსი, ბატონი მიგელ შეროზიაც აღნიშნავს: “სამშენებლო ტექნოლოგიები, რა თქმა უნდა, შეიცვალა, ასაწყობიდან გადავედით მონოლითურ მშენებლობაზე, რამაც, ბუნებრივია, ტექნოლოგიაში ძირეული ცვლილებების შეტანა მოითხოვა. თანამედროვე ტექნოლოგიებზე გადასასვლელად, რისთვისაც ქვეყანა მზად არ იყო და არ არის. თუმცა დღეს ამ მიმართულებით დადებითი ძვრები შეიმჩნევა და ქვეყანაში შემოდის თანამედროვე ტექნოლოგიები, მაგრამ ჯერ-ჯერობით პრობლემები მაინც არსებობს. მაგალითად, მონოლითურ მშენებლობას სჭირდება ასაწყობი მრავალჯერადი გამოყენების ყალიბები. დღესაც კი მშენებლობაზე თუ გაივლი, ნახავთ, რომ ყველაფერი ჩასმულია ხეში. ერთის მხრივ, ნადგურდება ტყე, მეორეს მხრივ, დაბალია ხარისხი. ამ ყალიბების გამოყენება კი აუმჯობესებს როგორც ხარისხს, ასევე ასწრაფებს სამუშაოს და დანახარჯებიც უფრო მცირდება. ამდენად, პირველ რიგში, სამშენებლო კომპანიებმა ამ ყალიბების შეძენაზე უნდა იზრუნონ.
უნდა აღვნიშნო, რომ ჩვენ მშენებლობის დროს ვიყენებთ როგოც ადგილობრივი, ასევე იტალიური წარმოების ხარაჩოებს. ახლო მომავალში კი ველოდებით მათ შემოტანას ესპანეთიდან. ხარაჩოების გარდა მალე შევიძენთ ამწეებს, რომელიც დააკმაყოფილებს თანამედროვე მოთხოვნებს.
გვინდა ჩვენი ტექნოლოგიების სრული გადაიარაღება. სწორედ ამ მიზნით, ჩვენი ხელმძღვანელობა იმყოფებოდა ესპანეთში, გერმანიაში, საფრანგეთში გამოფენებზე, სადაც ისეთი პროდუქცია შეირჩა, რაც გააუმჯობესებს მშენებლობების ხარისხს.
გარდა ტექნიკისა, ჩვენ სხვა მიმართულებითაც ვმუშაობთ, კონკრეტულად, გვსურს შევქმნათ პერლიტის საკუთარი წარმოება. პერლიტი ეს არის ქანი, რომელსაც გამოყენების დიდი სფერო აქვს, ძირითადად კი – მშენებლობაში. მსოფლიოში წელიწადში 15 მილიონი მ3 პერლიტი გამოიყენება. აქედან 10 მილიონს მარტო აშშ მოიხმარს. 10-დან 7 მილიონზე მეტი კი მშენებლობაზე მოდის. ჩვენ გვსურს, ფარავნის ტბაზე არსებული პერლიტის ქართულ საბადოზე მოპოვებული პერლიტი გამოვიყენოთ. მოლაპარაკება უკვე მიმდინარეობს მფლობელებთან. პერლიტი ძირითადად ბლოკების დასამზადებლად გამოიყენება. ქართული პერლიტის უპირატესობაა ის, რომ იგი შედარებით დაბალ ტემპერატურაზე ადვილად ფუვდება და გაცილებით ნაკლები დანახარჯებია საჭირო. თუ ჩვენ დღეს ბლოკებით და აგურით 40 სანტიმეტრის სისქის კედლებს ვაშენებთ, პერლიტის ბლოკი მხოლოდ 20 სანტიმერტს მოითხოვს. გამოდის, რომ გავწევთ მასალის ეკონომიას. ამასთანავე მას ახასიათებს სიმსუბუქე, რითაც ჩვენ გადავდივართ ევროპულ სტანდარტებზე. უფრო სწრაფად მიმდინარეობს მშენებლობის პროცესიც. მნიშვნელოვანია ის, რომ პერლიტი ეკოლოგიურად სუფთა ქანია. გარდა ამისა, პერლიტის ქვიშა საუკეთესო მასალაა დასათბუნებლად სხვენებში ან სხვაგან, რადგან ის მეტად თბოგაუმტარია.
ამიტომაც, გვსურს პერლიტის ბლოკების დამამზადებელი ქარხანა ავაშენოთ, გამოვუშვათ მშრალი ხსნარები: ერთი – შიდა კედლების გასალესად, მეორე (ცემენტის და პერლიტის ნარევი) გარე ლესვებისთვის. მესამე – გამოიყენება ბლოკების წყობისათვის. როდესაც ჩვეულებრივი ცემენტით ვაშენებთ, ჩნდება ე.წ. სიცივის ზონა. ის ატარებს სიცივეს. ამიტომ ჩვენ დავამზადებთ პერლიტის თბილ ხსნარს, რათა მთელი კედელი ერთგვაროვანი მასა გახდეს.
