ბრენდომანიის 1000-კაციანი ჯაჭვი

ბოლო დროს თბილისში ცნობილი ბრენდების მაღაზიები მომრავლდა. რამდენიმე წლის წინ ჩვენთან ფრენჩიზულ მაღაზიებს იშვიათად თუ შეხვდებოდით, მაგრამ ახლა სიტუაცია შეცვლილია. გლობალურმა ფინანსურმა კრიზისმა ბევრ კომპანიაზე უარყოფითად იმოქმედა და, ისევე, როგორც მთელს მსოფლიოში, საქართველოშიც ბევრი მაღაზია დაიხურა. თუმცა არიან ისეთი ბრენდები, რომლებიც ქართულ ბაზარზე პირველ ნაბიჯებს ახლა დგამენ. საინტერესა, რა ხელშემწყობი და შემაფერხებელი პირობები არსებობს მათი წარმატებული ფუნქციონირებისათვის თბილისში? 

      ჩვენთან საუბრისას ფრენჩიზული მაღაზიების წარმომადგენლები რამდენიმე პრობლემას გამოყოფენ, რომელიც ამ სფეროსთვის არის დამახასიათებელი. ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა, რომელსაც ყველა უჩივის, კლიენტთა სიმცირეა. შეიძლება ითქვას, რომ საქართველოში ჯერ ისევ მუშაობს “ბაზრობის” ინსტიტუტი. როგორც ბრენდმაღაზიის წარმომადგენლები აღნიშნავენ, ხალხს მაინც ჰგონია, რომ ბაზრობაზე იყიდის რაღაცას უფრო იაფად და არანაკლებ ხარისხიანს, ვიდრე მაღაზიებში. ვინაიდან ბაზრობაზე ტანსაცმელი შედარებით იაფი ღირს, მომხმარებელი ხშირად ხარისხის ნაცვლად, პრიორიტეტს ფასს ანიჭებს. საქართველოში არსებული მძიმე ეკონომომიური პირობების გათვალისწინებით, ეს არც არის გასაკვირი. 
      იაფფასიანი პროდუქცია საქართველოში ძირითადად ჩინეთიდან და თურქედიან შემოდის. ის, რომ საქართველოსათვის ტანსაცმლის იმპორტის ერთ-ერთი მთავარი წყარო ჩინეთია, ეს სულაც არ არის გასაკვირი, იმის გათვალსწინებით, რომ ჩინეთი არის მსოფლიოს ნომერ პირველი ქვეყანა ტანსაცმლის წარმოებასა და ექსპორტში. მსოფლიოში ტანსაცმლის ექსპორტის 1/4 ჩინურ ექსპორტზე მოდის. თუმცა, ჩინეთის შემთხვევაში, საუბარია არა ბრენდმაღაზიებზე, არამედ ტანსაცმლის მასობრივ წარმოებაზე. მიუხედავად ამისა, ჩინელებმა ბოლო წლებში დაიწყეს აქცენტის ხარისხზე გადატანა. შედეგად, მათი საქონლის ფასი საერთაშორისო ბაზარზე 2002 წლიდან 2007 წლამდე 35%-ით გაიზარდა.  მიუხედავად ფასების ზრდისა, ბრენდმაღაზიებთან შედარებით ჩინური წარმოების ტანსაცმელი მაინც გაცილებით იაფია. 
      საქართველოს შემთხვევაში, კიდევ ერთი პრობლემა ამ ბიზნესში უკავშირდება ე.წ. ნაშთების საკითხს. წლის ან სეზონის ბოლოს დარჩენილი გასაყიდი საქონლის ნაშთი, სტანდარტულ შემთხვევაში უნდა იყოს 5-7%, ევროპაში ასეა. საქართველოში კი ნაშთი ჩვეულებრივ 30-40%-ს შეადგენს, რომელსაც მეორე სეზონამდე ვეღარ ჰყიდიან. მართალია, ამას შეიძლება დავარქვათ გრძელვადიანი ინვესტიცია, მაგრამ რეალურად ეს ძალიან დიდი პრობლებაა, თანაც, წლიდან წლამდე გასაყიდი საქონლის რაოდენობა იზრდება. 
