ფულის გათეთრების კონტროლის მექანიზმი

ირაკლი კოღუა
ფულის გათეთრებასთან ბრძოლა წარმოადგენს ორგანიზებული დანაშაულის და ნარკობიზნესის კონტროლის მნიშვნელოვან ბერკეტს. საერთოდ კი, ფულის გათეთრების პრობლემის წარმოშობა პირდაპირ არის დაკავშირებული ორგანიზებულ დანაშაულთან. ფულის გათეთრების შედეგად მიღებულ შემოსავალს ეძლევა რესპექტაბელური კანონიერი სახე, რათა შემდგომში ეს სახსრები შეფერხების გარეშე მოხვდეს სახელმწიფო ეკონომიკურ და საფინანსო ინსტიტუტებში. ამიტომაც, უკანონო შემოსავალთან ბრძოლა, მსოფლიოს განვითარებული ქვეყნების მიერ, აღიარებულია ორგანიზებულ დანაშაულთან ბრძოლის ყველაზე ეფექტურ საშუალებად, ხოლო ამასთან დაკავშირებული ღონისძიებები იძენენ ორგანიზებული დანაშაულის მასშტაბების ზრდის შემაკავებელი ძალისხმევის მნიშვნელობას.
უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციის კონტროლის სტრუქტურაში გამოყოფენ ორ ურთიერთკავშირის მქონე მექანიზმს, რომლის შეთანხმებული ფუნქციონირება უზრუნველყოფს განსახილველ პროცესებთან მეტნაკლებად ეფექტიან ბრძოლას:
– საფინანსო კონტროლის მექანიზმი;
– სისხლის სამართლებრივი კონტროლის მექანიზმი.
სხვადასხვა ქვეყნის კანონმდებლობა განსაკუთრებულ ყურადღებას ანიჭებს ფულის გათეთრების კონტროლს მის საფინანსო დაწესებულებებში განთავსების სტადიაზე, რადგან კრიმინალური შემოსავლის ლეგალიზაციის ეს ფაზა სახელმწიფო კონტროლის ყველაზე სუსტი რგოლია.
დღეს მსოფლიოში ჩამოყალიბდა ფინანსური კონტროლის სამი ძირითადი სისტემა:
– კონტროლის სისტემა, რომელიც მოითხოვს ცენტრალურ სამთავრობო სააგენტოს აუცილებელ შეტყობინებას ყველა გარიგებათა შესახებ, თუ გარიგების ნაღდი თანხა აღემატება დადგენილ ზღვარს. ასეთი სისტემა მოქმედებს აშშ-ში, ავსტრალიაში.
– კონტროლის სისტემა, რომელიც ითხოვს ყველა ან ზოგიერთ გარიგებათა აღრიცხვას და საეჭვო გარიგებათა შესახებ ხელისუფლების სტრუქტურების შეტყობინებას.
– კონტროლის სისტემა, რომელიც კრძალავს მსხვილ გარიგებათა დადებას, თუ ის განხორციელდა კანონიერი საფინანსო შუამავლის გვერდის ავლით (იტალია).
