ინვესტირების საზაფხულო თავის ტკივილი

მაკა ღანიაშვილი

მიმდინარე გლობალური ფინანსური და ეკონომიკური კრიზისის გათვალისწინებით, ინვესტორები ფარ-ხმალს არ ყრიან და კვლავ ცდილობენ ამღვრეულ წყალში თევზის დაჭერას. სარფიანი ინვესტირების შესაძლებლობა, ერთი შეხედვით, ბევრია, თუმცა თითოეული მათგანი რისკის სხვადასხვა დონესთანაა დაკავშირებული. საინტერესოა, რას ურჩევენ საერთაშორისო ექსპერტები ინვესტორებს?

ინვესტირების ახალი მოდა – აფრიკა ფანტასტიური ადგილია
Bloomberg-თან საუბრისას საინვესტიციო კომპანია Franklin Templeton-ის ხელმძღვანელი მარკ მობიუსი აცხადებს, რომ იგი დარწმუნებულია შავი კონტინენტის პოტენციალში და, რომ მოსალოდნელი ეკონომიკური ზრდის ტემპები უახლოესი წლების განმავლობაში აფრიკას ინვესტორებისთვის მიმზიდველს გახდის. განსაკუთრებით პერსპექტიულ დარგებად აფრიკაში ინვესტირებისათვის მობიუსი კვებისა და სასმელი პროდუქციის მრეწველობას მიიჩნევს. თუმცა, ამავე დროს, ექსპერტი ინვესტორებს აფრთხილებს, რომ ამ შემთხვევაში, მათი ფასი დაბალი უნდა იყოს, რათა პროდუქცია აფრიკის მოსახლეობის ფართო მასებისთვის იყოს ხელმისაწვდომი.
ფორბსის ანალიტიკოსების პროგნოზის მიხედვით, უახლოეს თვეებში მოსალოდნელია აქციათა ბაზრების, როგორც მცირემასშტაბიანი ზრდა, ასევე დაცემა
ყველანაირი ფუნდამენტური ანალიზის მიხედვით, ფასიანი ქაღალდები, მათ შორის, რუსულიც, კვლავ მიმზიდველი უნდა იყოს ინვესტორებისათვის. მაგალითისათვის, რუსული P/E აქციები ერთ-ერთი ყველაზე იაფია მსოფლიოში. აქციათა ფასი დღეს, ბოლო ხუთი წლის საშუალო მაჩვენებელზე დაბალია მთელი 40%-ით. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, აქციათა ფასის ზრდა თითქმის გარდაუვალია.
ყოველ თვე აქციებში ინვესტირების პოტენციალი უფრო იზრდება, მაგრამ იაფი ფასიანი ქაღალდების მფლობელებისათვის და პოტენციური ინვესტორებისათვის ეს ჯერ კიდევ არ არის დამშვიდების საბაბი. მსგავსი ინვესტირების რისკები საკმაოდ მრავალრიცხოვანია.
პირველ რიგში, ეკონომიკის გლობალიზაციის შედეგად წარმოქმნილი გლობალური პრობლემები – მაგალითისათვის, რუსული ბანკების აქციებზე უფრო დიდ გავლენას ახდენს იტალიასა და ესპანეთში განვითარებული მოვლენები, ვიდრე ადგილობრივი ბიზნესის განვითარების ტენდენციები. რაც იმას ნიშნავს, რომ რუსული აქციების დღეს შეძენის შემთხვევაში, მათი აქციების რეალიზაციისათვის შესაფერისი და მომგებიანი დროის ლოდინი, შეიძლება მფლობელებს დიდხანს დასჭირდეთ.
რა სურპრიზები მოელით ფასიანი ქაღალდების ინვესტორებს წლის ბოლომდე?
საფონდო ბირჟებზე დღეს სამ ძირითად ფაქტორს აქვს გავლენა: აშშ-ის ეკონომიკური ზრდის ტემპებს, სავალე კრიზისს ევროპაში და ეკონომიკური განვითარების ტენდენციებს ჩინეთში. რა თქმა უნდა, ნებისმიერი გამწვავება სავალე კრიზისის, აშშ-სა და ჩინეთის ეკონომიკის ზრდის ტემპების შემცირება იწვევს სარისკო აქტივებზე მოთხოვნის კლებას, საფონდო ინდექსების ვარდნას, პროდუქციის ფასების შემცირებას, განვითარებადი ქვეყნების ვალუტების კურსის მერყეობას და ა.შ. თუმცა, ამ მაჩვენებლების ზრდა შეიძლება ნებისმიერ მომენტში გამოიწვიოს არა მხოლოდ რომელიმე “ფრონტზე” სიტუაციის გამოსწორებამ, არამედ უბრალოდ, რომელიმე ქვეყნის ცენტრალური ბანკის ან ხელისუფლების წარმომადგენელთა ერთმა განცხადებამ.