დღეისათვის პერლიტზე ევროპაში და მთელს მსოფლიოში დიდი მოთხოვნაა და ჩვენ თუ განვავითარებთ მის წარმოებას, შეიძლება იგი საექსპორტოდაც გავიტანოთ.
რაც შეეხება სხვა მასალებს, მაგალითად სახურავებს, მეტალოკრამიტს, თბოსაიზოლაციო მასალას და საღებავებს, ჩვენ ისინი ექსკლუზიური უფლებით საბერძნეთიდან შემოგვაქვს.
დღემდე ჩვენ არმატურისა და ხე-ტყის დასამუშავებელი დაზგები მშენებარე ობიექტებზე გვაქვს განლაგებული და ასე გაფანტულად, საველე მდგომარეობაში დანაკარგებიც დიდია და ხარისხიც ნაკლები, ამიტომ გერმანიიდან ველოდებით ხე-ტყის დამმუშავებელ საამქროს მთელ ტექნოლოგიურ დანადგარებს და მალე გვექნება ერთ-ერთი მოწინავე ბაზა, სადაც მოხდება არმატურისა და ხე-ტყის დამუშავება ცენტრალიზებულად, ნაკლები დანაკარგებით, შრომის ნაკლები დანახარჯებით და რაც მთავარია, გაუმჯობესდება ხარისხი.
რაც შეეხება საიზოლაციო მასალებს, საქართველოში შემოვიდა ასეთი პროდუქტი – კალმატრონი. მისი ძირითადი თვისება შეღწევადობა და ფორების დახშობაა. კალმატრონის გამოყენებით ბეტონი წყალგაუმტარი ხდება. ეს მეთოდი მსოფლიოში გამოცდილია. ჩვენთან არის კომპანია “იჟმშენი”, რომელმაც უკვე დაიწყო მისი გამოყენება და მას ჩვენც გამოვიყენებთ.
ბათუმში, როგორც წესი, სარდაფები არ კეთდება, იქ არსებული გრუნტის წყლების გამო. უკვე მიდის საცხოვრებელი სახლის პროექტირება ბათუმში, დელფინარიუმთან. მას აფრის ფორმა ექნება და ბათუმისთვის შემდგომში შეიძლება სავიზიტო ბარათადაც იქცეს და სწორედ კალმატრონის საშუალებით შევძლებთ იქ სარდაფების გაკეთებასაც. კალმატრონი ამერიკული წარმოების პროდუქციაა.
ვფიქრობთ ფასადების კეთილმოწყობაზეც. გვაქვს ორი მიმართულება – ერთი არის აკვარელი, სპეციალურად დამუშავებული საღებავი, რომელიც დიდი ხნის განმავლობაში არ ხუნდება და ძალიან ლამაზია ვიზუალურად. მეორე მეთოდი – ლითონის უჟანგავი ფირფიტის დამზადება და ხელოვნური კრამიტის ან მარმარილოს ქვისგან ფასადებისთვის ფილების დამუშავებაა. მათი დადებითი თვისება ისაა, რომ ეკოლოგიურად სუფთაა, დაბალია როგორც თბოგამტარიანობა ისე ბგერაგამტარიანობაც.
ქართული კომპანიების კვალდაკვალ სამშენებლო ბაზარზე უცხოელი ინვესტორებიც გამოჩნდნენ. საინტერესო იქნებოდა გაგვეგო მათი გამოცდილების და სამომავლო გეგმების შესახებ. ასევე საინტერესოა მათი შეფასებები და კრიტიკული ხედვა ქართული სამშენებლო ბიზნესის მიმართ.
სულ ცოტა ხნის წინ ქართულ სამშენებლო ბაზარზე გაჩნდა ახალი შემოთავაზება – პროექტი სახელწოდებით “წავკისის ველი”, რომლის იდეაც ეკუთვნის ებრაელ ბიზნესმენს, ბატონ ზეევი ფრენკელს. ის საქართველოში პირველად 1992 წელს ჩამოვიდა ბაქო-სუფსის ნავთობსადენის იდეის გამო და1996 წლამდე ხელმძღვანელობდა ამ პროექტს. მას შემდეგ ცხოვრობს და მოღვაწეობს საქართველოში.