      2008 წლის აგვისტოს მოვლენებმა და ფინანსურმა კრიზისმა იჯარის ფართები ძალიან გააიაფა, რაც უმნიშვნელოვანესია მაღაზიების ფუნქციონირებისათვის. დღეს არსებული ფასების რამდენიმე წლის წინანდელ ფასებთან შედარებაც კი არ შეიძლება. მაგრამ ამის გათვალისწინებითაც კი, როგორც ამ სფეროს წარმომადგენელი ბიზნესმენები აღნიშნავენ, ფასები კომერციულ უძრავ ქონებაზე მაინც ძალიან მაღალი და გაბერილია. 
      უმნიშვნელოვანესი პრობლემაა პარკინგის, ე.წ. Downtown-ის (ქალაქის კომერციული ცენტრი) პრობლემა. ქალაქში არ არსებობს ერთი დიდი სავაჭრო ადგილი, სადაც ადამიანს ნებისმიერი რამის ყიდვა შეეძლება. დღეს თბილისში ამ მხრივ ძალიან მოუწესრიგებელი და ქაოტური სიტუაციაა. როგორც მსოფლიო გამოცდილება გვეუბნება, საჭიროა ადამიანებს თავი მიზნობრივად მოუყარო ერთად, რომლებიც ერთ განსაზღვრულ ადგილას მივლენ იმისათვის, რომ რაღაც იყიდონ, ფული დახარჯონ. ეს მეთოდი ამართლებს განვითარებულ ქვეყნებში. იქ ძალიან იშვიათად შეხვდებით კანტიკუნტად განთავსებულ მაღაზიებს. როგორც პრაქტიკა აჩვენებს, თუ ასეთი ობიექტები იხსნება, მალევე იხურება. საქართველოში კი საპირისპირო ვითარებაა. იმისათვის, რომ საყიდლებზე წახვიდე 30 ლარის მარტო ბენზინი გჭირდება და ეს შეიძლება სულაც არ აღმოჩნდეს საკმარისი, იმიტომ, რომ სასურველი ნივთის შესაძენად შეიძლება ქალაქის ერთი ბოლოდან მეორეში მოგიხდეს წასვლა. ანუ იხარჯება ძალიან ბევრი საწვავი და დრო. მაგალითად, გერმანიის ქალაქებში ყველა ტიპის სავაჭრო ობიექტი ერთ ქუჩაზეა განთავსებული. სადაც მომხმარებელი მიდის სპეციალურად იმისთვისთვის, რომ ფული დახარჯოს. რამდენიმე ბრენდის წარმომადგენლები, რომლებიც საქართველოში რამდენიმეწლიანი მუშაობის შემდეგ წარმომადგენლობების დახურვას აპირებენ, აღნიშნავენ, რომ ეს ბიზნესი არ გაამართლებს, სანამ არ იქნება Downtown-ის საკითხი მოწესრიგებული და გადაწყვეტილი. როდესაც ბრენდ-მაღაზიის წარმომადგენლებს შევახსენეთ ისეთი სავაჭრო ცენტრების არსებობის შესახებ, როგორიც ახალ გახსნილი “ქარვასლა”, “კიდობანი” ან “თბილისი ცენტრალია”, გვიპასუხეს, რომ ეს მხოლოდ მცდელობაა Downtown-ის მსგავსი ადგილის შექმნის, მაგრამ ვერც ერთი ეს ადგილი, ახლოსაც კი ვერ მივა იმასთან, რასაც საერთაშორისო მასშტაბებით წარმოადგენს Downtown-ი. განვითარებულ ქვეყნებში Downtown-ი ნიშნავს ადგილს, სადაც ნებისმიერი ასაკის და გემოვნების მქონე მომხმარებლის ინტერესის დაკმაყოფილება შეიძლება. ფაქტობრივად ეს არის პატარა ქალაქი ქალაქში, სადაც თავმოყრილია არამარტო ტანსაცმლისა და საყოფაცხოვრებო ნივთების მაღაზიები, არამედ კვებისა და სხვადასხვა სახის მომსახურების ობიექტები. ვერც ერთი ზემოთ დასახელებული სავაჭრო ობიექტი, რომელიც თბილისში ბოლო წლების განმავლობაში გაიხსნა, ამ მოთხოვნებს ვერ აკმაყოფილებს. 
