ნორმატიული აქტებით დაკნინებული საგადასახადო კოდექსი

ნინო არველაძე

მიმდინარე წლის 30 აპრილს, საკანონმდებლო დიალოგის დამოუკიდებელი პლათფორმის მუშაობის ფარგლებში, ბიზნესისა და ეკონომიკის ცენტრში საგადასახადო და საბაჟო კანონმდებლობის სამუშაო ჯგუფის შეხვედრა გაიმართა.
საგადასახადო კოდექსში არსებულ ორაზნოვან მუხლებზე, თსუ-ის პროფესორმა, ეკონომიკის ექსპერტმა ემზარ ჯგერენაიამ ისაუბრა.

ემზარ ჯგერენაიამ საგადასახადო კოდექსის დამაბრკოლებელ გარემოებებზე საუბრისას აღნიშნა, რომ ხშირად, საუბარი მხოლოდ კოდექსზე მიმდინარეობს და არა იმ გარემოებებზე, რომელიც უკიდეურესად აბრკოლებს კოდექსის მუშაობასა და აღსრულებას. მან განაცხადა, რომ საგადასახადო კოდექსს სამი ძირითადი ფუნქცია გააჩნია: 1. ფისკალური ფუნქცია: სახელმწიფო ბიუჯეტში მოიზიდოს ფული; 2. ბაზრის დაცვა: როგორც შიდა, ასევე გარე ბაზარზე კონკურენტული გარემოს შექმნა; 3. მეწარმეობის ხელშეწყობა: მეწარმეობის განვითარება, განსაკუთრებით – კერძო ბიზნესის. ზოგადი ეკონომიკური თეორიის თანახმად, საგადასახადო კოდექსს უშუალოდ ეკისრება ჩამოთვლილი სამი ფუნქციის შესრულება. არსებობს მნიშვნელოვანი ფაქტორი, პარლამენტის გადასახედიდან, კოდექსი, როგორც ამ ფუნქციების აღმსრულებელი, არის სტრატეგიული, შორს გამიზნული დოკუმენტი, ის არასდროს უნდა ემსახურებოდეს საშუალო და მოკლევადიანი პერსპექტივის ამოცანების გადაწყვეტას, რაც პრაქტიკაში ხშირად გვხვდება. ემზარ ჯგერენაიას აზრით, საგადასახადო კოდექსისადმი მიდგომაში პირველი შეცდომა ისაა, რომ სამივე ფუნქციის აღსრულებით ის სტრატეგიულ ფუნქციებს უნდა ემსახურებოდეს და არასოდეს მიმდინარე პრობლემების გადაჭრას, რაც ინსტრუქციების მიღებას მოჰყვება.
ემზარ ჯგერენაიამ ყურადღება რამდენიმე მნიშვნელოვან თემაზე გაამახვილა, რომლებსაც საგადასახადო კოდექსში გაორებული და არასტანდარტული მუხლები ქმნის, ექსპერტი აცხადებს, რომ პრობლემა კოდექსს მიღმაა და არა თვით კოდექსში: ყველაზე მწვავე პრობლემას კანონქვემდებარე აქტები და ადმინისტრირების ნაწილი წარმოადგენს. მეტი თვალსაჩინოებისათვის ემზარ ჯგერენაიამ საზოგადოებას წარუდგინა საგადასახადო კოდექსი, რომელიც მცირე ზომის წიგნადაა წარმოდგენილი და ასევე, ნორმატიული აქტების ორი მძიმე ტომი, რომლის საშუალებითაც საგადასახადო სივრცე რეგულირდება. მსოფლიოში არსებული საგადასახადო კოდექსებიდან საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მოცულობა ნორმალურია, ის განაკვეთების მიხედვით, ლიბერალური კოდექსია და ამ მხრივ, საქართველოს პრობლემა არ აქვს, მაგრამ ნორმატიული აქტების მოცულობის მიხედვით, საქართველო მსოფლიოს ერთ-ერთ ჩამორჩენილ ქვეყანასაც კი გაუსწრებს.