ბატონმა ზეევმა პროექტი “წავკისის ველი”-ს იდეაზე მუშაობა წელიწადნახევრის წინ დაიწყო. ესაა ინდივიდუალური ტიპის 168 სახლისგან შემდგარი საცხოვრებელი კომპლექსი, რომელიც 33 ჰექტარი მიწის ფართობზეა გაშენებული. ამ ტერიტორიაზე, პირველ რიგიში, სრულყოფილი ინფრასტრუქტურის განვითარება იგეგმება, რაც მოიცავს დამოუკიდებელ წყალმომარაგებას 2 რეზერვუარიდან ფილტრაციის სადგურით, უწყვეტ ელექტროენერგიას, საკანალიზაციო გამწმენდ დანადგარებს, 24-საათიან დაცვის სისტემას. კომპლექსის მთელ ტერიტორიაზე დამონტაჟდება ვიდეოთვალი. უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ თითოეულ სახლთან მიყვანილია ელექტროენერგია, წყალი, კანალიზაცია, ტელეკომუნიკაცია, ინტერნეტი, საკაბელო ტელემაუწყებლობა. ადამიანს, რომელიც შეიძენს სახლს ამ კომპლექსში, არ მოუხდება არავითარი დამატებითი სამუშაოების ჩატარება. კომპანია წინასწარ ზრუნავს შიდა გზების (5კმ სიგრძეზე) და ტროტუარების დაგებაზე, გამწვანებაზე.
სახლების, კომერციული ფართებისა და სპორტული მოედნების მშენებლობის დასრულების შემდეგ კომპანია თავის სერვისს შესთავაზებს მოსახლეობას. ამ ეტაპზე უკვე ინფრასრუქრურის მოწყობა დასრულებულია და დაწყებულია სახლების მშენებლობა. მათი დიდი ნაწილი კი უკვე კერძო პირების საკუთრებაა.
კომპანია “წავკისის ველი” ძირითადად სამშენებლო სამუშაოებისთვის საზღვარგარეთიდან შემოტანილ თანამედროვე ტექნოლოგიურ მიღწევებს იყენებს, დიზაინს კი ადგილობრივი არქიტექტორების დახმარებით ქმნის, რადგან ბატონი ზეევი ფიქრობს, რომ “არქიტექტურული მუშაობისას აუცილებლად უნდა იყოს გათვალისწინებული ქართული ტრადიციები. გვეხმარება ისრაელის არქიტექტორთა ჯგუფიც, რადგან მათ შედარებით მეტი გამოცდილება აქვთ მასალების შერჩევაში, თბოიზოლაციის საკითხებში გადაწყვეტილებების მიღებაში. შემიძლია ვთქვა, რომ უკვე არსებობს არქიტექტორთა ერთობლივი ჯგუფი – შპს “იუ ეი დი სტუდია”, რომელიც მუშაობის მაღალი დონით გამოირჩევა.
კომპანიაში ცდილობენ, პირველ რიგში, საქართველოში წარმოებული მასალები გამოიყენონ, კერძოდ, ესაა ბუნებრივი წარმოშობის მარმარილო, გრანიტის ქვა, ბლოკები. ბატონი ზეევის თქმით, დღეს საქართელოში არიან ადგილობრივი მწარმოებლები, რომლებიც მაღალი ხარისხის ბლოკს ამზადებენ. რადგან ადგილობრივ ბაზარზე შესაფერისი დონის საღებავები, ჰიდროსაიზოლაციო და თბოსაიზოლაციო მასალები არ არის, ამიტომ ისინი უკრაინიდან, პოლონეთიდან, გერმანიიდან შემოაქვთ. საზღვარგარეთიდან შემოაქვთ ასევე გადასახური მასალებიც, თუმცა, როგორც ბატონი ზეევი აღნიშნავს, საქართველოში არიან კრამიტის ადგილობრივი მწარმოებლები. მათი პროდუქცია ხარისხიანია და ხანდახან უკრაინიდან იმპორტირებულ საქონელსაც ჯობია. მისი სურვილია საქართველოში კერამიკული კრამიტის მწამოებელი ქარხნის გახსნა.
ახლო მომავალში კომპანია “წავკისის ველი” რამდენიმე სერიოზული პროექტის განხორციელებას გეგმავს. მაგალითად, მცხეთაში, ცენტრალურ გზასთან ახლოს, 30-40 ჰექტარ მიწის ფართობზე იგეგმება ორსართულიანი ცენტრის აშენება, სადაც განთავსდება მაღაზიები, ტურისტული ობიექტები, რესტორნები ქართული სამზარეულოთი, კინო და საბავშვო ატრაქციონები.
თბილისში კი ერთ-ერთ ცენტრალურ ადგილას აპირებენ კომერციული ცენტრის აგებას, სადაც განთავსდება მაღაზიები როგორც მაღალხარისხოვანი, ისე შედარებით დაბალი ღირებულების პროდუქციისათვის; რესტორნები, რამდენიმე კინო-დარბაზი, ღია საზაფხულო ბარები, საკუთარი მანქანების სადგომი და დაცვის სისტემა. შენობა მთლიანად კონდინცირებული იქნება. მას დაახლოებით 2 წელიწადნახევარში გაიხსნება.