      “საქართველოს ეკონომიკას” ესაუბრება საქართველოში “რენე ლეზარდის” ოფიციალური წარმომადგენლობის დირექტორი, დავით ხუციშვილი: “უკვე მესამე წელიწადია, რაც “რენე ლეზარდის” წარმომადგენლობა არსებობს საქართველოში. წარმომადგენლობის მაღაზია გავხსენით 2008 წლის შემოდგომაზე. იმ დროისთვის არ იყო იმდენი ბრენდირებული მაღაზია თბილისში, რამდენიც დღეს არის და მათი რაოდენობა თანდათან იზრდება. მანამდე არსებობდა ე.წ. “ბუტიკები”, რომლებიც ძირითადად ჩინეთიდან და თურქეთიდან მარაგდებოდა. ჩვენი მაღაზიის გახსნა დაემთხვა ომის შემდეგ პერიოდს, ამას მოჰყვა მსოფლიო ფინანსური კრიზისიც. კრიზისმა საქართველოშიც ყველა სფეროში იჩინა თავი, მათ შორის, ჩვენს ბიზნესშიც. ამიტომაც არ არის გამორიცხული, რომ უახლოეს მომავალში ჩვენ წარმომადგენლობა დავხუროთ. მიუხედავად იმისა, რომ არც იჯარას ვიხდით ძვირს, ბიზნესიც უკვე აწყობილია და საკანონმდებლო ადმინისტრაციულ დონეზე ყველაფერი მოწესრიგებულია. მთავარი პრობლემა არადამაკმაყოფილებელი კომერციული შედეგებია. 
      ს.ე. – მომხმარებელთან დაკავშირებით რას გვეტყვით? 
      დ.ხ. – დღეს საქართველოში ასეთი ბრენდების მომხმარებელი და მყიდველი არის ადამიანთა ერთი და იგივე კატეგორია. ეს ძირითადად არის 1 000-კაციანი ჯგუფი. ფასდაკლებების აქციების დროს მყიდველი ემატება, მაგრამ ისინი არ არიან რეგულარული კლიენტები. ძირითადი რაოდენობა ჩვენი მუდმივი მომხმარებლის მხოლოდ 1000 ადამიანია. მათ შეუძლიათ ახალი კოლექცია რეგულარულად, ახალი ფასებით შეიძინოს. 
      ს.ე. – ანუ თქვენი ბრენდის მომხმარებელი მოსახლეობის მაღალშემოსავლიანი სეგმენტია? 
      დ.ხ. – საშუალო და მაღალშემოსავლიანი სეგმენტის განსაზღვრის პარამეტრები საქართველოში და ევროპაში სხვადასხვაა. იგივე ჩვენი, “რენე ლეზარდის” ბრენდი ავიღოთ. ევროპული პარამეტრებით ეს არის საშუალოშემოსავლიან სეგმენტზე გათვლილი ბრენდი. მაგალითად, თუ ევროპაში შარვალი ღირს 80 ევრო, ჩვენს ბრენდმაღაზიაში, ანუ თბილისშიც, იგივე შარვალი 80 ევრო ღირს. მაგრამ ევროპის ცხოვრების დონის გათვალისწინებით, იქ 80 ევრო საშუალო შემოსავლების მქონე კლიენტებისათვის გათვლილი საფასო კატეგორიაა, რასაც საქართველოზე ვერ ვიტყვით. 80 ევროს ექვივალენტი დაახლოებით 200 ლარია, რაც უკვე მაღალ საფასო სეგმენტში გადადის ჩვენს ქვეყანაში არსებული ეკონომიკური სიტუაციის გათვალისწინებით. 
