რატომ გაძვირდა წამალი საქართველოში?

მაკა ღანიაშვილი

საქართველოში წამლების მომხმარებელი ბოლო ჟამს მუდმივად უჩივის მის გაძვირებას. განსაკუთრებით მოიმატა ფართო მოხმარების მედიკამენტების ფასმა. ზამთარში გრიპის, გაციების, სურდოს და სიცხის დამწევ აბებზე მოთხოვნილება ისედაც იზრდება, დღეისათვის კი აფთიაქში მისულ მოქალაქეებს წამლების ფასი დროდადრო შეცვლილი ხვდება.

მოსახლეობა ამას პენსიონერებისათვის წინასაარჩევნოდ დარიგებულ 25-ლარიან ვაუჩერებს უკავშირებს. “ვერ გავიგეთ, თუ პენსიონერს შეუძლია მედიკამენტებისათვის 25-ლარიანი ვაუჩერი მიიღოს, დანარჩენები რატომ უნდა დავზარალდეთ და ვიხადოთ წამალში ორჯერ მეტი? ალბათ, ამ გაძვირებით იმ ფულის ამოღებას ცდილობენ, რომელიც წინასაარჩევნოდ ვაუჩერების სახით დაარიგეს”, – ასეთია თბილისელების განწყობა.
მსგავს პრეტენზიებს არა მარტო თბილისელები, არამედ საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში მცხოვრები მოსახლეობაც გამოთქვამს. მათთვის გაუგებარია, რატომ მოიმატა ფასებმა მედიკამენტებზე და საერთოდ რა არის ამის მიზეზი.
ყოველივე ამას ოპოზიციურმა პარტიებმა პოლიტიკური შეფერილობა მისცეს – მათი ბრალდებით ხელისუფლებამ ფარმაცევტულ კომპანიებს – “ავერსსა” და “პე-ეს-პე ჯგუფს” წინასაარჩევნოდ დარიგებული ვაუჩერების დასაფინანსებელი თანხა არ გადაურიცხა, რის გამოც კომპანიებმა ზარალის დასაფარად წამლები გააძვირეს. მაგრამ ფარმაცევტები აღნიშნულ ბრალდებას უარყოფენ და აღნიშნავენ, რომ სახელმწიფომ ხელშეკრულებით გათვალისწინებული პირობები შეასრულა, წამლების გაძვირება კი მუდმივი პროცესია. ამასთან, წამლებით მოვაჭრე კომპანიები გაძვირების უმნიშვნელო მაჩვენებელზე მიუთითებენ. როგორც კომპანია “პე-ეს-პე ჯგუფში” აცხადებენ, მედიკამენტების გაძვირება სხვადასხვა საერთაშორისო პროცესებზეა დამოკიდებული.
რა ხდება ქართულ ფარმაცევტულ ბაზარზე? რამ გამოიწვია ფასების ზრდა? საერთოდ რა ხარისხის წამლები შემოდის ან იწარმოება საქართველოში? ეს კითხვები განსაკუთრებით აქტუალურია, რადგან წამალი საქართველოს ერთ-ერთი ყველაზე მსხვილი საიმპორტო საქონელია, რომლის იმპორტის მოცულობა ყოველწლიურად დაახლოებით 160 მილიონ დოლარს აღწევს. სამკურნალო საშუალებები ქართულ საიმპორტო კალათში მეოთხე-მეხუთე ადგილზეა, ენერგომატარებლების, გაზისა და ხორბლის შემდეგ, ხშირად კი ხორბალსაც უსწრებს (ცხრილი 1).