იგეგმება ასევე ქალაქის გარეუბანში მსუბუქი კონსტრუქციებისგან საცხოვრებელი კომპლექსის მშენებლობა. ის საშუალო ფენაზეა გათვლილი და მოსახლეობა შედარებით ადვილად შეძლებს ამ საცხოვრებელი სახლების შეძენას. კომპლექსში წინასწარ შეიქმნება რამდენიმე სახის დიზაინი, რომლის შეცვლის უფლება კლიენტს არ ექნება.
მეტად საინტერესოა ბატონი ზეევის მოსაზრება ქართული სამშენებლო ბიზნესის შესახებ. მისი თქმით, “სამშენებო ბიზნესი საქართველოში უფრო მეტად მიმზიდველი ბოლო ორი წლის განმავლობაში გახდა. მანამადე ეს ბიზნესი სარისკო იყო უცხოელი ინვესტორებისთვის, რის უმთავრეს მიზეზადაც იგი საბანკო კრედიტზე მაღალ საპროცენტო განაკვეთებს ასახელებს. ეს განაკვეთი საქართველოში 16%-დან 18%-მდე მერყეობს, მაშინ, როცა მაგალითად, ისრაელში ეს მაჩვენებელი 3,5%-5%-მდეა, ევროპაში – 2,5%-დან 5%-მდე მერყეობს. საერთოდ 5%,6% მაქსიმალური ზღვარია, რომელიც შეიძლება ევროპულმა ბანკებმა მოითხოვონ.
საქართველში კიდევ ერთი პრობლემაა. სახელდობრ, სამშენებლო ბიზნესის დაწყების საწყის სტადიაზე, მიწის შეძენამდე, ბანკები ადვილად არ მოდიან მოლაპარაკებაზე. მხოლოდ მიწის შეძენის შემდეგ გპირდებიან 100%-იან დაფინანსებას, რაც ამ ეტაპზე უკვე დაგვიანებულია ხოლმე. ეს სერიოზული მიზეზებია, თუმცა ვიმედოვნებ, რომ დროთა განმავლობაში სიტუაცია გამოსწორდება, რადგანა მსოფლიოში მიმდინარე პროცესებს დიდი ხნით ვერც საქართველო ჩამორჩება, საბანკო კრედიტზე პროცენტები დაიწევს და ბანკებიც უფრო ადვილად მოელაპარაკებიან ინვესტორებს.”
ბატონი ზეევი საქართველოში დიდად არც მშენებლობის დონითაა კმაყოფილი, განსაკუთრებით ეს ადგილობრივ კომპანიებს შეეხება. მისი თქმით, აქ თავად მშენებლობის სტანდარტია დაბალი. უამრავი სახლის კედელზე ჩანს ელექტროგაყვანილობის სადენები, გაზის მილები, წინასწარ ადგილი არ არის გამოყოფილი ბუხრის საკვამურებისთვის, ბინების გარეგნული სახე არასრულყოფილია. Aამის მთავარ მიზეზად ბატონი ზეევი ქალაქის მხრიდან სტანდარტების მიმართ არასაკმარის მოთხოვნას ასახელებს. ამას ემატება ბინების “შავი” და “თეთრი” კარკასის სახით გაყიდვა. ბატონი ზეევის თქმით, ასეთი სახით ბინის გაყიდვა მომგებიანია მშენებლებითვის. ისრაელში კი კანონით აკრძალულია ნახევრადდაუმთავრებელი ბინების გაყიდვა. რადგან ყველა ადამიანი თავისი სურვილისამებრ იწყებს რემონტს და სახლი ემსგავსება სამშენებლო მოედანს, ეს ქალაქის იერ-სახეს აუშნოვებს. ყოველივე ეს აისახება მუშაობის დონეზე.
ვფიქრობთ, ბატონი ზეევის კრიტიკული შენიშვნები საკმაოდ საინტერესო და დროულია. ის არც რეალურ საფუძველსაა მოკლებული და ქართველმა მშენებლებმა ის აუცილებლად უნდა გაითვალისწინონ.
სახლის მშენებლობის დროს არანაკლები მნიშვნელობა ენიჭება სწორად დამონტაჟებულ სახურავებს. სახურავი, როგორც შენობის ზედა დამცავი კონსტრუქცია, თბოსაიზოლაციო და ჰიდროსაიზოლაციო ფუნქციებს ასრულებს და იცავს შენობას ატმოსფერული ნალექების, ქარის, მზის სხივებისგან.
თანამედროვე სახურავები, ეს პირველ რიგში ახალი მასალების და ტექნოლოგიურ გადაწყვეტილებათა ნაზავია, რომლებიც აუმჯობესებენ მათ საიმედოობას, გამძლეობას და ესთეტიკურ სილამაზეს სძენენ შენობას.