გაზაფხულზე ყველა ზემოთ დასახელებულ რეგიონში ეკონომიკური ზრდის ტემპები შემცირებული იყო. ივნის-ივლისში კი მდგომარეობა მცირედით გამოსწორდა მანამდე გატარებული სხვადასხვა ღონისძიებებისა და სტიმულირების პაკეტების განხორციელების შედეგად – მათ შორის, აღსანიშნავია ჩინეთის საპროცენტო განაკვეთების კლება და დაპირებები უფრო აქტიური ფისკალური პოლიტიკის გატარების შესახებ, მათ შორის, აშშ-ის ფედერალური სარეზერვო ბანკის მხრიდანაც. ბაზარზე დადებითი გავლენა მოახდინა ევროპაში მიღებულმა გადაწყვეტილებამ ბანკების ზედამხედველობის ერთიანი ორგანოს შექმნის შესახებ.
2009-2010 წლებში ფედის მიერ ფისკალური პოლიტიკის შერბილებას მოჰყვა სტაბილური ზრდა ფინანსურ ბაზრებზე. თუმცა, დღეს მსგავსი პოლიტიკის იმედად ყოფნა უფრო სარისკოა. პირველ რიგში იმის გამო, რომ არაა ცნობილი, როდის და რა მოცულობით მოხდება სტიმულირების ახალი პაკეტის ჩაშვება მთავრობის მიერ. ესეც არ იყოს, საკითხავია, აღმოჩნდება თუ არა ფინანსური სტიმულირების ახალი პაკეტები იგივე ეფექტის მომტანი მოკლე დროში, როგორც ეს აქამდე იყო?
ასე რომ, აქციის მფლობელები და პოტენციური მყიდველები სრულ გაურკვევლობაში არიან – როდის მოხდება ეკონომიკური ზრდის ტემპების დაფიქსირება და, შესაბამისად, აქციათა ფასების ზრდა? მართალია, ახლა აქციების შესყიდვა იაფად შეიძლება, თუმცა გაურკვევლობის ხარისხი, მათი ფასის მომავალ ზრდასთან დაკავშირებით ძალიან მაღალია. მაღალია იმის ალბათობაც, რომ აქციათა ფასები დაბალი დარჩება დიდი ხნით და ინვესტორებს, რომლებიც მაინც გადაწყვეტენ ფასიან ქაღალდებში ინვესტირებას, ძლიერი ნერვების ქონა და დიდი მოთმინება მართებთ.
სახელმწიფო ფასიანი ქაღალდების ბაზარი: ყველაზე დიდი საფრთხის ქვეშ საფრანგეთია
საფრანგეთის 10-წლიანი სახელმწიფო ობლიგაციების შემოსავლიანობა ბოლო 10 წლის ნაძილზე რეკორდულად დაბალია. ის უკვე ვერ გამოხატავს ქვეყნის ვალის ხარისხს. ინვესტორები და ტრეიდერები ევროპული სახელმწიფო ფასიანი ქაღალდების ბაზრის ჩიხზე საუბრობენ. პესიმიზმის მიზეზი ბევრია: სირია და ირანი, რომლებიც ზრდიან დაძაბულობის ხარისხს; აშშ-ის კერძო სექტორის მონაცემები 2012 წლის II კვარტალში უარესია, ვიდრე ეს იყო I კვარტალში, წინ კი აგვისტოა, ეკონომიკური თვალსაზრისით ყველაზე “ცუდი” თვე. თუმცა არც ამაშია საქმე. უმთავრესი მიზეზი ფრანგული ობლიგაციების შემოსავლიანობის კლებისა, ისაა, რომ ინვესტორებმა საბოლოოდ დაკარგეს რწმენა ევროზონის ეკონომიკის მიმართ და ამჯობინებენ მთავარი კაპიტალი დოლარებით აშშ-ის ფასიან ქაღალდებში დააბანდონ.
