არასამერწამეო იურიდიული პირების ბუღალტრული აღრიცხვის საკითხები

რედაქციისაგან

სესხით სარგებლობასთან დაკავშირებული დანახარჯების ბუღალტრული აღრიცხვის მოთხოვნაა მათი დაუყოვნებლივ აღიარება ხარჯების სახით. აღნიშნული დანახარჯები აღიარდება იმ პერიოდის ხარჯებად, როდესაც იქნა გაწეული.
სესხით სარგებლობასთან დაკავშირებული დანახარჯი წარმოადგენს პერიოდის ხარჯს. მისი აღიარებისათვის არსებითი მნიშვნელობა არა აქვს ფაქტობრივად გადახდის მომენტსა და სესხის გამოყენების ეფექტიანობას.
ორგანიზაციამ ფინანსური ანგარიშგების განმარტებით შენიშვნებში უნდა გაამჟღავნოს სესხით სარგებლობასთან დაკავშირებული დანახარჯების მიმართ გამოყენებული სააღრიცხვო პოლიტიკა.
სააღრიცხვო პოლიტიკა და შეცდომები
წინა საანგარიშგებო პერიოდებთან დაკავშირებული შეცდომების შესწორების თანხა აისახება ორგანიზაციის შეუზღუდავი ფონდის საწყისი ნაშთის კორექტირებით.
საჭიროა შესადარისი ინფორმაციის შეცვლა, თუ ეს პრაქტიკულად შესაძლებელია.
გასულ პერიოდებში ფინანსური ანგარიშგების მომზადებისას დაშვებული შეცდომები შესაძლოა, მიმდინარე საანგარიშგებო პერიოდში გამოვლინდეს. შეცდომები შეიძლება წმინდა არითმეტიკული ხასიათისა იყოს. ასევე გამორიცხული არ არის გამოყენებული სააღრიცხვო პოლიტიკის შედეგად, ფაქტების არასწორი
ინტერპრეტაციით და დაუდევრობით გამოწვეული შეცდომებიც.
ფინანსური ანგარიშგება წინა საანგარიშგებო პერიოდების შესადარისი ინფორმაციის ჩათვლით, წარმოდგენილი უნდა იქნეს ისეთნაირად, თითქოს შეცდომა
გასწორდა იმავე საანგარიშგებო პერიოდში, რომელშიც იყო დაშვებული. შესაბამისად, თითოეულ საანგარიშგებო პერიოდთან დაკავშირებული შესწორების თანხა უნდა ჩაირთოს იმავე პერიოდის წმინდა მოგების ან ზარალის თანხაში. იმ საანგარიშგებო პერიოდებთან დაკავშირებული შესწორების თანხა, რომლებიც
წინ უსწრებს ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახულ პერიოდს, უნდა შესწორდეს უფრო ადრეული საანგარიშგებო პერიოდების
წმინდა შემოსავლების საწყის ნაშთში. ნებისმიერი წინა საანგარიშგებო პერიოდის სხვა ინფორმაცია, როგორიცაა ფინანსური მონაცემების საწყისი ჯამები, აგრეთვე ხელახლა უნდა ფორმულირდეს.
ორგანიზაციამ ფინანსურ ანგარიშგებაში უნდა გაამჟღავნოს შეცდომების ფაქტი და ხასიათი.
გარკვეული განუსაზღვრელობისა და ცვალებადობის გამო შეუძლებელია ფინანსური ანგარიშგების ბევრი მუხლის ზუსტი გაანგარიშება, შესაძლებელია მხოლოდ მათი მიახლოებითი შეფასება. შეფასების პროცესი გულისხმობს უახლეს ხელმისაწვდომ ინფორმაციაზე დაფუძნებულ
მსჯელობას და სათანადო გადაწყვეტილების მიღებას. მაგალითად, შესაძლებელია, საჭირო გახდეს უიმედო ვალების, მოძველებული მარაგის, ცვეთადი აქტივების სასარგებლო მომსახურების ვადის ან შესაძლო ეკონომიკური სარგებლის მიღების სქემის შეფასება. დასაბუთებული სააღრიცხვო შეფასების გამოყენება ფინანსური ანგარიშგების მომზადების ძირითადი მომენტია და არ ამცირებს მის საიმედოობას.