ექსპერტმა ჩამოთვალა ის თემები, რომლებიც საგადასახადო კოდექსს აკნინებს: ქონების გადასახადის პრობლემის ნაწილი, მოგების გადასახადის მუხლების ნაწილი, მოსაკრებლების და მინიმუმის პრობლემა, ხარჯების აღრიცხვის პრობლემა, ფასწარმოქმნის უხეში მუხლები, რომელიც შეთავსებადი არ არის საბაზრო მექანიზმთან, ამორტიზაციის, წარმომადგენლობითი ხარჯების, მოგების აღრიცხვა და სამართლებრივი ტვირთის სიმძიმე, რომელიც დღითიდღე მძიმდება. ემზარ ჯგერენაიამ აღნიშნა, რომ შეხვედრის მთავარი მიზანი ემსახურება დადგენას, თუ რა ცვლილებების შეტანა შეიძლება პალამენტის მიერ საგადასახადო კოდექსში. ემზარ ჯგერენაია აცხადებს, რომ 1988 წელს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიერ დამტკიცებული მივლინების ინსტრუქცია დღევანდელის ანალოგია, ნორმალურად ხარჯებში ვერ ტარდება საწვავი, მივლინება და შეუძლებელია რესტორანში უცხოელი პარტნიორების სადილის ქვითრის ხარჯებში გატარება, საპირისპირო შემთხვევაში კი, ადგილობრივ ბიზნესსაც ხელი შეეწყობოდა. ადგილობრივ ბიზნესს ფულის თამამად ხარჯვის საშუალება უნდა ჰქონდეს, ამიტომ თავიდან ბოლომდე გადასახედია მოგების გადასახადის ნაწილი.
ექსპერტის განცხადებით, საგადასახადო კოდექსში დევს მუხლი, რომელიც ყველანაირი გაუგებრობის საწყისს წარმოადგენს: კოდექსის საფუძველზე, მთავრობას ან ფინანსთა სამინისტროს უფლება აქვთ გამოსცენ კანონქვემდებარე აქტები. ეს მუხლი უნდა დაზუსტდეს და იქნეს რეგლამენტირებული, რა შემთხვევაში და რა უფლებები აქვთ მთავრობასა და საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს კანონქვემდებარე აქტების გამოცემისა. საუბარია იმ გარემოებაზე, რომ აუცილებელია საქართველოს მთავრობას ჰქონდეს კონცეფცია, თუ როგორ ბიზნესს აკეთებს, რა ტიპის ეკონომიკას აშენებს, ამ კონცეფციის საფუძველზე უნდა იყოს დამოკიდებული ყველა ქვენორმატიული აქტი და მხოლოდ სერიოზული რეგლამენტაციის შემდეგ უნდა ჰქონდეს ვინმეს უფლება პარლამენტის მიერ მიღებულ დოკუმენტში ცვლილებები შეიტანოს. ინსტრუქციამ ვერ უნდა შეძლოს პარლამენტის მიერ მიღებული კარგი დოკუმენტის გაფუჭება. საგადასახადო კოდექსში ასევე სწერია, რომ კოდექსი ძალაში შედის ნორმატიული აქტების კანონის შესაბამისად, რაც ყველაზე დიდ აბსურდს წარმოადგენს, რადგან ნორმატიული აქტი ძალაში შედის მიღებიდან 15 დღეში. როდესაც ქვეყანაში სტრატეგიაზე, მეწარმეობისა და ბიზნესის ხელშეწყობაზეა საუბარი, მეწარმე, რომელიც დაახლოებით ორ, ან სამწლიან სტრატეგიულ გათვლებს აკეთებს და მოულოდნელად, 15 დღეში საგადასახადო კოდექსის მუხლში ცვლილება ნორმატიული აქტის საშუალებით 15 დღეში შედის, მეწარმის გათვლა და სტრატეგია ჩიხში ექცევა. ახალი ინსტრუქციების მიღება თეორიულად თვეში ორჯერაა შესაძლებელი და ხშირად, პრაქტიკაშიც ასე ხდება. საგადასახადო კოდექსის მიხედვით, ნორმატიული აქტების მიღება და მათი გამოცემა უფრო ხანგრძლივ პერიოდში უნდა ხდებოდეს და ის მინიმუმ, საბიუჯეტო წელს მაინც უნდა ემთხვეოდეს. ექსპერტი აღნიშნავს, რომ აღნიშნულ საკითხზე დისკუსიები ხშირად ჰქონია და აცხადებს, რომ ნორმატიული აქტებით მიმდინარე პრობლემების გადაჭრა აფუჭებს იმ კარგ გარემოს, რომელსაც ქმნის საგადასახადო კოდექსი. “15 დღეში ნორმატიული აქტების ძალაში შესვლა ბიზნესს კი არ აფერხებს, არამედ საერთოდ კეტავს, წარმოიდგინეთ, მეწარმე, რომელიც კანონს ემორჩილება, მის მიხედვით მოქმდებს და მოკლე დროში ძალაში შესული ნორმატიული აქტის გამო შესაძლებელია დიდი ჯარიმის მსხვეპლი გახდეს ან ციხეშიც კი აღმოჩნდეს”, აცხადებს ჯგერენაია.