თავდაპირველად კი იმის შესახებ, თუ რა გზას გადის წამალი აფთიაქის დახლზე მოხვედრამდე? როგორია მედიკამენტის აპრობაციის საერთაშორისო სტანდარტები და ქართული რეალობა? ამ საკითხებზე თსუ-ს მედიცინის ფაკულტეტის ასოცირებულ პროფესორს, სამედიცინო ცენტრ “ციტოს” კარდიოლოგიური დეპარტამენტის ხელმძღვანელს ზურაბ ფაღავას ვესაუბრეთ:
ზურაბ ფაღავა: ერთ-ერთ სამედიცინო პროფილის სამეცნიერო კონფერენციაზე გამოსვლის დროს ვისაუბრე გულის ქრონიკული უკმარისობის მკურნალობის თანამედროვე ასპექტებზე. დიდი ადგილი დავუთმე ე.წ. ბეტა-ბლოკერებს და კერძოდ, ბისოპროლოლს (საქართველოში მისი კომერციული დასახელებაა “კონკორი”), რომელსაც მეტად დიდი მნიშვნელობა აქვს ამ სერიოზული დაავადების სტაბილიზაციისა და გამოსავლისათვის. ამ პრეპარატმა მეტად რთული და დიდი გზა გაიარა, სანამ ასეთ მნიშვნელოვან ადგილს დაიკავებდა კლინიკურ პრაქტიკაში. მათ შორის იყო ორი კვლევა “ბისოპროლოლი გულის უკმარისობის დროს” (1994, 1996 წწ.), “ბისოპროლოლი შაგას კარდიომიოპათიის დროს” (დამთავრდა 2006 წ.), დღესაც მიმდინარეობს კვლევა “ბიოსოპროლოლი კარვედილოლის წინააღმდეგ.” დადგენილია ბიოსოპროლოლის მაღალი ეფექტურობა არტერიული ჰიპერტენზიის და გულის იშემიური დაავადების მკურნალობაში. ბიოსოპროლოლის ამ შთამბეჭდავმა დოსიემ მიბიძგა კვლავ დავბრუნებოდი პრეპარატთა კვლევის და რეგისტრაციის თემას, რათა კიდევ ერთხელ შემეხსენებინა მოსახლეობისათვის, თუ როგორ არჩევანს აკეთებს ექიმი სამკურნალო ტაქტიკის არჩევის პროცესში.
შეიძლება ითქვას, რომ სამედიცინო პრაქტიკა ეს მუდმივი არჩევანია, როდესაც მკურნალი ყოველ ცალკეულ შემთხვევაში ამა თუ იმ პრეპარატის დანიშვნის დროს საზღვრავს შესაძლებელია თუ არა მიზნის მიღწევა ამ პრეპარატით და დადასტურებულია თუ არა ამ პრეპარატის უსაფრთხოება? მაგრამ რას უნდა ეყრდნობოდეს ექიმი გადაწყვეტილების მიღებისას, რა შემთხვევაში ჩაითვლება არჩევანი კორექტულად?
დღეისათვის ითვლება, რომ მხოლოდ მაღალი სარწმუნოების კვლევებს შეუძლია მოგვცეს მეტნაკლებად ამომწურავი ინფორმაცია დასმულ შეკითხვებზე. გზა კი, რომელსაც მედიკამენტი რეალიზაციამდე და დახლზე მოხვედრამდე გადის, გრძელი და რთულია. ჩემი აზრით კი, სამკურნალო საშუალებების ხარისხი ზოგიერთ ბაზარზე და მათ შორის ჩვენთანაც არასრულყოფილია. ეს გზა მართლაც რომ რთულია, წარმოიდგინეთ იმ 10000 მოლეკულიდან, რომელიც ეჭვს აღძრავს და რომელსაც შეიძლება სამკურნალო მოქმედება ჰქონდეს, პირველ ეტაპზე რეგისტრირდება, როგორც მოლეკულა, რომელსაც რაღაც სამკურნალო ეფექტი გააჩნია. შემდეგ იწყება ამ მოლეკულის შესწავლა და პირველადი კვლევები ცხოველებზე, შემდეგ – ლაბორატორიებში. ამ დროს დგინდება წამლის ტოქსიკურობა, ტერატოგენურობა, ანუ ნაყოფზე მისი გავლენის ეფექტი; ეს ხდება როგორც ცხოველებზე, ასევე სინჯარებში. მას შემდეგ, როდესაც მას ცხოველებზე გამოიკვლევენ და დარწმუნდებიან ამ ეტაპზე ყველაფერი კარგად რომ არის, იწყება კლინიკური კვლევები. პირველი კლინიკური კვლევა ტარდება ჯანმრთელ მოხალისეებზე, რომლებთანაც ფორმდება შესაბამისი კონტრაქტი. ამ ეტაპის დასრულების შემდეგ იწყება კვლევები უკვე პაციენტებზე – ეს არის ე.