ფინანსური მონიტორინგის განხორციელების საქმეში მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ ე.წ. ლეგალიზაციის მაჩვენებლები (ინდიკატორები), რომელთა გამოკვეთა შესაძლებელი გახდა ფინანსური კონტროლის მსოფლიო გამოცდილების განზოგადების შედეგად. უკანონო შემოსავლის მნიშვნელოვანი ინდიკატორებია:
– ბანკის ჩეკების, აკრედიტივების, სხვა ფასიანი ქაღალდების დიდი ოდენობით შეძენის ფაქტი;
– სხვადასხვა საფინანსო ოპერაციების განხორციელებაზე იმ პირის მიერ, რომელიც არ ყოფილა დაკავებული არანაირი ბიზნესით;
– ბოროტმოქმედთა მიერ აქციებისა და უძრავი ქონების შეძენა დაქირავებული პროფესიონალი ფინანსისტების კუთვნილი ფაქტიური ანგარიშების გამოყენებით;
– გადარიცხვები ტრანზიტულ ქვეყნებში ან ისეთი ქვეყნების გამოყენებით, სადაც მოქმედებს დახურული საბანკო კანონმდებლობა;
– იატაკქვეშა საბანკო სისტემების – “ჰავალა” (ინდოეთი), “ფეი ჩიენი” (ჩინეთი), “ჰუნდი” (პაკისტანი) გამოყენება;
– კრიმინალური ფულის დროებით შენახვის მიზნით, საბანკო დაწესებულებებში ინდივიდუალური და კორპორაციული ანგარიშების გახსნა;
– მნიშვნელოვანი ფულადი სახსრების კონვერტირებისათვის მრავალრიცხოვანი ვალუტის გაცვლის პუნქტების გამოყენება;
– ბანკში ერთი პირის სახელზე მრავალრიცხოვანი მიმდინარე ანაბარის არსებობა, რაც იძლევა დეკლარირების გარეშე ნაღდი ფულის მოხსნის საშუალებას და მათი შეუსაბამობა იმ ბიზნესთან, რომლითაც დაკავებულია მეანაბრე, ასევე, ანგარიშიდან ანგარიშზე ფულის გადარიცხვის მრავალი ფაქტი;
– ფიქტიური და ე.წ. “ერთდღიანი” ფირმების შექმნა, რომელთაც საზღვარგარეთ გააჩნიათ მრავალი ფილიალი და საბანკო ანგარიში.
ფინანსური კონტროლის განხორციელება მრავალჯერ გართულდა ელექტრონული ფულის სისტემის სწრაფ განვითარებასთან ერთად. საქმე იმაშია, რომ ფულის გათეთრების წინააღმდეგ მიმართული ყველა ღონისძიება დაფუძნებულია მოქმედებათა რეგისტრაციის მეთოდზე – გადასარიცხი თანხის, გადამრიცხავის და მიმღების შესახებ ოფიციალურ საბანკო ჩანაწერებზე და ა.შ. ელექტრონული ფულის შემთხვევაში ასეთი ჩანაწერები პრაქტიკულად არ წარმოებს.
ფინანსური მონიტორინგის არსიდან გამომდინარე, გაეროს მიერ შემუშავებული იყო ფულის გათეთრებისათვის დამახასიათებელ კანონზომიერებათა (წესების) მთელი რიგი. ამ წესებს სპეციალისტები იყენებენ მსოფლიოს სხვადასხვა რეგიონში მდგომარეობის საექსპერტო შეფასებისათვის, უკანონო შემოსავლის ფაქტების გამოვლენა-აღკვეთისათვის. კერძოდ:
– რაც უფრო სრულყოფილია ფულის გათეთრების მექანიზმი და შესაძლებელია კანონიერი საფინანსო ოპერაციების, გარიგებათა პროცედურების უკეთ იმიტირება, მით უფრო ნაკლებია მისი გამოვლენის ალბათობა;
– რაც უფრო მცირეა უკანონო შემოსავლის წილი ლეგალურ საფინანსო ნაკადებში, მით უფრო რთულია მისი გამოვლენა;
– რაც უფრო ვრცელია საქმიანობის სტრუქტურა და წარმოება-განაწილება დამოკიდებულია მრავალ წვრილმან ფირმაზე, მით უფრო რთულია კანონიერი გარიგების გარჩევა უკანონოსაგან.
– რაც უფრო დიდია მომსახურების სფეროს ხვედრითი წილი, მით უფრო ადვილია ამ ქვეყანაში ფულის გათეთრება;
– რაც უფრო მაღალია საფინანსო თვითრეგულირების ხარისხი, მით უფრო რთულია უკანონო ფულადი ნაკადების გაკონტროლება;
– რაც უფრო შეზღუდულია საკრედიტო ბარათებისა და სხვა უნაღდო ანგარიშსწორების ინსტრუმენტების გამოყენება, მით უფრო რთულია ფულის გათეთრების ფაქტის დადგენა;
– რაც უფრო მცირეა უცხოეთიდან ქვეყანაში მომავალ კანონიერ ფულად ნაკადებში უკანონო შემოსავლის წილი, მით უფრო რთულია მისი მოძიება;
– რაც უფრო მწვავეა ურთიერთწინააღმდეგობა საფინანსო ბაზრის გლობალურ ხასიათსა და მისი სახელმწიფო დარეგულირების პრინციპს შორის, მით უფრო რთულია ფულის გათეთრების შემთხვევების გამოვლენა;
– რაც უფრო ღრმად აღწევს უკანონო საქმიანობა ლეგალურ ეკონომიკაში, მით უფრო ნაკლები საშუალება რჩება მისი ინსტიტუციონალური და ფუნქციონალური დაყოფისათვის.
უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციასთან ბრძოლის ნაციონალური სისხლისსამართლებრივი სისტემები არსებითად განსახვავდებიან ერთმანეთისაგან იმისდა მიხედვით, თუ რა სახის ქმედებების შედეგად წარმოიშვა უკანონო შემოსავალი. ამის გათვალისწინებით გამოყოფენ სახელმწიფოთა შემდეგ წგუფებს:
– პირველ ჯგუფს განეკუთვნებიან-ის ქვეყნები, სადაც სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა დაწესებულია მხოლოდ დანაშაულებრივი საქმიანობით მიღებული შემოსავლის ლეგალიზაციისათვის. მაგალითად: აშშ, გერმანია, რუსეთი, კერძოდ, დასავლეთ ევროპის ქვეყნებში და აშშ, სადაც მოქმედებს ფულის გათეთრებასთან ბრძოლის ანალოგიური კანონმდებლობა, სისხლის სამართლის წესით და სწადია კრიმინალური შემოსავლის ლეგალიზაცია, რომელიც მიღებულია ისეთ დანაშაულებათა შედეგად, როგორიც არის ნარკობიზნესი, პროსტიტუცია, ბავშვთა შრომის გამოყენება, ადამიანის სხეულის ორგანოებით ვაჭრობა. ამ ჯგუფებში შედიან ის ქვეყნებიც, რომელთა კანონმდებლობა ითვალისწინებს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას ისეთი ფულის გათეთრებისათვის, რომელიც მიღებულია მხოლოდ ნარკობიზნესით და სხვა დანაშაულებათა შედეგად. რაც შეეხება საქართველოს, ხანგძლივი დროის მაძილზე ის შედიოდა სახელმწოფოთა მეორე ჯგუფში და მხოლოდ 2005 წ 28 დეკემბერს, კანონით შეტანილი ცვლილებების საფუძველზე, სისხლის სამართლის წესით დასჯადი გახდა მხოლოდ დანაშაულებრივი გზით მოპოვებული უკანონო შემოსავალი (ს.ს.კ. 194-ე მუხლი).
– მეორე ჯგუფს განეკუთვნებიან ქვეყნები, სადაც სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციისათვის შეიძლება დადგეს როგორც დანაშაულებრივი საქმიანობით მიღებული შემოსავლის, ასევე სხვა კანონსაწინააღმდეგო საქმიანობის შედეგად მიღებული შემოსავლის გამო.
ნაციონალური სამართლებრივი სისტემები ერთმანეთისაგან განსხვავდებიან ასევე უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციის სუბიექტური მხარის ფორმულირებისა და უდანაშაულობის მტკიცების ტვირთის მიხედვით. რიგ სახელმწიფოში დანაშაულად არის მიჩნეული პირდაპირი განზრახვით ჩადენილი ქმედებები, ამასთან, სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობისათვის აუცილებელია, პირმა უდავოდ იცოდეს, მის მიერ შეძენილი ფულადი სახსრების ან სხვა ქონების უკანონობის შესახებ.
განსხვავებული მიდგომა რეალიზებულია გერმანიაში. ამ ქვეყნის კანონმდებლობით, ინფორმაციის უქონლობა ნივთის წარმოშობის შესახებ არ ათავისუფლებს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობისაგან მის მფლობელს, განმკარგავს ან მოსარგებლეს. ამიტომ, სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას ექვემდებარება ისიც, ვინც უხეში დაუდევრობის გამო არ დაადგინა ნივთის წარმოშობის კანონიერების საკითხი.
უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციის სისხლის სამართლის კონტროლის სისტემას ახასიათებს საკმაოდ დაბალი ეფექტიანობა. ამ პრობლემის გადაჭრის ერთ-ერთ გზად მსოფლიოში მიიჩნევენ უდანაშაულობის მტკიცების ტვირთის ეჭვმიტანილზე გადატანას. ამ შემთხვევაში, ეჭვმიტანილმა, და არა სახელმწიფომ, უნდა დაამტკიცოს ფულის ან სხვა ქონების წარმოშობის კანონიერება. ასეთი საკანონმდებლო სისტემა მოქმედებს, მაგალითად, საფრანგეთში.2
სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციისათვის ჩამოთვლილი ქვეყნების გარდა დაწესებულია ავსტრიაში, ბელგიაში, პოლონეთში, იაპონიაში და ა.შ. და მაინც, ორმოცზე მეტ ქვეყანაში, არ არის მიღებული ასეთი კანონმდებლობა, რაც, სამწუხაროდ, კარგად გამოიყენება საერთაშორისო დანაშაულებრივი სინდიკატების მიერ.3
კვალიფიციური საფინანსო კონტროლი და ეკონომიკურ დანაშაულთა ეფექტიანი გამოძიება – კონტროლის მექანიზმის ეს ორი შემადგენელი იძლევა უკანონოდ მოპოვებული ქონების ბოროტმოქმედთათვის რეალურად ჩამორთმევის, ოპტიმისტური დასკვნის გაკეთების საშუალებას. საქართველოში ფინანსური ნაკადის მოძრაობის კონტროლის მექანიზმის სამართლებრივ საფუძველს წარმოადგენს 2003 წლის 6 ივნისის კანონი “უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციის აღკვეთის ხელშეწყობის შესახებ”, ხოლო უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციის სისხლის სამართლებრივი კონტროლის მექანიზმის საფუძველს წარმოადგენს, პირველ ყოვლისა, სისხლის სამართლის კოდექსის 194 მუხლი – უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაცია (ფულის გათეთრება).
უკანონო შემოსავალთან ბრძოლის საკუთარი საკანონმდებლო ბაზა გააჩნია საქართველოსაც. რიგი ისტორიული მიზეზების გამო, საქართველო აღმოჩნდა მსოფლიოში მიმდინარე პროცესების “კუდში”, რის გამოც ქვეყანაში ვერ შეიქმნა კონტროლის გამართული სისტემა. არსებული ვითარება განუზომელ ზიანს აყენებდა არა მარტო ქვეყნის “იმიჯს”, არამედ ეკონომიკასაც, რადგან დასავლეთის ბანკები უარს ამბობდნენ საეჭვო ხარისხის მქონე ფინანსურ ნაკადებთან მუშაობაზე. ამის გამო, ევროსაბჭოს ექსპერტთა მიერ მომზადებულ მოხსენებაში (2001 წელი), საქართველოში არსებული ვითარება შეფასდა უარყოფითად, წარმოიშვა FATF-ს “შავ” სიაში მოხვედრის რეალური საშიშროება, გარდა ამისა 2002 წლის ტრანშის გამოყოფის წინაპირობად დაისვა უკანონო შემოსავლის და ფულის გათეთრებასთან ბრძოლის სპეციალური კანონის მიღება. ასეთ პირობებში 2003 წლის 6 ივნისს პარლამენტის მიერ მიღებულ იქნა კანონი “უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციის აღკვეთის ხელშეწყობის შესახებ”, რომელიც სრულად 2004 წლის 1 იანვრიდან ამოქმედდა.
ამ კანონის შესაბამისად, უკანონო შემოსავლად არის მიჩნეული – “პირის საკუთრებაში ან მფლობელობაში არსებული ფულადი სახსრები, სხვა ქონება ან ქონებრივი უფლებები, რომლებიც მან მიიღო სისხლის სამართლის კოდექსით გათვალისწინებული დანაშაულის, მათ შორის იარაღით ვაჭრობის, ნარკოტიკული დანაშაულის, ტრეფიკინგის, ტერორიზმის ჩადენის შედეგად, გარდა საგადასახადო და საბანკო სფეროში დანაშაულის ჩადენის შემთხვევისა”. უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაცია ხდება მათთვის კანონიერი სახის მიცემით, აგრეთვე მისი ნამდვილი წარმოშობის, მესაკუთრის ან მფლობელის, ან მათი ქონებრივი უფლების გადამალვით, ანდა ასეთი ქმედების ჩადენის მცდელობით. ამ კანონის შესაბამისად, საეჭვოდ ითვლება ყველა გარიგება, რომლის მიმართ არსებობს დასაბუთებული ვარაუდი, რომ იგი დაიდო ან შესრულდა უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციის მიზნით ან მისი რომელიმე მონაწილე პირის ადგილსამყოფელი არაკოოპირებად ზონაშია, სადაც მოქმედებს შეღავათიანი საგადასახადო რეჯიმი (ოფშორული ზონა) და ხორციელდება თანხების გადარიცხვა.