საყურაღებოა 31-ე მუხლი, სადაც სწერია: “ფინანსთა მინისტრი ამ კოდექსის აღსრულების მიზნით, ამტკიცებს ინსტრუქციებს. ინსტრუქციის დებულებას, რომელიც ეწინააღმდეგება ამ კოდექსის დებულებას, ძალა არ აქვს”.
მომზადებული ინსტრუქცია წარედგინება იუსტიციის სამინისტროს და გადის კონტროლს, როგორ მიიღო კოდექსის მოწინააღმდეგე მუხლმა კოდექსში ჩაწერის უფლება? კოდექსში დაშვებულია მისი მოწინააღმდეგე აზრის ჩადების შესაძლებლობა, რაც სერიოზული აფსურდია, ანუ შესაძლებელია ფინანსთა სამინისტრომ ისეთი მუხლი ჩამოაყალიბოს, რაც საგადასახადო კოდექსის დებულებას ეწინააღმდეგება და იუსტიციის სამინისტრომ კონტროლისას ყურადღება არ მიაქციოს? “ამ მუხლის შესწორება ინსტრუქციის მიღების პროცედურის გართულებითაა შესაძლებელი””, – აცხადებს ემზარ ჯგერენაია.
არა ერთი აბსურდია დაშვებული განმარტებებში: ვადები – მუხლი ოთხი.
ვადა გამოითვლება კალენდარული წლის მიხდვით; მაგრამ როგორ გამოითვლება დღგ-ის გადამხდელის ვადა? იგი გამოითვლება მიყოლებითი 12 თვის მიხედვით. ასე შესაძლებელია 2007 წლის შედეგებზე მეწარმემ პასუხი 2009 წელს აგოს. საქართველოს პარლამენტის მიერ დაწესებული ზედა ზღვარი, რომ 100 000 ლარის ბრუნვამდე პირი დღგ-ს არ იხდის, გაუქმებულია ერთი ჩანაწერის დამსახურებით. განმარტებებში, აუცილებლად უნდა ამოვიღოთ მუხლი, რომელიც კალენდარულ წელს აუქმებს. თუ მეწარმის ბრუნვა კალენდარული წლის მიხედვით 100 000 ლარს შეადგენს, ის დღგ-ს გადამხდელია, მაგრამ ვთქვათ, იგივე კალკულაციის მიხედვით, მეწარმე დღგ-ს გადამხდელი არ არის, დამატებული ღირებულების გადასახადის გადამხდელად აღრიცხვის ან მოხსნის გამოთვლისას უკვე კალენდარულ წესი გამოიყენება. უნდა დასრულდეს კალენდარული წელი, უნდა მოხდეს ანგარიშგების წარდგენა და მხოლოდ ამის შემდეგ მიიღებთ პასუხს საგადასახადოდან, რომ თქვენ შეგიძლიათ დღგ არ გადაიხადოთ. არ შეიძლება ერთი და იგივე საკითხისადმი ორი საზომის გამოყენება, რადგან პრაქტიკაში ძალიან სერიოზული პრობლემები იქმნება. ექსპერტმა ხაზგასმით ისაუბრა იმ პრობლემებზე, რომელიც წარმომადგენლობით ხარჯებს უკავშირდება და აღნიშნა, რომ საგადასახადო კოდექსში პარლამენტის მიერ წარმომადგენლობითი ხარჯები იდეალურადაა განმარტებული, მაგრამ შემდგომ მუხლში ჩაწერილია, რომ ინსტრუქციის მიხედვით, მეწარმისთვის შეუძლებელია, მაგალითად, პარიზის სასტუმროში 50 დოლარზე მეტი გადაიხადოს. ამ მუხლის მიხედვით, მეწარმეს ეკრძალება საქმიანი სადილის გამართვა, მას ამის გაკეთება მხოლოდ დაბეგრილი მოგებიდან შეუძლია, რაც მხოლოდ პირადად მეწარმის საქმეა, წარმოუდგენელია საქმიანი შეხვედრის, პრეზენტაციის ხარჯების, მასალის პოტენციური პარტნიორებისათვის უფასოდ მიცემის გარეშე ბიზნესის წარმოება.