წ. მეორე ფაზის კვლევები. უკვე მესამე ფაზაში ტარდება მულტიცენტრული, საერთაშორისო, რანდომიზირებული კვლევები. მთელი ეს პროცესი – ერთი წამლის გზა მოლეკულიდან მესამე ფაზის დამთავრებამდე ძალიან ძვირი, 300-600 მლნ დოლარი უჯდება მწარმოებელ კომპანიას. ერთი ასეთი დიდი კვლევაც არ არის საკმარისი; ტარდება რამდენიმე კვლევა და დგინდება მედიკამენტის ეფექტურობა, გვერდითი მოვლენები და ა.შ. მხოლოდ ამის შემდეგ ხდება წამლის რეგისტრაცია და შემდეგ ის გადის ბაზარზე. ამ გზას ითხოვს ძირითადად ორი სააგენტო, კერძოდ, ამერიკის შეერთებული შტატების კვებისა და წამლების სააგენტო (Fud And Drug Administration) და ევროგაერთიანების სააგენტო, რომლებიც არც ერთ წამალს თავის ბაზარზე არ დაარეგისტრირებენ, თუ ამ წამალს არ აქვს ასეთი გზა გავლილი.
სამწუხაროდ, ასეთი მკაცრი მოთხოვნები ყველგან არ არის და ამდენად ძალიან ხშირად მესამე ქვეყნებში დამზადებული, ზოგჯერ ე.წ. ორიგინალური წამლები იმავე მესამე ქვეყნებში რეგისტრირდება ისე, რომ მას ამ მოთხოვნებს არ უყენებენ. რა თქმა უნდა, ყველა კომპანია, რომელიც ორიგინალურ წამალს ამზადებს, დაინტერესებულია გარკვეული დროის განმავლობაში დახარჯული 300-600 მილიონი აშშ დოლარი ამოიღოს და ამიტომ ორიგინალური წამალი უნდა იყოს დაცული ასლების შექმნისაგან. კანონით ორიგინალური მედიკამენტის დაცვა ასლების შექმნისაგან 20 წელს გრძელდება. ამ დროის ათვლა იწყება მოლეკულის დარეგისტრირებიდან და თუ ჩვენ ჩავთვლით, რომ 12 წელი მიმდინარეობს მარტო წამლის აპრობაცია, ე.ი. კომპანიას რჩება სულ 7-8 წელი იმისათვის რომ მან ბაზარზე იმუშაოს. მაგრამ აქ ადგილი აქვს დარღვევებს, ე.წ. გენერიული წამლების დამზადებით, რასაც სასამართლო დავები და განხილვები მოსდევს. 20 წლის შემდეგ იხსნება ორიგინალური წამლის დაცვა და მისი ასლების დამზადება უკვე ლეგალურადაა შესაძლებელი. აღსანიშნავია, რომ ამ ასლების ანუ გენერიული წამლების ბაზარი უფრო დიდია, ვიდრე ორიგინალურის. დაახლოებით 2/3 ბაზარზე გენერიული წამალია, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ გენერიულ წამალს ადვილი გზა აქვს გავლილი, სინამდვილეში ამ მედიკამენტმაც ბევრი გამოცდა უნდა გაიაროს. წამლის ასლი შეაქვთ იგივე სააგენტოებში, სააგენტო ამოწმებს ხარისხს, ითხოვს კვლევებს ქიმიურ და ბიოლოგიურ ექვივალენტობაზე. აუცილებელია დადგინდეს, როგორია გენერიული პრეპარატის ბიოლოგიური და კლინიკური ერთგვაროვნება ორიგინალური პრეპარატის მიმართ. ითვლება, რომ ორი სამკურნალო საშუალება ერთმანეთის ბიოექვივალენტურია (ერთგვაროვანია), თუკი ისინი უზრუნველყოფენ წამლის იდენტურ შეღწევადობას ორგანიზმში. გენერიული პრეპარატის ბიოექვივალენტობა ორიგინალის მიმართ უნდა შეადგენდეს 80-100%-ს; გენერიულ პრეპარატში აქტიური სუბსტანციის შემცველობა დასაშვებია ჩამორჩებოდეს ორიგინალური პრეპარატის იგივე მაჩვენებელს არა უმეტეს 5%-ით (ფარმაცევტული ექვივალენტობა).