სახურავი შეიძლება სხვადასხვა ფორმის იყოს. თუმცა, დღეისათვის, ყველაზე გავრცელებულია ბრტყელი და ქანობიანი სახურავები. განსხვავდება მასალებიც, რომლებსაც ბრტყელი თუ ქანობიანი გადახურვებისთვის იყენებენ.
ყველა ქვეყანაში სახურავის მასალის შერჩევისას გარკვეულ ტრადიციებს იცავენ, რაც კი მრავალი ფაქტორის ზეგავლენით ფორმირდება. ესაა, კლიმატური პირობები, გეოგრაფიული მდებარეობა, ბუნებრივი რესურსები, ქვეყნის ისტორია. მაგალითად, აშშ-ში, კანადაში დიდი პოპულარობით სარგებლობს რბილი კრამიტი, რუსეთში წარმატებით გამოიყენება მეტალოკრამიტი, მეტალის ტალღოვანი ფურცლები, რომლებიც დაფარულია პოლიმერული მასალით და ნატურალური კრამიტის იმიტაციას ქმნის. ევროპაში ძალიან ძნელია შეხვდე მეტალოკრამიტს. მაგალითად, გერმანულ ბაზარზე მასზე 3% თუ მოდის. გაცილებით დიდი პოპულარობით სარგებლობს ნატურალური კრამიტი, მას ბაზრის 80% უჭირავს, მეორე ადგილი ნატურალურ შიფერს უჭირავს.
სახურავის მასალებს შორის უპირატესობას ანიჭებენ რბილ კრამიტს (ფინეთი), ეგრეთწოდებულ “შინგლი”-ს. ის უნივერსალური გადასახური მასალაა. გამოიყენება ნებისმიერი სირთულისა და ფორმის სახურავებისთვის. მისი უპირატესობაა შეუზღუდავი არქიტექტურული გადაწყვეტილებები, გამოირჩევა ფერებისა და ფორმის მრავალფეროვნებით. ასევე აღსანიშნავია, რომ არ ხმაურობს წვიმისა და ქარის დროს და ხასიათდება დაბალი თბოგამტარიანობით. ის მაღალტექნოლოგიურად დამუშავებული მასალაა, შესაბამისად ძალიან სუფთა და კარგი. თუმცა ისიც უნდა ითქვას, რომ ტექნოლოგიურად კრამიტის ზუსტად დაგება საკმაოდ რთულია და აქედან გამომდინარე ძვირი სიამოვნებაა.
მეტალოკრამიტი კი მოთუთიებული ლითონისგან მზადდება, მსუბუქია, ესთეტიური სილამაზით გამოირჩევა და მონტაჟიც უფრო ადვილია. თუმცა დაზიანების შემთხვევაში მისი შეკეთება საკმაოდ რთულია, მას უკვე ევროპაში მაინცდამაინც აღარ იყენებენ.
სახურავისთვის ასევე გამოიყენება შიფერი, რომელიც აზბესტისგან მზადდება. ის კარცენოგენურია და ჯანმრთელობისთვის არც თუ ისე სასარგებლო. მართალია, ის ადრეულ პერიოდში ფართოდ გამოიყენებოდა, მაგრამ ბოლო დროს – აღარ.
შიფერის თანამედროვე ანალოგია “ევროშიფერი”, თუმცა ის სხვა მასალებისგან, ბითუმის გოფრირებული ფურცლებისგან მზადდება, მსუბუქი და ესთეტიურია.
სახურავის მასალის მომწოდებლები მსოფლიოს ბაზარზე საკმაოდ ბევრია. არქიტექტურულ-საინჟინრო კონსტრუქციების აგების გამოცდილება უკვე ათეულობით წლებია გროვდება მსხვილ კომპანიებში, რომლებიც საიზოლაციო და გადასახურ მასალებს აწარმოებენ. მაგალითად, ფრანგული ფირმა SIPLAST, ამერიკული CARLISLE, SYNTEC, FIRESTONE და GENFLEX, იტალიური TEGOLA და GENERAL MEMBRANE SPA, გერმანული სამრეწველო ჯგუფი SCHONBURG, ევროპული კორპორაცია SOLVAY, რუსული “ტეხნონიკოლი”.
უნდა აღინიშნოს, რომ იტალიური კომპანია TEGOLA საქართველოს საერთაშორისო გამოფენაში იღებდა მონაწილეობას, მაგრამ ჯერ-ჯერობით ქართულ ბაზარზე აქტიურად არ შემოსულა. გამოჩნდა ალტერნატივა – საქართველოში მოღვაწეობს ფინური კომპანია “კატეპალის” შვილობილი “რუფლექსი”. ეს კომპანია ჩვენთან რუსეთიდან შემოვიდა.