მონიტორინგს ექვემდებარება ყველა საეჭვო გარიგება ან გარიგებათა ერთობლიობა, რომლის ღირებულება აღემატება 30 000 ლარს ან მის ექვივალენტს სხვა ვალუტაში.
კანონის მე-10 მუხლის მოთხოვნათა შესაბამისად, 2003 წლის 16 ივლისს, საქართველოს ეროვნულ ბანკთან ჩამოყალიბდა საწარო სამართლის იურიდიული პირი “ფინანსური”, რომლის ძირითად დანიშნულებას წარმოადგენს:
– დაქვემდებარებულ ორგანიზაციაში ფულის გათეთრებისაგან ბრძოლის პროგრამების უზრუნველყოფის ზედამხედველობა;
– ფულის გათეთრებასთან ბრძოლის ძირითადი მეთოდის შემუშავება;
– საფინანსო ორგანიზაციებისათვის დახმარების გაწევა კლიენტების საეჭვო ხასიათის საქმიანობის გამოვლენაში;
– სამართალდამცავ და სასამართლო ორგანოებთან თანამშრომლობის განხორციელება.
ამ კანონით დადგენილია საქმიანობის სფეროები, სადაც აუცილებელია ფინანსური მონიტორინგის წარმოება. კერძოდ:
– ნაღდი ფულის ანგარიშსწორების ოპერაციები, ოპერაციები მეანაბრეთა საბანკო ანგარიშებით, სხვა მოძრავ ქონებასთან დაკავშირებული ფინანსური ოპერაციები, ფულის ჩარიცხვა ან გადარიცხვა, კრედიტის ( სესხი) აღება ან გაცემა, თუ გარიგების ერთი მხარე (ფიზიკური ან იურიდიული პირი) დარეგისტრირებულია იმ ქვეყანაში, რომლის მიმართ არსებობს ეჭვი ნარკოტიკების უკანონო წარმოების შესახებ ან გარიგების ერთ მხარეს გააჩნია ამ ქვეყანაში დარეგისტრირებული საბანკო ანგარიში;
– საფინანსო ოპერაციების ისეთ ქვეყანაში ჩატარება, რომლის კანონმდებლობა არ ითვალისწინებს ინფორმაციის გახსნას და დაინტერესებული მხარისათვის მიწოდების პროცედურას.
როგორც ვხედავთთ, ფინანსური მონიტორინგის სამსახურის მთავარ ამოცანას წარმოადგენს – საეჭვო გარიგებათა შესახებ ინფორმაციის მოპოვება, დამუშავება, ანალიზი და შეფასება.
მონიტორინგის განმახორციელებელი პირები ვალდებულნი არიან მოახდინონ ყველა პირის იდენტიფიკაცია, ხოლო იდენტიფიკაციის შედეგად მიღებული ინფორმაცია შეინახონ არანაკლებ 5 წელი ისეთი სახით, რომ შესაძლებელი გახდეს მისი გამოყენება სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყებისათვის. მონიტორინგის სამსახური უფლებამოსილია უკანონო შემოსავლის ან ტერორიზმის დაფინანსების ფაქტის გამოვლენის მიზნით, მონიტორინგის განმახორციელებელი ორგანოებიდან მოითხოვოს დამატებითი ინფორმაცია, დოკუმენტები, მათ შორის კონფიდენციალურიც, ნებისმიერი გარიგების მონაწილე პირების შესახებ.
შესაბამისი ინფორმაციის ანალიზის შედეგად ფულის ლეგალიზაციის დასაბუთებული ვარაუდის გაჩენის შემთხვევაში, ინფორმაცია და მასალები უნდა გადაეცეს ქვემდებარობით – საქართველოს გენერალურ პროკურატურას, სადაც 2003 წლის ოქტომბრიდან შექმნილია და მოქმედებს უკანონო შემოსავლების ლეგალიზაციის ფაქტებზე სისხლისსამართლებრივი დევნის სპეციალური სამსახური (დეპარტამენტი).