ევროკავშირისა და აშშ-ს შესაბამის უწყებათა რეკომენდაციების მიხედვით, კლინიკური ერთგვაროვნების დასადასტურებლად აუცილებელია ჩატარდეს: გენერიული მედიკამენტის ეფექტურობის კლინიკური შესწავლა ავადმყოფებში; შედარებითი კლინიკური კვლევა (ავადმყოფებში) ორიგინალურ და გენერიულ პრეპარატებს შორის; გენერიული მედიკამენტის ამტანობის პროფილის შესწავლა (არასასურველ გვერდით ეფექტებზე მეთვალყურეობა, როგორც მინიმუმ, 5 წლის განმავლობაში).
ასე რომ, ისეთმა ბაზრებმა, როგორიცაა აშშ და ევროგაერთიანება, გამორიცხულია თავის ბაზარზე შეუშვას წამლები, რომელზედაც ოდნავ მაინც არსებობს ეჭვი. ასეთია გზა და რეალობა წამალთან დაკავშირებით ცივილურ ბაზარზე.
როგორც ცნობილია, ჩვენს ქვეყანაში საექიმო საქმიანობა და პაციენტთა უფლებები კანონით რეგულირდება. ამ კანონებში ნათლად არის ნაჩვენები, რომ ყველა პაციენტს აქვს უფლება მიიღოს ამომწურავი ინფორმაცია “განზრახული პროფილაქტიკური, დიაგნოსტიკური, სამკურნალო და სარეაბილიტაციო მომსახურების, მათი თანმხლები რისკისა და შესაძლო ეფექტიანობის შესახებ”, ხოლო ექიმი კი ვალდებულია ამგვარი ინფორმაცია გასცეს. ამგვარად, ერთის მხრივ, როდესაც საქმე ეხება ორიგინალურ პრეპარატს, ექიმი უნდა ემყარებოდეს მაღალ სარწმუნო კვლევების მონაცემებს და ამის შესაბამისად ავადმყოფს მისცეს ინფორმაცია პრეპარატის დადებითი და უარყოფითი თვისებების შესახებ, ხოლო გენერიული პრეპარატის გამოყენების შემთხვევაში აუხსნას პაციენტს, თუ რამდენად არის ესა თუ ის გენერიული პრეპარატი ორიგინალურის მსგავსი.
– რა ხდება საქართველოს ფარმაცევტულ ბაზარზე – რა ხარისხის წამალს აწარმოებს ორი მსხვილი საწარმო – “ავერსი რაციონალი” და “პე-ეს-პე ჯგუფი”?
– უდაოდ მისასალმებელი ფაქტია, რომ ისეთ ქვეყანაში, როგორიც საქართველოა შესაძლებელია გაიხსნას ასეთი ქარხნები, რომლებიც აკმაყოფილებენ გარკვეულ სტანდარტებს. თუმცა, რა თქმა უნდა, ამ საწარმოებმა ასევე უნდა გაიარონ ის გზა, რომელსაც ითხოვენ აშშ-სა და ევროგაერთიანების შესაბამისი სააგენტოები.
– ანუ ქართული წარმოების წამალი დღეს აშშ-სა და ევროგაერთიანების ბაზარზე ვერ მოხვდება?
– ჯერ-ჯერობით ვერ მოხვდება. ჩვენთან არ მზადდება ორიგინალური წამლები, მზადდება მხოლოდ გენერიული წამლები. ახლა იწყება მათი კვლევა ბიოექვივალენტობაზე. თუ ეს კვლევები ჩატარდება კორექტულად, სათანადო სტანდარტების დაცვით, მაშინ ქართულ გენერიულ წამლებსაც გაეხსნება გზა დიდ ბაზარზე.
– საქართველოში არის ამისათვის ტექნიკური ბაზა?