თუ გარკვეულწილად შეიცვალა გარემოებები, რომელთა საფუძველზეც მოხდა შეფასება, ან თავს იჩენს ახალი ინფორმაცია,
დამატებითი გამოცდილება ან სხვა მოვლენები, შესაძლოა, საჭირო გახდეს შეფასების გადასინჯვა. იგი არ განაპირობებს
განსაკუთრებული მუხლებისა და არსებითი შეცდომების კორექტირებას. ხშირად ძნელია სააღრიცხვო პოლიტიკასა
და სააღრიცხვო შეფასებებში მომხდარი ცვლილებების ერთმანეთისაგან გამიჯვნა. ასეთი ცვლილება განიხილება როგორც ცვლილება სააღრიცხვო შეფასებაში
და, შესაბამისად, განიმარტება ფინანსურ ანგარიშგებაში. სააღრიცხვო შეფასებაში მომხდარი ცვლილებების
შედეგი საქმიანობის შედეგების გაანგარიშებაში აისახება: იმ საანგარიშგებო პერიოდში, როდესაც ადგილი ჰქონდა ცვლილებას, თუ ეს ცვლილება
ზემოქმედებს მხოლოდ აღნიშნულ საანგარიშგებო პერიოდზე; იმ საანგარიშგებო პერიოდში, რომელშიც მოხდა ცვლილება და შემდგომ პერიოდებში,
თუ ეს ცვლილება მომავალ პერიოდებზეც ახდენს ზემოქმედებას.
ცვლილებამ სააღრიცხვო შეფასებებში შესაძლოა, ზემოქმედება მოახდინოს მხოლოდ მიმდინარე პერიოდზე ან როგორც მიმდინარე, ისე მომავალ საანგარიშგებო პერიოდებზე. მაგალითად: უიმედო ვალებში მომხდარი ცვლილება ზემოქმედებას ახდენს მხოლოდ მიმდინარე საანგარიშგებო პერიოდზე და, ამდენად, იგი
მოცემულ პერიოდში აისახება. მაგრამ ცვეთადი აქტივების ეკონომიკური სარგებლის შესაძლო ხასიათის ან აქტივების სასარგებლო მომსახურების ვადის შეფასებაში
მომხდარი ცვლილებები ზემოქმედებას ახდენს მიმდინარე პერიოდის ამორტიზაციის ხარჯებსა და აქტივების სასარგებლო მომსახურების დარჩენილი ვადის ყოველ მომდევნო საანგარიშგებო პერიოდზე. ორივე შემთხვევაში მიმდინარე საანგარიშგებო პერიოდთან დაკავშირებული
ცვლილების შედეგი აისახება როგორც მიმდინარე პერიოდის შემოსავლები ან ხარჯები. აღნიშნული ცვლილებების
შედეგები კი, რომლებიც გავლენას ახდენს მომავალ საანგარიშგებო პერიოდებზე, აისახება მომავალი საანგარიშგებო პერიოდის შემოსავლების ან ხარჯების სახით.
საღრიცხვო შეფასებებში მომხდარი ცვლილების შედეგი უნდა ჩაერთოს საქმიანობის შედეგების ანგარიშგების ისეთსავე კლასიფიკაციაში, რომელიც გამოყენებული
იყო წინა შეფასებისათვის. ყოველ საანგარიშგებო პერიოდში გამოყენებული უნდა იქნეს ერთი და იგივე სააღრიცხვო პოლიტიკა.
სააღრიცხვო პოლიტიკის შეცვლა შესაძლებელია, თუ ამას მოითხოვს საქართველოს კანონმდებლობა ან ბუღალტრული აღრიცხვის სტანდარტების შემმუშავებელი
ორგანო ან, თუ სააღრიცხვო პოლიტიკის შეცვლის შედეგად ორგანიზაციის ფინანსურ ანგარიშგებაში მოვლენები და სამეურნეო ოპერაციები უფრო მისაღები ფორმით იქნება წარდგენილი.
ფინანსური ანგარიშგების სტანდარტის დანერგვამ შესაძლოა, მოითხოვოს სააღრიცხვო პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილების რეტროსპექტული ან პერსპექტიული ასახვა.