მონიტორინგის მთავარი სირთულე იმაში მდგომარეობს, რომ ფულის გათეთრების უდიდესი ნაწილი ხორციელდება სავაჭრო გარიგებათა სფეროში, რაც არ იძლევა კონტროლის დაწესების საშუალებას. მსხვილი კომპანიების ინტელექტუალური და ლობისტური ძალა მრავალჯერ აღემატება სახელმწიფოს შესაძლებლობებს. ამ პირობებში გარე ადმინისტრაციული კონტროლის გაძლიერება ზრდის ტრანზაქციის ხარჯებს, შეაქვს კორექტივები ფულის გათეთრების ხერხებში და მეთოდებში, მაგრამ ვერანაირად ვერ აჩერებს ამ კაპიტალის ქვეყნიდან გადინების პროცესს. მნიშვნელოვანია ისიც, რომ საბანკო-საკრედიტო სისტემის განვითარების ამ ეტაპზე უკანონო შემოსავლის მიმოქცევა ხდება საკრედიტო სისტემის გვერდის ავლით.
არსებულ ვითარებას ხელს ისიც უწყობს, რომ მონიტორინგის სამსახურს არ გააჩნია უფლება, აწარმოოს ოპერატიული სამძებრო ღონისძიებები (ჩანერგოს აგენტურა, აწარმოოს ელექტრონული კონტროლი, თვალთვალი და ა.შ.). ამ პირობებში სულაც არ უნდა იყოს გასაკვირი ფინანსური მონიტორინგის საქმიანობის დაბალი ეფექტურობა.
ზოგადად კი შეიძლება ითქვას, რომ არსებული საკანონმდებლო ბაზა და პირველყოვლისა საბანკო კანონმდებლობა ვერ უზრუნველყოფს ფულის გათეთრებასთან ბრძოლის დადებით შედეგს, არ არის ორინეტირებული ამ მოვლენის პრევენციისაკენ.
კონკრეტულად კი, ეს კანონი ფულის გათეთრების პრობლემასთან მიმართებაში, არ იძლევა მისი დებულებების აღსრულებაში მონაწილე სუბიექტების პასუხისმგებლობის დონის დადგენის საშუალებას. კანონს ასევე გააჩნია გარკვეული ტერმინოლოგიური, აზრობრივი და რედაქციული ხასიათის ხარვეზები, რომლის გამო მისი ზოგიერთი დებულება გაუგებარი ან ორაზროვანია. დაბოლოს, სავსებით და მთლიანად ვიზიარებთ მკვლევარ ნ. გოგატაძის აზრს, რომ “საზედამხედველო სამსახური პრიორიტეტს ანიჭებს საბანკო სისტემის მდგრადობის შენარჩუნების პრობლემას და არა იმ გარემოებას, თუ რამდენად ლეგალურად არის წარმოშობილი აღნიშნული მდგრადობის შესანარჩუნებლად გამოყენებული ფულადი სახსრები”.5
პრობლემის აქტუალურობიდან გამომდინარე, ფინანსური მონიტორინგის სამსახურის, ფინანსურ დაზვერვად ტრანსფორმირება დროის მოთხოვნაა, მით უმეტეს, TFETFATF-ის 2001 წლის 28 რეკომენდაციათა ჩამონათვალში ფინანსური დაზვერვის სამსახურის საყოველთაო ჩამოყალიბება წარმოადგენს ამ ავტორიტეტულ საერთაშორისო ორგანიზაციის ერთ-ერთ მთავარ მოთხოვნას.6 მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში ფინანსური დაზვერვა შექმნილია ფინანსთა სამინისტროს სტრუქტურაში. ფინანსური მონიტორინგის სამსახურის ფინანსთა სამინისტროსათვის დაქვემდებარება, სადაც უკვე მოქმედებს ფინანსური პოლიცია – ეკონომიკურ დანაშაულებათა სფეროში ოპერატიული სამძებრო ფუნქციებით და წინასწარი გამოძიების წარმოების უფლებით, ლოგიკური, წინ გადადგმული ნაბიჯი, პროგრესული გადაწყვეტილება იქნება. ფინანსური პოლიციის სტრუქტურებში ფინანსური მონიტორინგის სამსახურის შექმნის აუცილებლობას არაერთგზის უსვამდა ხაზს საქართველოში საერთაშორისო მრჩეველთა ჯგუფის ხელმძღვანელი უსაფრთხოების საკითხებში გ. ჯონსი, ვინაიდან სახეზეა ინტერესთა კონფლიქტი. თვით ეროვნული ბანკი იმ სისტემის ნაწილია, სადაც მაღალია ფულის გათეთრების ალბათობა. 7
ქმედითუნარიანი ფინანსური დაზვერვის სისტემის ჩამოყალიბებისათვის, ჩვენი აზრით, საჭიროა შემდეგ ორგანიზაციულ ღონისძიებათა განხორციელება:
1. შეიქმნება სახელმწიფო ფინანსების კონტროლის ეფექტიანი სისტემა, რომელიც წესრიგში მოიყვანს ეკონომიკასა და ფინანსებს მთელი ქვეყნის მასშტაბით.