ევროპა აგვისტოში კარგს არაფერს უნდა ელოდოს – კაპიტალის გადინება რეგიონიდან, ესპანეთისა და იტალიის გამწვავებული კრიზისი და ახალი, კიდევ უფრო გაუარესებული ციფრები სავალო კრიზისებთან დაკავშირებით. ექსპერტთა შეფასებით, შემოდგომა უარესი იქნება – ბანკებისათვის კაპიტალის ნაკლებობის, რეგიონალური ხელისუფლებების გადახისუუნარობისა და ევროზონის ქვეყნების სახელმწიფო ფასიან ქაღალდებზე მოთხოვნის შემცირების გამო. ექსპერტთა ნაწილის შეფასებით, მთავარი პრობლემა და გამოწვევა შემოდგომაზე იქნება არა ესპანეთი და იტალია, სადაც სახელმწიფო ფასიანი ქაღალდების შემოსავლიანობა უკვე 7.7%-ს გაუტოლდა ესპანეთის და 6.4%-ს იტალიის შემთხვევაში, არამედ, საფრანგეთი.
საფრანგეთში 10-წლიანი ობლიგაციების შემოსავლიანობა 3-3.5%-დან 2%-მდე შემცირდა, რაც იმას ნიშნავს, რომ ის აღარ ასახავს სახელმწიფო ვალის ხარისხს, ასევე შეინიშნება კაპიტალის გადინება ქვეყნიდან, რასაც მემარცხენე მთავრობის გაძლიერებაც ემატება. ეს ყველაფერი ინვესტორებს, რა თქმა უნდა, არ მოსწონთ. სავალე კრიზისის პიკი საფრანგეთში გარდაუვალია. იმის გათვალისწინებით, რომ ჯერ არსად და არავის გამოსვლია რეცესიის პირობებში ეკონომიკის ზრდის მაღალი ტემპების და დაბალანსებული ბიუჯეტის მიღწევა გადასახადების ზრდით. მით უმეტეს, იმის გათვალისწინებით, რომ ბოლო 40 წელია საფრანგეთის ბიუჯეტი დეფიციტურია. ამასთანავე, ქვეყანას აქვს უდიდესი ტვირთი საჯარო სექტორის დანახარჯებისა და სოციალური ვალდებულებების სახით.
საფრანგეთისა და გერმანიის სახელმწიფო ფასიან ქაღალდებში ინვესტირება იყო ესპანეთისა და იტალიის ალტერნატიული, მას შემდეგ, რაც ინვესტორებმა აქტიურად დაიწყეს ამ ქვეყნებიდან კაპიტალის გატანა. მაგრამ ახლა გერმანიის გარდა ალტერნატივა ევროპაში აღარ არის. სახელმწიფო ფასიანი ქაღალდები ახლა მხოლოდ გერმანიაშიღაა ინვესტორებისათვის მიმზიდველი. ინვესტორებს, რომელთაც სპეციალისტთა რჩევა სჭირდებათ, მაქსიმალურად ურჩევენ, მოიშორონ ესპანური და იტალიური ობლიგაციები, ფრანგული კი მინიმუმამდე დაიყვანონ.
საინვესტიციო კომპანია PIMCO-ს ხელმძღვანელის, ბილ გროსის განცხადებით კი, “სახელმწიფო ფასიანი ქაღალდებში ინვესტირება, საერთოდ ფულის ფლანგვაა, მაშინ როცა აშშ-ის სახელმწიფო ფასიანი ქაღალდების ბაზარზე ყველა საპროცენტო განაკვეთი ინვესტორებს უარყოფით რეალურ შემოსავალს უქადის”. ამჟამად აშშ-ის 3-წლიანი ობლიგაციების წლიური განაკვეთი 0.28%-ია, 5-წლიანისა – 0.55%, 10-წლიანისა კი 1.4%. ინფლაციის საშუალო მაჩვენებელი ივნისში აშშ-ში 1.7% იყო. ამიტომაც, გროსის შეფასებით, იმ ინევსტორების შემოსავლიანობა, რომლებიც იმის გამო, რომ აშშ-ის ფასიანი ქაღალდები თითქმის ურსიკოა და ფულს დებენ მათში, ამ ინფლაციის პირობებში, ფაქტობრივად, ნულის ტოლი იქნება. მისი რეკომენდაციით, ინვესტორებს, რომელთაც მაღალი შემოსავლის მიღება სურთ, უნდა დააბანდონ ფული უფრო რისკიან ფინანსურ ინსტრუმენტებში, როგორიცაა აქციები, მაღალშემოსავლიანი ობლიგაციები, უძრავი ქონება და ოქრო.