იმისათვის, რომ სახურავი და საერთოდ შენობა დავიცვათ ატმოსფერული ნალექების გავლენისგან, თავიდან ავიცილოთ სამშენებლო კონსტრუქციათა და გადახურვათა დეფორმაცია და შევქმნათ ხანგრძლივად ექსპლუატირებული ნაგებობა, მშენებლობისას აუცილებელია თბოსაიზოლაციო მასალების გამოყენება.
საქართველოში თბოსაიზოლაციო მასალების ერთ-ერთი შემომტანი კომპანიაა “ჯი-არ-სი”. ის 2003 წლიდან მოღვაწეობს ქართულ ბაზარზე და მომხმარებელს თბოსაიზოლაციო მასალებთან ერთად თითქმის ყველა სახის გადასახურ მასალას სთავაზობს. თუმცა უნდა აღინიშნოს, რომ ჯერ-ჯერობით ის თიხის კრამიტით ვერ უზრუნველყოფს ბაზარს. აღნიშნული მასალები ძირითადად ფინეთის, უკრაინის, რუსეთის, პოლონეთის, გერმანიის, ყაზახეთის, ჩინეთის, თურქეთის სახელმწიფოებიდან შემოაქვთ.
“ჯი-არ-სი”-ს დირექტორის ბატონ გიორგი აღდგომელაშვილის თქმით, არსებობს სპეციალური თბოსაიზოლაციო მასალები, რომლებიც სახურავების თბოიზოლაციისთვის გამოიყენება.
ყველაზე გავრცელებული თბოსაიზოლაციო მასალაა ე.წ. მინერალური ბამბა. თავის მხრივ ის იყოფა ქვის ანუ ბაზალტის და შუშის მინერალურ ბამბად.
როდესაც მინერალური ბამბისგან კეთდება კონსტრუქცია, სახურავის თბოსაიზოლაციო თვისებების შესანარჩუნებლად აუცილებელია, შიგნიდან დამათბუნებლის ორთქლიზოლაციით უზრუნველყოფა, რომ არ გაიზარდოს მისი ტენიანობა. ზემოდან კი უნდა გაუკეთდეს დიფუზორული მემბრანა. საერთოდ, დამათბუნებლის ტენიანობის ზრდა, მისი თბოგამტარიანობის ზრდას იწვევს, რაც საშიშროებას უქმნის სახურავს. დიფუზორული მემბრანა კი ერთის მხრივ, არ ატარებს წყალს ზედა მხრიდან, მეორეს მხრივ სუნთქავს, ანუ აძლევს დამათბუნებელს შეშრობის საშუალებას. დიფუზორული მემბრანა ძირითადად დათბუნებულ ქანობიან სახურავებში და მანსარდებში გამოიყენება. A
არსებობს ასევე XPS და IPS დასახელების თბოსაიზოლაციო მასალები, თუმცა საქართველოში ისინი იშვიათად გამოიყენება, რადგან დათბუნება ჩვენში ჯერ-ჯერობით არ არის გავრცელებული. Eეს უფრო ახალი მოთხოვნილებაა.
XPS ბოლო თაობის მყარი საიზოლაციო მასალაა. Mის მდგრადია წყლისა და ნესტის მიმართ, შეუცვლელია ფუნდამენტისა დ ტერასების დათბუნებისას. გამოიყენება “მწვანე” და ინვერსიულ სახურავებში. მისი გამოყენება გამორიცხავს “სიცივის ხიდების” არსებობას, თითოეული ფურცლის კიდეები მჭიდროდ ჯდება ერთმანეთში და ქმნის ერთიან ზედაპირს.
მშენებლობაში ზედაპირის არმირებისთვის სამღებრო და მოსაპირკეთებელი სამუშაოებისას ფართოდ გამოიყენება მინის ბადეები.
თბოსაიზოლაციო მასალებთან ერთად აუცილებელია სახურავის და მთლიანად შენობის უზრუნველყოფა ჰიდროსაიზოლაციო მასალით, რათა თავიდან იქნას აცილებული სახურავიდან წყლის ჩამოსვლა.
დღესდღეობით, ძირითადი წყალსაიზოლაციო ფენა უფრო ხშირად ბითუმ-პოლიმერული მასალისგან მზადდება. Mმას რულონური სახე აქვს და ზედაპირს გახურების მეთოდით ეკვრება. სახურავების გარდა, ეს მასალები როგორს დიდი შენობა-ნაგებობების საძირკვლებში, ისე კედლებზე, ტერასებზე, სამზარეულოებში გამოიყენება.
ისეთი თანამედროვე მასალებიც არის, რომელსაც გახურება აღარ სჭირდება. ესაა პოლიმერული მემბრანა, რომელიც მაღალი ელასტიურობით გამოირჩევა და მჭიდროდ ეკვრება ზედაპირს.