ემზარ ჯგერნაია აცხადებს, რომ კოდექსში განმარტებები შესანიშნავადაა ჩამოყალიბებული, რომლებიც შემდეგ კოდექსშივეა უარყოფილი.
შემდეგი თემაა დანაკლისის განმარტება, ექსპერტი კიდევ ერთხელ აცხადებს, რომ დანაკლისის განმარტება მისაღებია, მაგრამ შემდეგ მუხლებში ყველაფერი უარყოფილია და პიროვნებას თითქმის არაფრის უფლება არ აქვს. საგადასახო კოდექსის 110-ე მუხლში არის განმარტება: საქონელი აღირიცხება შეძენის დამადასტურებელი დოკუმენტით. მაგრამ არ არის განმარტებული, თუ რა ხდება საქონლის ჩამოფასების შემთხვევაში. ევროპაში ერთსა და იგივე საქონელზე დღის სხვადასხვა მონაკვეთში სხვადასხვა ფასებია და რაც უფრო ახლოვდება პროდუქტის ვადის ამოწურვის თარიღი, მით უფრო იაფდება საქონელი. საქართველოში, პროდუქციის ჩამოფასება მისი ვადის ამოწურვის ან კონკურენციის გაწევის მიზნით შეუძლებელია, ასევე შეუძლებელია გაფუჭებული ან ვადაგასული საქონლის განადგურება, შესაბამისი ინსტრუქციის არარსებობის გამო, რაც მრავალი წელია საგადასახადო სისტემის აქილევის ქუსლს წარმოადგენს. საქართველოში, ყველაზე დიდი დალუქვების რაოდენობა სწორედ დანაკლისის მუხლზე მოდის, რადგან ზედდებულთან შედარებით, იაფი საქონელი მეწარმეს დამალულად ეთვლება, ერიცხება 200%, ჯარიმა, ილუქება და ხდება მისი ამოღება, რაც საბაზრო ეკონომიკის პირობებში, სადაც საუბარია კონკურენციაზე, ყოვლად წარმოუდგენელია და სიმახინჯეს წარმოადგენს.
მეწარმეს ბიზნესის განვითარების მიზნით, უფლება უნდა ჰქონდეს მომხმარებელს უფასოდ გაასინჯოს ან გამოაცდევინოს ბაზარზე შემოსული საქონელი, ჩაატაროს აქციები, ამ მუხლის არსებობა დღეს ბიზნესს ამძიმებს და სწორედ ამ ჩანაწერის შესაბამისად ილუქება ბიზნეს-სტრუქტურები.