      მინდა კიდევ ერთ მნიშვნელოვან გარემოებას გავუსვა ხაზი. ამ ბიზნესის არსი ისაა, რომ ახალი კოლექციის 50% უნდა გაიყიდოს პირველად ფასში. ეს არის ამ ბიზნესის მთავარი მოგება. პირველად რეალიზაციას მოჰყვება ფასდაკლებების აქცია. მაგრამ საქართველოში, ამ შემთხვევაშიც განსხვავებული სიტუაციაა. მაგალითად, შემოდგომის სეზონის კოლექცია ევროპაში უკვე აგვისტოდან იყიდება. საქართველოში აგვისტოში პიჯაკს ძალიან იშვითად თუ იყიდის ვინმე. სანამ ადამიანს არ შესცივდება და პიჯაკი არ დასჭირდება, მაღაზიაში მის შესაძენად არ მივა, მხოლოდ იმის გამო, რომ ეს ბოლო მოდელის პიჯაკია. ეს არის კიდევ ერთი თვისება, რაც ევროპელ და ქართველ მომხმარებელს ერთამანეთისგან განასხვავებს” – აღნიშნავს დავით ხუციშვილი.  
      როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, ბევრი მაღაზია უკვე დაიხურა. მაგალითად, გამსახურდიას გამზირზე მდებარე მაღაზია კუკაი”. ბრენდის ოფიციალურ დისტრიბუტორ კომპანია “საქართველოს საინვესტიციო ჯგუფის” წარმომადგენლის განცხადებით, კუკაიმ” საქართველოში არ გაამართლა. მიზეზად კი ის ფაქტი სახელდება, რომ მაღაზია 2008 წლის აგვისტოს ომის პერიოდში გაიხსნა, ამასთან, იგი საშუალო და მაღალშემოსავლიან სეგმენტზე იყო გათვლილი. ამავე მიზეზებით ფუნქციონირებას წყვეტს “საქართველოს საინვესტიციო ჯგუფის” კიდევ ორი მაღაზია მინელი” და შევინიონი”. ნაფნაფი” კი ქართულ ბაზარზე დარჩება. გვესაუბრება “საქართველოს საინვესტიციო ჯგუფის” დირექტორი, ნათია შავიშვილი: “ჩვენი კომპანია, “საქართველოს საინვესტიციო ჯგუფი” 2006 წლიდან არსებობს. თავდაპირველად დავიწყეთ ფრანგული ბრენდით – “ნაფნაფით”. 2008 წლიდან დაგვემატა ისეთი ბრენდები, როგორიც არის “კუკაი”, “მინელი” ცოტა მოგვიანებით “შევინიონი” და “ნაფნაფ კიდსი”. ეს ყველა ფრანგული ბრენდია. 2008 წლის შემოდგომაზე გავხსენით ახალი ბრენდები, “კუკაი” და “მინელი”. ეს პერიოდი ძალიან რთულ ვითარებას დაემთხვა. ამასთანავე, ეს ბრენდები “ნაფნაფისაგან” განსხვავებით ცოტა მაღალი საფასო კატეგორიისაა. მართალია, ახალი ბრენდების შემოსვლა დაემთხვა ძალიან რთულ პერიოდს, მაგრამ მაღაზიების გახსნის გადადება უკვე აღარ შეგვეძლო, რადგან ყველაფერი თითქმის ერთი წლით ადრე იყო გადაწყვეტილი და დაგეგმილი. 2008 წლის აგვისტოს მოვლენებს საქართველოში მსოფლიოს ფინანსური კრიზისის გავლენაც დაემატა. ყოველივე ამის გათვალისწინებით, ახალ ბრენდებს გაუჭირდათ ბაზარზე დამკვიდრება. შედეგად, წელს იანვარ-თებერვალში წარმომადგენლობები დაიხურა. ფუნქციონირებას განაგრძობს მხოლოდ “ნაფნაფის” მაღაზია. მის დახურვას არ ვაპირებთ. 
      ს.ე. – მიუხედავად ამისა, ალბათ ფინანსურმა კრიზისმა “ნაფნაფის” მომხმარებელზეც იქონია გავლენა. 