სააღრიცხვო პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილება შეიძლება აისახოს როგორც რეტროსპექტულად, ისე პერსპექტიულად. რეტროსპექტული მიდგომის დროს ახალი სააღრიცხვო პოლიტიკა ისე ვრცელდება მოვლენებსა და ოპერაციებზე, თითქოს ყოველთვის გამოიყენებოდა. ამდენად, ახალი სააღრიცხვო პოლიტიკა გამოიყენება
მოვლენებისა და ოპერაციების მიმართ ასეთი მუხლების წარმოშობის თარიღიდან. პერსპექტიული გამოყენება გულისხმობს, რომ ახალი სააღრიცხვო პოლიტიკა გამოიყენება იმ მოვლენებისა და ოპერაციების მიმართ, რომლებიც თავს იჩენენ სააღრიცხვო პოლიტიკაში მომხდარი ცლილებების შემდეგ. ამდენად, ახალი სააღრიცხვო პოლიტიკა არსებული ნაშთების მიმართ გამოიყენება ცვლილებების თარიღიდან.
ორგანიზაციის ფინანსურ ანგარიშგებაში უნდა აისახოს: ფინანსური ანგარიშგების შესადგენად გამოყენებული სააღრიცხვო პოლიტიკა;
სააღრიცხვო პოლიტიკაში მომხდარი ცვლილებებისა და არსებითი შეცდომების კორექტირების შედეგები. სააღრიცხვო პოლიტიკის შესახებ ფინანსური
ანგარიშგების განმარტებითი შენიშვნები შეიცავს ფინანსური ანგარიშგების მომზადების პროცესში გამოყენებულ შეფასების სისტემას და თითოეულ სპეციფიკურ სააღრიცხვო პოლიტიკას, რომელიც აუცილებელია ფინანსური ანგარიშგების სწორად გაგებისათვის.
შემოსავლები
ეს ნაწილი მოიცავს ორგანიზაციის დამფუძნებლების, წევრებისა და მხარდამჭერებისაგან მიღებული შემოსავლის აღრიცხვისა
და ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახვის წესს. გაწევრიანების ერთჯერადი შენატანი შემოსავლად აღიარდება პრეტენდენტის წევრად მიღებისთანავე.
ორგანიზაციის წევრის ვალდებულებას საწევრო შენატანზე განსაზღვრავს მისი წესდება ან სხვა შიდა მარეგლამენტირებელი
დოკუმენტი. ორგანიზაციას შესაძლოა, დაწესებული ჰქონდეს გაწევრიანებასთან დაკავშირებული ერთჯერადი შენატანი, რომელიც გამიზნულია წევრობის
პრეტენდენტის დოკუმენტების მომზადების ან სხვა ხარჯების დასაფარავად.
ორგანიზაციაში წევრობაზე განცხადება წარმოშობს განმცხადებლის ვალდებულებას, შეიტანოს გაწევრიანების ერთჯერადი შესატანი. განმცხადებელმა შესაძლებელია, ეს მოვალეობა შეასრულოს მის წევრად აღიარებამდე. დადგენილი წესების გათვალისწინებით, მის მიერ შეტანილი თანხა განხილული უნდა იქნეს მიღებული ავანსის სახით. იგი შემოსავლად აღიარდება წევრად მიღებაზე უფლებამოსილი ორგანოს მიერ გადაწყვეტილების მიღებისთანავე.
პერიოდული საწევრო შენატანები შემოსავლად უნდა აღიარდეს გადახდის ვალდებულების წარმოშობისთანავე (თვის, კვარტალის, ნახევარი წლის, ან საანგარიშგებო
წლის დასაწყისი ან ბოლო). ორგანიზაციის წევრის მიერ შესრულებული ვალდებულება საწევროს გადახდის
ვალდებულების წარმოშობამდე აღირიცხება მიღებული ავანსის სახით. განსაკუთრებული საწევრო შენატანი თავდაპირველად უნდა აღირიცხოს წინასწარ
შესრულებული საწევრო ვალდებულების სახით. განსაკუთრებული საწევრო შენატანი შემოსავლად აღიარდება მისი ამორტიზაციის შესაბამისად. წინასწარ შესრულებული
საწევრო ვალდებულება ექვემდებარება წრფივ ამორტიზაციას 10 წლის განმავლობაში. ორგანიზაციას შეიძლება, დაწესებული ჰქონდეს საწევრო შენატანის ისეთი განსაკუთრებული სახე, რომელიც მის წევრს ათავისუფლებს საწევრო შენატანების შემდგომი ვალდებულებისაგან და ანიჭებს მუდმივი წევრობის უფლებამოსილებას.