2. შემუშავდება სახელმწიფო ორგანოების და სამეწარმეო სუბიექტების მიერ ქვეყნის ფინანსური უსაფრთხოების შესახებ მოთხოვნათა შესრულების შეფასების კრიტერიუმები.
3. შემუშავდება და დაინერგება საბიუჯეტო რეგულირების მექანიზმი, რომლის მიზანია საბიუჯეტო თანხების არამიზნობრივი ხარჯვისა და განიავების აღკვეთა.
4. მთელი ქვეყნის მასშტაბებით შეიქმნება ინფორმაციის შეგროვების ცენტრალიზებული სისტემა ფინანსების მოძრაობის შესახებ, დამყარდება საქმიანი კავშირები სხვა ქვეყნის საფინანსო დაზვერვასთან.
5. შეიქმნება სამეწარმეო სუბიექტებს შორის რეგიონებში ფინანსური საქმიანობის შესახებ ინფორმაციის დამუშავების, აღრიცხვის, სისტემატიზაციის და გადაცემის მოდელები.
6. შემუშავდება შესაბამისი მეთოდური და მეთოდოლოგიური ინსტრუმენტარი და საკადრო მატერიალურ-ტექნიკური ბაზა.
7. შემუშავდება საჭირო ნორმატიული, საკანონმდებლო ბაზა.
ამასთან, მოპოვებული ინფორმაცია უნდა ემსახურებოდეს შემდეგ მიზნებს:
– იდენტიფიკაციას და ფინანსური საფრთხის თავიდან აცილებას;
– საჭირო და გადაუდებელი პოლიტიკური, სოციალურ-ეკონომიკური, სტრუქტურული ცვლილებებისა და რეფორმების განხორციელების აუცილებლობის დასაბუთებას;
– სამეწარმეო სუბიექტების, ფინანსური ნაკადების ურთიერკავშირის ანალიზის, ჩრდილოვანი ეკონომიკის, უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციის არხების გადაკეტვის მიზნებს;
– უკანონო შემოსავლის მიღების ხერხების, სქემების გამოვლენას, ანალიზს და, აქედან გამომდინარე, აღკვეთის ღონისძიებების შემუშავებას.
დასახელებულ და მრავალ სხვა მიზეზთა გამო “უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციის აღკვეთის ხელშეწყობის შესახებ” კანონი საჭიროებს ძირფესვიან და კრიტიკულ გადამუშავებას და როგორც ევროსაბჭოს წევრი ქვეყანა, აღებულ ვალდებულებებათა თანახმად, მოვახდინოთ ეროვნული საბანკო ნორმატიული ბაზის ჰარმონიზაცია ევროპის ქვეყნების კანონმდებლობასთან.
ამ სამსახურის საქმიანობის შედეგიანობა ასევე ბევრად არის დამოკიდებული საფინანსო დარგის სპეციალისტებზე, მათ კვალიფიკაციასადა მზადყოფნაზე, გამოიყენონ დაგროვილი გამოცდილება ახალ სამართლებრივ სივრცეში.