      ნ.შ. – რა თქმა უნდა. ჩვენი მომხმარებელი შემცირდა დაახლოებით 20-25%-ით თუ მეტით არა. მკვეთრად დაეცა გაყიდვები. თუმცა, 2010 წლის გაზაფხულიდან დადებითი ტენდენციები უკვე სახეზეა და გაყიდვების რაოდენობა ნელ-ნელა იზრდება. ჩვენი ბრენდის მომხმარებელი შეიძლება იყოს ქალბატონი, ვისაც თვეში შემოსვალი 500-600 ლარი აქვს. მაგრამ იმ შემთხვევაში, თუ ამ ქალბატონის ხელფასზე მისი ოჯახი არ არის დამოკიდებული. ჩვენთან ფასები 30-40 ლარიდან იწყება და იზრდება. საშუალო ფასი ჩვენს საქონელზე დაახლოებით 90-100 ლარია. 
      ნათია შავიშვილი ფრენჩიზული ბიზნესის თავისებურებებზეც გვესაუბრა: “რომ გითხრათ, ამ ეტაპზე საქართველოში ძალიან ბევრი ბრენდია წარმოდგენლი, არ იქნება მართალი. ყველა ბრენდს გაუჭირდა 2-3-წლიანი რთული პერიოდის გადალახვა, მიუხედავად იმისა, რომ 2008 წელი ძალიან კარგად დაიწყო. იყო ბევრი მოლაპარაკება, ბევრი ბრენდი აპირებდა შემოსვლას საქართველოში, მაგრამ ომმა და ფინანსურმა კრიზისმა რამდენიმე წლით უკან დაგვწია. ეკონომიკურ კრიზისს მოჰყვა სასესხო პრობლემები და საბანკო სფეროსთან გართულებული ურთიერთობები”. 
      მიუხედავად ამისა, საქართველოში კვლავ დაიწყო ახალი ბრენდების შემოსვლა. სექტემბრის დასაწყისში სავაჭრო ცენტრ “ქარვასლაში” ბრიტანული ბრენდ “რამსეისა” და იტალიური ბრენდ “პრენატალეს” წარმომადგენლობები გაიხსნა.  
      ჩვენ ერთ-ერთი იმ ბრენდის წარმომადგენელსაც ვესაუბრეთ, რომელიც ქართულ ბაზარზე სულ მალე გამოჩნდება. საუბარია ბრიტანულ ბრენდზეMothercare, რომელიც მომხმარებელს ბავშვების და ორსული ქალების ტანსაცმელსა და აქსესუარებს სთავაზობს. ახალი ბრენდი საქართველოში აზერბაიჯანული ოპერატორის (Sabah Group) გავლით შემოდის. Sabah Group Georgia-ს გენერალური დირექტორი, ოთარ ქირია: “ეს ბრიტანული ბრენდი ნახევარ საუკუნეზე მეტია არსებობს. მსოფლიოში აქვს 3000-ზე მეტი მაღაზია. საქართველოში შემოსვლასთან დაკავშირებით მოლაპარაკებები დაახლოებით 3-4 წელია მიმდინარეობს. მათ ჰქონდათ შეთავაზებები თბილისიდან, ადგილობრივი ბიზნეს-ჯგუფებიდანაც, მაგრამ თვითონ Mოტჰერცარე-ს ხელმძღვანელობამ არჩია ეთანამშრომლა ნახევრად ბრიტანული წარმოშობის აზერბაიჯანულ კომპანიასთან. ეს კომპანია არის Sabah Group-ი. ბაქოს ბაზარზე ეს ბრენდი შევიდა 7-8 წლის წინ. MotherCare-მ ამ აზერბაიჯანული კომპანიის საშუალებით არჩია საქართველოში შემოსვლა. აზერბაიჯანული კომპანია საქართველოში შემოვიდა, როგორც Sabah Group Georgia. Mothercare-ს გარდა, რომელიც ნოემბერში გაიხსნება, შაბაჰ Group Georgiaსაქართველოში სხვა ბრენდების შემოყვანასაც გეგმავს. მაგალიად, ქალის ტანსაცმელის ფრანგული ბრენდი “პრომოდი”. 