მნიშვნელოვან და მძიმე მუხლად მოიხსენიებს ემზარ ჯგერენაია ფასწარმოქმნის 22-ე მუხლს, სადაც მრავალი გაუგებრობაა: თუ საქონლის გაყიდვის ადგილზე თვალსაჩინო ადგილზე არ არის ფასების ჩამონათვალი, მეწარმე 500 ლარით ჯარიმდება; მაგრამ დაკონკრეტებული არ არის, თუ რას ნიშნავს თვალსაჩინო ადგილი – მარჯვენა კედელი თუ მარცხენა კედელი? ემზარ ჯგერენაია აცხადებს, რომ როდესაც მოხდა ანტიმონოპოლიური სამსახურის ფასების დეპარტამენტის რეორგანიზაცია, მათ დებულებაშიც ეწერა აბსურდები, რომლებიც რეორგანიზაციის შედეგად შესწორდა და ეს ნამდვილად დიდი რეფორმა იყო. საქართველოში მცირე ბიზნესის რეალური განვითარება თუ გვინდა, ეს ორაზროვანი მუხლი ან უნდა ამოვიღოთ, ან უნდა მოხდეს დაკონკრეტება, თუ რას წარმოადგენს თვალსაჩინო ადგილი, ამ შემთხვევაში, საშუალო სტატისტიკურად დაჯარიმების 30% სწორედ ფასის არასათანადო ადგილს ეხება. ყველაზე დიდი გაუგებრობაა 22-ე მუხლის პუნქტი 3. საქონლის ფასად ითვლება საქონლის მომსახურების მოთხოვნის და მიწოდების ურთიერთზემოქმედების შედეგად შესაბამის ბაზარზე იმ პირებს შორის დადებული გარიგების საფუძველზე, რომლებიც ამ კოდექსის 23-ე მუხლის მიხედვით არ არიან ურთიერთდამოკიდებული პირები. უცნობია, რომელი ფორმულით განსაზღვრავს საგადასახადო სამსახური ბაზარზე მოთხოვნა-მიწოდებას და როგორ დაადგენს ელიავას ბაზრობასა და საქართველოსა და თბილისის სხვადასხვა რაიონებს შორის მოთხოვნა- მიწოდებას შორის არსებულ სხვაობას? ემზარ ჯგერენაია აცხადებს, რომ აღნიშნული ჩანაწერი კოდექსში სირცხვილია, მით უმეტეს, არავინ უნდა ჩაერიოს ფასების დადგენის საკითხში თავისუფალი საბაზრო პირობების არსებობისას. ყველა მეწარმე მთელი სიმკაცრით უნდა დაისაჯოს გაუფორმებელი საქონლის გამო, მაგრამ თუ მეწარმეს დოკუმენტალურად აქვს გაფორმებული საქონელი, მაშინ სახელმწიფოს მისი დასჯის უფლება არ აქვს. 22-ე მუხლის აღნიშნული ჩანაწერი ორაზროვნების საზღვრებსაც კი სცდება, საგადასახადოსთვის შეუძლებელია მუდმივად ითვალოს მოთხოვნა-მიწოდება, როცა ის რადიკალურად განსხვავებულია ქვეყნისა და ქალაქის სხვადასხვა რაიონებში. “ამ მუხლის არსებობა სირცხვილია, ფასები დგინდება ბაზრის მიერ, კონკრეტულ ობიექტზე, კონკრეტული მოთხოვნის შესაბამისად. თავისუფალი საბაზრო ეკონომიკის პირობებში, სახელმწიფო რატომ ერევა ფასების დადგენაში? თუ მეწარმეს საქონელი გაფორმებული არ აქვს, ორი აზრი არ არსებობს, ის უმკაცრესად უნდა დაისაჯოს, მაგრამ თუ მას ყველაფერი წესრიგში აქვს და კონკურენტუნარიანობის შენარჩუნების მიზნით, საქონლის ფასს გააიაფებს, მაშინ მისი დასჯა უსამართლობაა”, – აცხადებს ექსპერტი. ემზარ ჯგერენაია საბჭოურ გადმონაშთს უწოდებს საგადასახადო კოდექსში ჩაწერილ წინადადებას – არსებობს საბითუმო და საცალო ფასები, მაგრამ არსადაა ნახსენები დიდი პროექტების ფასები, რომელიც საცალო და საბითუმო ფასებთან შედარებით ბევრად ნაკლებია, არავის აქვს უფლება ფასების დადგენა ჩარჩოში მოაქციოს. საგადასახადო კოდექსის 22-ე