მსოფლიოში მემბრანის მსხვილ მწარმოებლებად ითვლება კორპორაცია CARLISLE SYNTEC INCORPORATED(აშშ), TEGOLA, GENERAL MEMBRANE S.P.A (იტალია), SHONBURG (გერმანია), SOLVAY (ევროპული კორპორაცია), “ტეხნონიკოლი” (რუსეთი)
საქართველოში კი მაღალი ხარისხის, გერმანული წარმოშობის ჰიდროსაიზოლაციო მასალების შემოტანას და მის მონტაჟს 2003 წლიდან კომპანია “მოდერნრუფინგი” ახორციელებს. მას მჭიდრო კავშირები აქვს გერმანიის რამდენიმე ქარხანასთან, 2006 წელს კი ქალაქ ემდემში (გერმანია) ამავე სახელწოდების ქარხნისგან მთელს ამიერკავკასიაში მასალების გამოყენების ექსკლუზიური უფლება მიიღო.
როგორც “მოდერნრუფინგის” დირექტორი ბატონი რამაზ ღვინეფაძე ამბობს, ნებისმიერ სერიოზულ შენობას სჭირდება ჰიდროიზოლაციის მოწყობა საძირკვლებში, კედლებზე, ტერასებზე და რა თქმა უნდა, ბრტყელ სახურავებზე. მაღლივი და დიდი ფართის მქონე შენობა-ნაგებობების სახურავების დაპროექტება იმგვარად ხდება, რომ სახურავის ზედაპირი ფაქტობრივად, ბრტყელია. ამიტომ სახურავიდან წყლის ჩამოსვლის თავიდან ასაცილებლად საჭიროა სპეციალური მასალების გამოყენება. დღეისათვის უკვე პრაქტიკაში გამოიყენება ახალი სახის, ეკოლოგიურად სუფთა, დიდი მედეგობის, ელასტიური და ხანგრძლივი ექსპლოატაციისთვის განკუთვნილი მასალები. ჩვენი ინფორმაციით, მხოლოდ აშშ-ში და კანადაში 2004-2005 წლებში ახლადაგებულ თუ გარემონტებულ შენობა-ნაგებობათა 85% სწორედ ასეთი რბილი ჰიდროსაიზოლაციო მასალით დაიხურა.
ბატონი რამაზის თქმით, “ქართულ ბაზარზე საკმაოდ ბევრი სახის ჰიდროსაიზოლაციო მასალა გამოჩნდა, ძირითადად რუსული წარმოების. ჩვენ კი ვცდილობთ მხოლოდ გერმანული წარმოების მასალა შევთავაზოთ მომხმარებელს, რადგან თავისი ხარისხით იგი ბევრად ჯობს სხვაგან წარმოებულ მასალებს. გერმანელები, ინგლისელები, ფრანგები ასეთი სახის ჰიდროსაიზოლაციო მასალის წარმოებისთვის ვენესუელის ბითუმს იყენებენ, რადგან მასში ძალიან დაბალია გოგირდის შემცველობა. ასეთი ბითუმით დამზადებული მასალები მაღალხარისხიანი, საკმაოდ ელასტიურია და ამ ხარისხს 20-30 წლის მანძილზე ინარჩუნებს. აღსანიშნავია ისიც, რომ ეს მასალები ჯანმრთელობისთვის არაა საშიში და ეკოლოგიურად სუფთაა.”
ქართულ ბაზარზე სულ რაღაც სამი წელია მოღვაწეობს გერმანული კომპანია “კაპაროლის” შვილობილი ფირმა – “კაპაროლ-ჯორჯია” და მომხმარებელს მაღალი ხარისხის საღებავებს სთავაზობს. თავად გერმანული კომპანია 112 წლისაა და ადგილობრივ ბაზარზე სამშენებლო-ქიმიური საღებავების ერთ-ერთი უმსხვილესი მწარმოებელია, მსოფლიოს პირველ სამეულში შედის. შარშანდელი მაჩვენებლებით კი პირველ ადგილზე გავიდა გერმანიაში.
“კაპაროლ-ჯორჯია”-ს დირექტორის ბორის გამრეკელის თქმით, მათი საბოლოო მომხმარებლები – სამშენებლო კომპანიები, ცალკეული ხელოსნები და ზოგჯერ, ინდივიდუალური კლიენტებიც არიან. ხელშეკრულების საფუძველზე თანამშრომლობენ სავაჭრო კომპანიებთან, ე.წ. დილერებთან, რომლებიც შემდგომში მათ მიერ შემოტანილ და წარმოებულ პროდუქციას ყიდიან.
კომპანიის ასორტიმენტი საკმაოდ ფართოა. ის 1500-ზე მეტი დასახელების პროდუქციას მოიცავს, თუმცა საქართველოში მათი დიდი ნაწილი ჯერ-ჯერობით არ შემოდის.