ასეთი საწევრო შენატანი გაცილებით აღემატება მისი პერიოდული შენატანების ოდენობას. თუ წევრი ამორტიზაციის ვადის გასვლამდე უარს განაცხადებს წევრობაზე, ან კავშირს გაწყვეტს ორგანიზაციასთან მისგან დამოუკიდებელი მიზეზით, განსაკუთრებული საწევრო შენატანის არაამორტიზებადი
ნაწილი შემოსავლად აღიარდება ფაქტის დადგომისთანავე. შემოწირულობის სახით მიღებული ფულადი აქტივი შემოსავლად უნდა აღიარდეს
მისი მიღებისთანავე. შემოწირულობის სახით მიღებული არაფულადი აქტივები მათ განკარგვაზე უფლების მიღებისთანავე უნდა აღირიცხოს ფონდის სახით. არაფულადი შემოწირულობები თავდაპირველად უნდა შეფასდეს მათი რეალური ღირებულებით. საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი ითვალისწინებს ორგანიზაციის წესდებაში შემომწირველების ვინაობის მითითებას. თუ ორგანიზაციას ჰყავს წესდებაში გამჟღავნებული შემომწირველები, მათგან მიღებული შემოწირულობა განხილული უნდა იქნეს ორგანიზაციის საოპერაციო შემოსავლის სახით. თუ ორგანიზაცია ფულად შემოწირულობას იღებს თავის წესდებაში დაურეგისტრირებელი
შემომწირველებისაგან, ასეთი შემოწირულობა უნდა აისახოს “განსაკუთრებული მუხლების სახით.
შემოწირულობის სახით მიღებული არაფულადი აქტივები შესაძლებელია, გამოყენებული იქნეს ერთჯერადად ან ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში. არაფულადი მიმდინარე აქტივების ღირებულება ზრდის ორგანიზაციის ფონდებს. დამფუძნებლის მიერ ფონდების შესავსებად
დათქმული შენატანები აღიარდება ორგანიზაციის რეგისტრაციაში გატარებისა და ფონდების გაზრდაზე გადაწყვეტილების მიღებისთანავე.
ფონდების შესავსებად დათქმული შენატანები კლასიფიცირდება ფონდების შეზღუდულობის გათვალისწინებით და აისახება უშუალოდ ფონდების ანგარიშზე.
კანონმდებლობით (საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი), ორგანიზაციის დამფუძნებლებს ეკისრებათ მიზნის მისაღწევად საჭირო დათქმული ოდენობის ფონდების შეტანა. დათქმული შენატანი ფონდებში უნდა აღიარდეს ორგანიზაციის რეგისტრაციაში გატარებისთანავე.
თუ ორგანიზაციის ფუნქციობის პერიოდში დამფუძნებლები გადაწყვეტენ მიზნების მისაღწევად დაფინანსების წყაროების გაზრდას და ივალდებულებენ დამატებითი შენატანების განხორციელებას, იგი შემოსავლად უნდა აღიარდეს გადაწყვეტილების მიღებისთანავე. ფონდების ფაქტობრივ შევსებამდე ფონდებში აღიარებული დათქმული შენატანები წარმოადგენს მითხოვნებს დამფუძნებლების მიმართ. ამდენად, ფინანსური ანგარიშგების განმარტებით შენიშვნებში ორგანიზაციამ უნდა გახსნას ინფორმაცია ახალი წევრების მიღებასთან დაკავშირებული შემოსავლების, საწევრო შენატანების სახით მიღებული შემოსავლებისა და შემომწირველებისაგან
მიღებული ფონდებისა და შემოსავლების შესახებ.