      ს.ე. – თქვენ აღნიშნეთ, რომ 3-4 წელია მიდის მოლაპარაკებები ბრენდის შემოყვანასთან დაკავშირებით. რატომ გადაწყვიტეთ, რომ მაინცდამაინც დღეს არის ხელსაყრელი მომენტი საქართველოს ბაზარზე შემოსასვლელად? 
      ო.ქ. – ეს გადაწყვიტეს თვითონ ბრენდის ხელმძღვანელებმა. 3 წლის წინ ისინი პირველად ჩამოვიდნენ საქართველოში, დაათვალიერეს და შეისწავლეს ბაზარი. ამის შემდეგ დაიწყო მოსამზადებელი სამუშაოები. ჩაატარეს მარკეტინგული კვლევა. შეისწავლეს ბაზარზე წარმოდგენილი ბრენდები, შეისწავლეს ასევე ის, თუ როგორია მოსახლეობის სამომხმარებლო კალათა, როგორია ეკონომიკური სიტუაცია ქვეყანაში. შარშან საბოლოოდ გადაწყდა საქართველოში შემოსვლა. 
      ს.ე. – რა სეგმენტზეა გათვლილი Mothercare-ს პროდუქცია, მხედველობაში მაქვს ფასები. ხელმისაწვდომია თუ არა ის მომხმარებლის ფართო ფენისთვის? 
      ო.ქ. – ეს არ არის ძვირადღირებული ბრენდი, არამედ – დაბალბიუჯეტიანი. გათვლილია მასობრივ მოხმარებაზე. ეს არის ბრენდი, სადაც ბავშვისთვის იყიდება ყველაფერი, მათ შორის, მოდური ტანსაცმელიც. მაგრამ მთავარი პრიორიტეტი მაინც გაკეთებულია შემეცნებაზე, ზრდაზე, ჯანმრთელობასა და მზრუნველობაზე. 
      ეს რაც შეეხება საქართველოს. საინტერესოა, რა ტენდენციებია მსოფლიოში. სახარბიელო არაფერი. როგორც სჩანს, ტანსაცმელზე უახლოეს მომავალში ფასების ზრდაა მოსალოდნელი. ამის მიზეზი კი ბამბის წარმოების სფეროში სტაბილური ინფლაციაა, რაც სხვა ფაქტორებთან ერთად ტანსაცმლის გაძვირებასაც გამოიწვევს. აზიაში, ბოლო ათწლეულების ყველაზე მსხვილმა წყალდიდობამ მოსავლის მესამედი გაანადგურა, რამაც, შესაძლოა, სიტუაცია სერიოზულად დაამძიმოს. სტიქიის შედეგად აზიის სახელმწიფოებში ბამბის ღირებულება მკვეთრად გაიზარდა და მისი ფასი გასულ წელთან შედარებით უკვე 50%-ით მეტია. სპეციალისტები აცხადებენ, რომ ფასების ზრდა, პირველ რიგში, სავაჭრო ქსელებზე აისახება, რომლებიც ტანსაცმლის იაფად გაყიდვას ვეღარ შეძლებენ. 
      მსოფლიოს ტანსაცმლის ინდუსტრიას პრობლემები არც აქამდე აკლდა. რა თქმა უნდა, ფინანსური კრიზისის შედეგები ამ სფეროს წარმომადგენლებმაც გამოსცადეს საკუთარ თავზე. საფრანგეთის მთავრობამ, წლის დასაწყისში, არც მეტი არც ნაკლები, მხარი დაუჭირა ტანსაცმლისა და აქსესუარების დიზაინერების დასახმარებლად ბანკის შექმნის იდეას. ამ სფეროს, რომელიც მოთხოვნის შემცირების გამო ძალიან დაზარალდა, ხელისუფლება საფრანგეთის კულტურულ მემკვიდრეობად მიიჩნევს. ეს გადაწყვეტილებაც ამით იყო განპირობებული. 