როგორც ბატონი ბორისი აღნიშნავს, საღებავები პროფესიულ და უნივერსალურ მასალებად იყოფა და ისინი შემოსულია საქართველოს ბაზარზე. პროფესიული ტიპის საღებავები “კაპაროლს” მზა სახით შემოაქვს გერმანიიდან. რაც შეეხება არაპროფესიულს, მათ ნაწილს უკვე მესამე წელია რაც “კაპაროლი” საქართველოში აწარმოებს. ბატონი ბორისის თქმით, ბაზარი იმდენად სწრაფად ვითარდება, რომ “კაპაროლ-ჯორჯია”-ს დამფუძნებლებმა საქართველოში დამატებითი ინვესტიციების გაწევაზე მიიღეს გადაწყვეტილება და უკვე შენდება ახალი, დიდი საწარმო, თავისი საწყობით. ეს კომპანიას საშუალებას მისცემს მომავალში საღებავების ბევრად ფართო ასორტიმენტი შესთავაზოს მომხმარებელს.
ბაზრის ზრდასთან ერთად იზრდება მოთხოვნა ხარისხიან და ეკოლოგიურად სუფთა პროდუქციაზე. აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ ამ მიმართულებით დაიწყეს მუშაობა პარლამენტში. შეიქმნა მუშა ჯგუფი, რომელმაც არა მარტო საღებავებსა და სამშენებლო მასალებში, არამედ ბენზინში და სხვა პროდუქციაში მავნე ნივთიერებების, კონკრეტულად კი ტყვიის შემცველობის შემცირების შესახებ საკითხი განიხილა.
ამ ფაქტს “კაპაროლი”-ს დირექტორი, ბატონი ბორისიც მიესალმება. მისი აზრით, “ადრე დიდი ყურადღება არ ექცეოდა ამა თუ იმ სახის პროდუქციაში ჯანრმთელობისთვის საშიში ნივთიერებების შემცველობის შემცირებისათვის ბრძოლას, მაშინ, როცა ევროპაში ჯერ კიდევ 100 წლის წინ ზრუნავდნენ ეკოლოგიურ სისუფთავესა და ჯანმრთელობის დაცვაზე. მაგალითად, 1909 წელს იქ აიკრძალა საღებავებში მძიმე ლითონების გამოყენება. საქართველოში ეს არც დაუშვიათ და არც აუკრძალავთ. ევროპაში არომატული და ადვილად აქროლადი ნივთიერებების რაოდენობა საღებავებში მკაცრად რეგლამენტირებულია და შეზღუდული. მწარმოებლებისთვის არსებობს ევროსაბჭოს მიერ გამოცემული გრაფიკი, თუ წლიდან წლამდე რა დოზით უნდა შემცირდეს მათი შემცველობა საღებავში. აქედან გამომდინარე, ევროგაერთიანების ქვეყნებში წარმოებული საღებავები და სამშენებლო მასალები უსაფრთხოა. Aთუმცა არის ქვეყნები, სადაც ეს რეგულაცია არ არსებობდა და არც ახლა არსებობს. მაგალითად, კაცმა არ იცის ირანიდან საქართველოში რა ხარისხის სამშენებლო მასალა შემოდის. არსებობს ფალსიფიკაციის პრობლემაც. კერძოდ, რამდენიმე სერიოზული კომპანიის სახელით აზერბაიჯანიდან შემოდის ფალსიფიცირებული პროდუქცია. მართალია, საზღვარზე ამ მხრივ ჩვენთან სიტუაცია მკაფიოდაა გამოსწორებული, მაგრამ მაინც არის ფალსიფიცირებული პროდუქციის შემოტანის შემთხვევები. ამიტომაც საქართველოში მოღვაწე ევროპული კომპანიები ცდილობს ხელი შევუწყოს სახელმწიფოს გარკვეულ ინსტიტუტებს დამცავი მექანიზმები შექმნაში.
უხარისხო პროდუქცია ლეგალურადაც შემოდის იგივე აზერბაიჯანიდან და ირანიდან. რუსეთიდანაც ეკოლოგიურად და ჯანმრთელობისთვის მავნე, საშიში ნივთიერებების შემცველი მასალები შემოაქვთ. ეს არა მარტო საღებავებს, არამედ სამშენებლო თუ სხვა სახის პროდუქციასაც ეხება. ამიტომ გადავწყვიტეთ, შევიმუშაოთ ღონისძიებათა კომპლექსი და ამ მიმართულებით დავეხმაროთ გარემოს დაცვის სამინისტროს.”
იმედია, აღნიშნული ტიპის შეხვედრები მომავალშიც გაგრძელდება და მალე შემუშავდება გარკვეული ნორმები, დამცავი მექანიზმები, რომლებიც ხელს შეუწყობენ ქართულ ბაზარზე ეკოლოგირუად და ჯანმრთელობისთვის საშიში, დაბალი ხარისხის პროდუქციის შემცირებას.