– მე ამის სპეციალისტი არ ვარ, თუმცა ჩემი აზრით, თვითონ წამლის დამზადების პროცესი დღეს საქართველოში კარგად არის აწყობილი, მაგრამ საქმე ისაა, რომ ამ დამზადებულმა წამალმა უნდა გაიაროს სათანადო შემოწმება როგორც ქიმიურ, ასევე ბიოლოგიურ ექვივალენტობაზე. გარდა იმისა, რომ წამალი ჰიგიენური თვალსაზრისით ზუსტად უნდა იყოს მომზადებული და ამ მიმართულებით საქართველოში მართლაც ძალიან შთამბეჭდავი ნაბიჯები გადაიდგა, იმაშიც უნდა ვიყოთ დარწმუნებული, რომ ეს მედიკამენტები ზუსტად შეესაბამება საერთაშორისო სტანდარტებს. საქართველოს ბაზარი თავისებურია, მოსახლეობა არ არის ძალიან პრეტენზიული და მომთხოვნი ბევრი რამის მიმართ, მაგრამ რაც შეეხება ექსპორტს – ვერც ერთი ტაბლეტი საქართველოდან ცივილურ ბაზარზე ვერ გავა, სანამ დაცული არ იქნება ყველა ის პირობა, რომელზედაც ჩვენ ზემოთ გვქონდა საუბარი.
ასეთია ექსპერტ ზურაბ ფაღავას შეფასება. უფრო დაწვრილებით კი ქართული ფარმაცევტული ბაზრის განვითარების საფეხურებს, მიღწევებსა და სამომავლო გეგმებს ერთი კომპანიის – “პე-ეს-პე ჯგუფის” მაგალითზე გადავავლოთ თვალი: კომპანია “პე-ეს-პე” 1995 წლის 3 მაისიდან მუშაობს საქართველოს ფარმაცევტულ ბაზარზე. თავდაპირველად შეიქმნა “პე-ეს-პე”-ს დანერგვის ცენტრი ანუ სადისტრიბუციო კომპანია, რომელიც საქართველოში ევროპული მედიკამენტების პირველი ოფიციალური დისტრიბუტორი გახდა. 1996-1997 წლებში კომპანიამ დადო ხელშეკრულებები დსთ-ს სივრცეში ისეთ ცნობილ უცხოურ ფარმაცევტულ კომპანიებთან, როგორიცაა “გედეონ რიხტერი”, “ეგისი”, “კრკა”, “ლეკი”, “ბიოგალი”, “ხინოინი”, “ავედე”, “ორიონი”. მომდევნო პერიოდში ხელშეკრულებები დაიდო მსოფლიოს 100-მდე წამყვან ფარმაცევტულ ქარხანასთან. დღეისათვის “პე-ეს-პე” იმპორტს თითქმის მსოფლიო მასშტაბით ახორციელებს. კომპანიას მედიკამენტები ისეთი ქვეყნებიდან შემოაქვს, როგორიცაა აშშ, გერმანია, საფრანგეთი, ინგლისი, იტალია, ჩეხეთი, სლოვენია, ხორვატია, შვეიცარია, შვედეთი, ბელგია, უკრაინა და სხვა. იმპორტი ხორციელდებოდა რუსეთიდანაც, მაგრამ არსებული ემბარგოს პირობებში რუსეთიდან მედიკამენტების შემოტანა შეჩერებულია. რაც შეეხება ნედლეულის იმპორტს, ის ძირითადად ავსტრიიდან, შვეიცარიიდან და ესპანეთიდან შემოდის. “პე-ეს-პე ჯგუფი” 1995 წლიდან ახორციელებს მედიკამენტების დისტრიბუციას საქართველოს ბაზარზე. კომპანიის მუშაობა სადისტრიბუციო ფირმის სათანადო სტანდარტით (GDP – Good Distribution Practice) ხორციელდება. “პე-ეს-პე ჯგუფს” გააჩნია საკუთარი სააფთიაქო ქსელი, რომელიც 2007 წლისთვის 90-ზე მეტ აფთიაქს მოიცავდა.