მუხლის მე-10-ე პუნქტში სწერია: საგადასახადო ორგანოს უფროსს/მის მოადგილეს უფლება აქვს გამოიტანოს მოტივირებული წერილობითი გადაწყვეტილება გადასახადების დაბეგვრის მიზნებისათვის საბაზრო ფასის გამოყენების შესახებ, რაც ემზარ ჯგერენაიას აზრით, სრული გაუგებრობაა, გაურკვეველია, თუ რა არის მოტივირებული წერილი, სამწუხაროდ, საქართველოში ქონებაზე არ არის გადაწყვეტილი, თუ რას წარმოადგენს მისი საბაზრო ფასი, რადგან არ არსებობს მისი შეფასების მექანიზმი, ემზარ ჯგერენაია აცხადებს, რომ საგადასახადო კოდექსში სიტყვა მოადგილის ხსენებაც კი უხერხულობას ქმნის და დასძენს, რომ სასწრაფოდ უნდა გადაწყდეს საბაზრო ფასის განსაზღვრის პრობლემა, რადგან თბილისში ვაკის რაიონში არსებული უძრავი ქონება შეფასებული თუ იყო 5 მლნ ლარად, კრიზისის შემდეგ მისმა საბაზრო ფასმა მკვეთრად დაიწია და, როდესაც საბაზრო ფასით პიროვნებამ ქონება მიიღო 5 მლნ ლარად ეს გასაგებია, მაგრამ საგადასახადო კოდექსში არსად არის ჩანაწერი თუ რა უნდა გააკეთოს მფლობელმა საბაზრო ღირებულების მიხედვით ქონების დაწეული ფასის შემთხვევაში, “ამ ჩანაწერის არარსებობის გამო შესაძლებელია ნახევარი საქართველოს დაჭერა”, – აცხადებს ემზარ ჯგერენაია, რადგან შეიძლება ყველა ქონების გადასახადის გადამხდელს შევედავოთ გადასახადის გამოთვლის ნაწილში. ექსპერტი განაგრძობს საგადასახადო კოდექსის პრობლემების განხილვას და მაგალითად მოჰყავს მუხლი 211-ე აქტივების ღირებულება, რომელიც კოდექსის თანახმად, საბაზრო ფასის მიხედვით გამოითვლება და რომელიც ამორტიზაციის პრობლემის მსგავსად, დამოკლეს მახვილივით ჰკიდია გადასახადის გადამხდელების თავზე. “ამორტიზაციის მუხლი ერთ-ერთი შესანიშნავი მუხლია საგადასახადო კოდექსში, სადაც 100%-იანი ამორტიზაციაა ჩადებული, მაგრამ ის ინსტრუქციებმა დააკნინა, ამორტიზაციის შემთხვევაში, ექსპერტი ყურაღებას ამახვილებს კოდექსის იმ ნაწილზე, სადაც – თუ აქტივი, რომელსაც ამორტიზაცია ერიცხება, ელემენტების ლიკვიდობის მიხედვით, პირს დარიცხული აქვს X ღირებულება 10 მლნ ლარზე, ქონების ღირებულება კი 20 მლნ ლარამდე გაიზარდა, პირი მას ამორტიზაციას ვერ დაარიცხავს, რადგან ამის საშუალებას არ აძლევს ნარჩენი ღირებულება, რაც აუცილებლად უნდა გამოსწორდეს”.
ექსპერტი საუბრობს მტკიცებულებების ტვირთის მეტისმეტად დამძიმებაზე. მომჩივანმა და მბრალდებელმა ფიზიკურ თუ იურიდიულ პირს დამნაშავეობა უნდა დაუმტკიცოს, მაგრამ დღეს პირიქით ხდება, მოქალაქე და ბიზნესის წარმომადგენელი ამტკიცებს, რომ ის დამნაშავე არ არის. შესაძლებელია, პირმა დღეს ოპერაცია ჩაატაროს, სამი წლის შემდეგ კი განუცხადონ, რომ იქ რაღაც არასწორი იყო და ამიტომ თანხა დაარიცხონ, რაც წარმოუდგენელი ლაფსუსია ნებისმიერი თავმოყვარე ქვეყნისათვის. ასევე, პრობლემას წარმოადგენს დღგ-ის გადასახადის გადახდის დღის თუნდაც ერთი დღით დაგვიანება, ამ შემთხვევაში, მეორე დილით ქონება ავტომატურად ყადაღდება, თითქმის სამი-ოთხი თვის განმავლობაში შეუძლებელია მისი მოხსნა.