      უკეთეს დღეში არც ქართული სამოდელო ბიზნესია. ადგილობრივი სამოდელო ბიზნესი ნელა ვითარდება და ამიტომ კომპანიები სხვადასხვა მარკეტინგული სვლით ცდილობენ კლიენტურის მიზიდვას. გარდა ამისა, მათი ნაწილი სამხრეთ კავკასიის ბაზრებზე გასვლასაც გეგმავს. სამოდელო სახლ ლიკა ყაზბეგის” ხელმძღვანელის თქმით, ბაზარზე საკმაოდ მაღალი კონკურენციაა, თუმცა 50-მდე კომპანიას შორის მხოლოდ ათია სერიოზული მოთამაშე. სააგენტოების ხელმძღვანელები ამბობენ, რომ ამ ბიზნესისთვის ქართული ბაზარი საკმაოდ პატარაა და ამიტომ განვითარების პერსპექტივა მხოლოდ ერთეულ კომპანიებს აქვთ. ასეთ ვითარებაში კომპანიებს სხვადასხვა მარკეტინგული გზის მოძებნა უწევთ. მათი თქმით, მხოლოდ სამოდელო სააგენტოს საშუალებით საქართველოში ბიზნესის განვითარება რთულია, ამიტომ ამ საქმით დაკავებული ადამიანები მონათესავე ბიზნესებს იწყებენ. “ლიკა ყაზბეგის” შემთხვევაში ეს დიზაინერობაა. ახლახან მან სიღნაღში საქორწილო სალონი გახსნა, სადაც კაბების, აქსესუარებისა და თაიგულების შეძენა-დაქირავებაა შესაძლებელი. 
      სამოდელო სახლ ნატალის” ხელმძღვანელი, ნატა სამადაშვილი ქართული ბაზრის სიმცირეზე საუბრობს და ამბობს, რომ საქართველოს აქვს პოტენციალი მოდის ამიერკავკასიის ცენტრად იქცეს. აზერბაიჯანსა და სომხეთში სამოდელო ბიზნესი ვერ განვითარდა. ჩვენთან კი ამ სფეროსადმი დამოკიდებულება შეიცვალა და პერსპექტივებიც მეტია. ამიტომ მეზობელი ბაზრების ათვისებაზე ფიქრი დავიწყეთ”, – ამბობს სამადაშვილი. მისი თქმით, სამოდელო სააგენტოსთან ერთად ხელსაქმის კურსებიც შექმნა და შემოსავლის ძირითადი წყაროც მისთვის ეს სფეროა. ისევე, როგორც მთელ მსოფლიოში, საქართველოშიც ეს ბიზნესი მომიჯნავე ბიზნესების – ბუტიკების, აქსესუარების მაღაზიების გახსნით უნდა განვითარდეს. ვცდილობ, გამოვაფხიზლო” ეს სფერო და სწორედ ამას ემსახურება Fashion Week”-ები – აცხადებს სამადაშვილი. შეგახსენებთ, რომ მეორე Georgian Fashion Week-ი თბილისში 22-25 ოქტომბერს ჩატარდა. რომელშიც ქართველი და უცხოელი დიზაინერები მონაწილეობდნენ. 
      როგორც ვხედავთ, მიუხედავად იმისა, რომ ქვეყანაში და მთლიანად მსოფლიოში რთული ეკონომიკური ვითარებაა და ამის გამო ბევრმა მაღაზიამ არსებობა უკვე შეწყვიტა, მაინც არსებობენ ისეთი ბრენდები, რომლებიც ქართულ ბაზრზე ახლა შემოდიან. ჯერჯერობით კი მოსახლეობის უმრავლესობისათვის პრიორიტეტულად მაინც ბაზრობები რჩება. ამის დასტურად ერთი რიცხვის დასახელებაც კმარა, როგორც ექსპერტები აღნიშნავენ, ლილოში თვიდან თვემდე უხეში გაანგარიშებით 40 მილიონი ლარი იხარჯება.