1999 წელს “პე-ეს-პე ჯგუფის” მიერ დაარსდა პირველი ქართული ფარმაცევტული საწარმო “ჯი-ემ-პი”, რომელიც ორიენტირებულია საერთაშორისო ფარმაცევტულ სტანდარტზე. 2004 წელს კომპანიამ გაიარა სერთიფიცირების ეტაპი და ის უკვე სერთიფიცირებულია ISO 9001:2000 სერთიფიკატით.
“პე-ეს-პე”-ში ფუნქციონირებს 5 სადისტრიბუციო საწყობი თბილისში და რეგიონებში. საწყობები უზრუნველყოფილია პროდუქციის შენახვის სრულყოფილი ინვენტარით: დახურული შესანახებით, მშრალი ყინვის კამერა-მაცივრებით, ჰაერის ვენტილაციისა და კონდიცირების თანამედროვე აპარატურით, სინათლის რეჟიმის დაცვისათვის აუცილებელი ატრიბუტიკით, სპეციალური საკნებით სპეციალურ კონტროლს დაქვემდებარებული მედიკამენტებისთვის. საწყობებში შემოსულ პროდუქციას იღებს სამიმღებო განყოფილება, რომელიც დეტალურად ამოწმებს შემოსულ პროდუქციას, ხორციელდება პროდუქციის რაოდენობრივი შემოწმება, მედიკამენტების სერიებისა და ვადების კონტროლი, დეფექტის მქონე პროდუქციის გამოვლენა და გადაცემა განადგურების ჯგუფისთვის. “პე-ეს-პე”-ს ასევე აქვს მიწოდების სამსახური, რომელიც ემსახურება როგორც “პე-ეს-პე”-ს სააფთიაქო ქსელს, ასევე დამოუკიდებელ აფთიაქებსაც და ახორციელებს შეკვეთის მომხმარებლამდე მიტანას. პროდუქციის გადაადგილება საწყობებს შორის და მომხმარებლამდე ხორციელდება სატრანსპორტო საშუალებებით, რომლებიც სტანდარტით განსაზღვრული ყველა მოთხოვნის შესაბამისადაა უზრუნველყოფილი.
ეს რაც შეეხება კომპანიის ისტორიასა და დღევანდელობას, ხოლო ზემოთ დასახელებულ პრობლემებზე კი “პე-ეს-პე აფთიაქის” დირექტორი ვაჟა ოქრიაშვილი გვესაუბრა:
– როგორ ხორციელდება ხარისხისა და მენეჯმენტის კონტროლი? როგორ ზრუნავთ კომპანიაში პერსონალის კვალიფიკაციაზე?
– რაც შეეხება პერსონალის კვალიფიკაციას, ჩვენთან მუდმივმოქმედი ტრეინინგ-ცენტრი არსებობს, კადრის კვალიფიკაციის მუდმივი ამაღლება კომპანიის მნიშნელოვანი სტრატეგიაა. წელიწადში ერთხელ აუცილებლად ტარდება ტესტირება კომპანიის ყველა თანამშრომლისათვის.
– თუ ხდება საზღვარგარეთ პერსონალის კვალიფიკაციის ამაღლება?
– რა თქმა უნდა. ჩვენ გვყავს სპეციალისტები, რომელთაც გაიარეს სწავლის კურსი შესაბამის საერთაშორისო ორგანიზაციებში.
– როგორია ლაბორატორიის, სათანადო ბაზის – შენობებისა და ხელსაწყოების მდგომარეობა?
– ამჟამად საწარმოში არის საერთაშორისო სტანდარტების ლაბორატორია, რომელშიც წარმოდგენილია წამლის ხარისხის კონტროლისათვის განკუთვნილი აპარატურა. ლაბორატორია აღჭურვილია უახლესი აპარატურით და ალბათ ხმამაღალი ნათქვამი არ იქნება ის, რომ “ჯი-ემ-პი” ამიერკავკასიაში ერთადერთი საწარმოა, რომელიც მუშაობს უახლესი მოდელისა და მიღწევების აპარატურით.
– როგორია თქვენ აფთიაქებში შემოტანილი და ადგილობრივი წარმოების მედიკამენტებს შორის თანაფარდობა?
– 90% იმპორტირებული მედიკამენტებია, მაგრამ იმედი მაქვს, რომ ადგილობრივი წარმოების წილი საქართველოს ბაზარზე მნიშვნელოვნად გაიზრდება.