ასევე მნიშვნელოვანია, დოკუმენტების გარეშე საქონლის ტრანსპორტირების თემა. ვთქვათ, მცირე მეწარმე ახდენს საქონლის ტრანსპორტირებას და გააჩნია მხოლოდ ქვითარი და არა ზედდებული, მიუღებელია მისი დასჯა, რადგან ქვითარი კანონიერი დოკუმენტია, ზედდებულის არქონის საფუძველზე, ტვირთის ჩამორთმევა უკიდურესად ართულებს საქართველოში მცირე და საშუალო ბიზნესის განვითარებას.
რთული მდგომარეობაა საბაჟო სამსახურთან ურთიერთობის კუთხითაც, რადგან პროდუქციის განბაჟებისას, შესაძლებელია, ფიზიკურ ან იურიდიულ პირს შემდეგნაირი პრობლემა შეექმნას: ჩამოსული პროდუქტი ბაჟდება, რომელიც სხვადასხვა ნაწილებისგან შედგება, შესაძლებელია ეს პროდუქტი განბაჟდეს, როგორც ერთი საქონელი და ამის შემდეგ მებაჟემ აღმოაჩინოს, რომ მისი შემადგენელი ნაწილი სხვა სასაქონლო კოდს ექვემდებარება. ემზარ ჯგერენაიას კომენტარით, ქართველები ამერიკელებსა და ევროპელებს ყველაფერში ეთანხმებიან, მაგრამ საბაჟო ორგანოებში სერიოზულად დგას სასაქონლო ნომენკლატურის კოდის მინიჭების პრობლემა, მიუხედავად იმისა, რომ საქართველომდე ჩამოსულ საქონელს უკვე აქვს მინიჭებული კოდი.
პარლამენტის წარმომადგენლებს, ექსპერტი სთხოვს ყურადღება მიაქციონ შემდეგ გარემოებას: საქართველოში არსებობს ე.წ მოსაკრებლების მინიმუმის თემა. რას ნიშნავს მოსაკრებლის მინიმუმი? საბაჟო მოსაკრებელი არის 0,15%, მაგრამ მინიმუმ 200-300 ლარი. ასეთ შემთხვევაში, ზოგიერთი ტვირთის განბაჟებისათვის საჭირო თანხას მისი მოსაკრებელი აღემატება. ექსპერტი აცხადებს, რომ სახელმწიფო ბიუჯეტს მოსაკრებელი ნამდვილად ვერაფერს უშველის, მაგრამ სერიოზულად დააზარალებს მცირე და საშუალო ბიზნესის განვითარებას.
საქართველოს საგადასახადო კოდექსში ყველა ექსპერტისა და პროფესიონალის შეფასებით, ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი, ლიბერალური და კარგად შემუშავებული დოკუმენტია. სამწუხაროა, რომ კარგი ნამუშევარი მიმდინარე პრობლემების გადასაწყვეტად შემუშავებული ცუდი ნორმატიული აქტებით კნინდება, რაც საქართველოში ბიზნესის განვითარებას აფერხებს და მეწარმეებს სერიოზული პრობლემების წინაშე აყენებს. არსებული პრობლემის მოსაგვარებლად კარგი იქნება, თუ საქართველოს უმაღლესი საკანონმდებლო ორგანო კიდევ ერთხელ მიუბრუნდება საგადასახადო კოდექსზე მუშაობას და ნორმატიული აქტების შემცირების და მათი მიღებისათვს საჭირო პროცედურის გართულების გზით, მას საკუთარ სახეს დაუბრუნებს. ამ შემთხვეევაში, საგადასახადო კოდექსი ქვეყანაში ბიზნესის კეთებას გააიოლებს და მის კონკურენტუნარიანობას გაზრდის საქართველოს შიგნით თუ გარეთ, რაც აუცილებლად დადებითად აისახება საქართველოს ეკონომიკურ განვითარებასა და მისი მოქალაქეების კეთილდღეობაზე.