– მაგრამ ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ მიუხედავად ფარმაცევტული წარმოების განვითარებისა, ქართული წამალი ჯერ მაინც არ არის მზად იმ მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად, რომელსაც მას აშშ-ს ან ევროკავშირის ბაზარი წაუყენებს და შესაბამისად ადგილობრივი წარმოების მედიკამენტი ამ ბაზრებზე ჯერჯერობით ვერ გავა.
– “ჯი-ემ-პი” ნათელი მაგალითია, რომ ქართველებსაც შეგვიძლია სათანადო ხარისხის მედიკამენტის წარმოება. “ჯი-ემ-პი”-ს მიერ წარმოებული მედიკამენტები წარმოებულია საერთაშორისო (GMP) სტანდართების დაცვით, ადგილობრივ ბაზარზე წლებია დაიმსახურა მოწონება და ნდობა. 2007 წელს კი კომპანიამ დაიწყო ექსპორტის განხორციელება შუა აზიის ქვეყნებში. შემდეგი ეტაპი ევროპის ქვეყნებში გასვლაა. პირველი ნაბიჯები გადადგმულია და პროდუქტის რეგისტრაცია მიმდინარეობს აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებში და საფრანგეთში; ეს მხოლოდ დროის ფაქტორია.
– და ბოლოს, არ შეიძლება ფასებზე არ გკითხოთ. რამ გამოიწვია ბოლო პერიოდში მედიკამენტებზე ფასების თვალშისაცემი ზრდა?
– ეს კომპლექსური პროცესია. ყველაფერი ერთმანეთზეა გადაჯაჭვული, იზრდება ნედლეულის ფასი და იზრდება საბოლოო პროდუქტის ფასიც. ეს ავტომატურად ხდება – ყოველწლიურად და დამოკიდებულია ენერგომატარებლების ფასის ზრდაზე და სხვა და სხვა გარემოებებზე.
ჩვენ შევეცადეთ აღნიშნულ კითხვებზე პასუხი კომპანია “ავერსისგანაც” მიგვეღო, მაგრამ ხანგრძლივი მცდელობის მიუხედავად, არაფერი გამოგვივიდა, პასუხიც კი ვერ მივიღეთ თანახმანი იყვნენ თუ არა ისინი ინტერვიუზე. ისეთი შთაბეჭდილება შეგვექმნა, რომ იმ განყოფილების უფროსი, ვისაც საზოგადოებასთან ურთიერთობა ევალება, ბლოკავდა ინფორმაციას, არადა სრულიად არასწორად – ძნელი დასაჯერებელია, კომპანიის გენერალურ დირექტორს ბატონ პაატა კურტანიძეს სურვილი ჰქონდეს ფარმაცევტული ბიზნესისათვის ასეთ რთულ ეტაპზე ზედმეტი ეჭვის საგანი გახადოს ესოდენ მნიშვნელოვანი ბიზნესი.
სამაგიეროდ კომპანიაში მოეწყო პრეს-ლანჩი ჟურნალისტებისთვის (რომელსაც სამწუხაროდ პრესცენტრის გაუმართავი მუშაობის გამო ვერ დავესწარი), სადაც “ავერსის” გენერალური დირექტორი ალბათ აუცილებლად გაუსვამდა ხაზს იმას, თუ რა მნიშვნელოვანია პრესასთან ურთიერთობა. პრეზენტაციაზე კი ძირითადად იმაზე ყოფილა საუბარი, თუ რამდენ ფულს ხარჯავს ეს კომპანია ქველმოქმედებაში და რა წარმატებები აქვს მას – “რომელმაც არაერთი პრიზი და სიგელი დაიმსახურა, როგორც მაღალი სოციალური პასუხისმგებლობის მქონე კომპანიამ და, რომელიც უკვე მეოთხე წელიწადია “ჯორჯიან თაიმსის” ბიზნეს-რეიტინგის მიხედვით საუკეთესო ქველმოქმედი და საუკეთესო მენეჯმენტის განმახორციელებელი კომპანიის წოდებას იღებს”.