პოლიტიკოსებმა კრიზისიდან გამოსავალს მიაგნეს (?)

სოფიკო სიჭინავა

ნოემბრის მოვლენებმა ცხადყო, რომ საქართველოში ისევ სახელისუფლებო კრიზისი ნარჩუნდება. პოლიტიკოსებმა კიდევ ერთხელ დაამტკიცეს, რომ ყველაზე ნაკლებად საზოგადოებაში შექმნილი უარყოფითი მუხტის გაუვნებელყოფას ცდილობენ და ქვეყნისთვის ყველაზე საშიშ სიტუაციაში მათ არ აქვთ სერიოზული პოლიტიკური გადაწყვეტილების მიღების უნარი. ზურაბ ჟვანიას გადადგომის შემდეგ პარლამენტი თითქმის ერთი კვირა პარალიზებული იყო და მათ ვერ მოახერხეს თავმჯდომარის არჩევა.

პოლიტიკოსები ხელიდან არ უშვებენ შანსს, გამოიყენონ ის სიტუაცია, როდესაც მათზე რაღაც რეალურად არის დამოკიდებული და მოვლენები თავიანთ სასარგებლოდ მოატრიალონ. “ახალი” მინისტრების კანდიდატურების განხილვისა და მათი დამტკიცების პერიოდი ყველაზე ამაზრზენი იყო საქართველოს პარლამენტარიზმის ისტორიაში. ეს იყო პერიოდი, როდესაც უმრავლესობამ და ოპოზიციამ აბსოლუტურად დაკარგეს თავიანთი სახე.

პრეზიდენტმა კიდევ ერთხელ დაამტკიცა, რომ საქართველოში რეალურად იგი მართავს სიტუაციას.

პრეზიდენტმა ჟვანიას გუნდს დაუთმო ძალოვანი მინისტრებისა და გენერალური პროკურორის ნანატრი თავები, მაგრამ ამით თვითონაც განთავისუფლდა მათგან.

ჩვენი რესპოდენტები ერთხმად აღნიშნავენ, რომ შევარდნაძე მემკვიდრეს არ ეძებს. ეს თუ მართლაც ასეა, გამოდის, რომ მეტ-ნაკლებად ყველა პოლიტიკური ძალა, მათ შორის, ჟვანია-სააკაშვილის გუნდიც, თანაბარ პირობებშია ჩაყენებული და ახლა ბევრი რამ მათზეა დამოკიდებული.

კრიზისული სიტუაციის განსამუხტად საკონსტიტუციო ცვლილებები დღეს ყველაზე აქტუალურად განიხილება. გვეეჭვება, რომ ყველა, ვინც ამაზე საუბრობს, ბოლომდე აცნობიერებდეს თუ რა შედეგს ელის და რატომ ითხოვს ამას, მაგრამ ქვეყანაში რომ მხოლოდ კოსმეტიკური ცვლილებებით სახელმწიფოს მართვა შეუძლებელი ხდება, დღითიდღე ცხადია.

ამ საკითხებზე ჩვენს სადისკუსიო კლუბში საუბრობენ ლეიბორისტული პარტიის ლიდერი შალვა ნათელაშვილი; ფრაქცია “მოქალაქეთა კავშირის” თავმჯდომარე, მერაბ ტყეშელაშვილი; ფრაქცია “ახალი საქართველოს” თავმჯდომარე, ირაკლი გოგავა და ფრაქცია “ერთიანი საქართველოს” თავმჯდომარე, გიორგი თარგამაძე.

შალვა ნათელაშვილი:
როგორი პოლიტიკური ბალანსი ნარჩუნდება საქართველოში?
საქართველოში ფეთქებადი პოლიტიკური ბალანსი ნარჩუნდება, რაც ღრმა სახელმწიფოებრივი კრიზისითაა განპირობებული. იმ პროცესებმა, რამაც გამოიწვია ჟვანიას გუნდის მოცილება ხელისუფლებიდან, ვერ განმუხტა ეს ვითარება, რადგან პირამიდა, სისტემა უცვლელი დარჩა, რაც პერმანენტულად მსხვერპლს მოითხოვს. ჟვანია-სააკაშვილის მსგავსები კიდევ გამოინახება.

მიუხედავად ამისა, ხომ არ ფიქრობთ, რომ პრეზიდენტს არჩევანი მაინც ჟვანიაზე აქვს გაკეთებული?
არა, ასე არ მიმაჩნია. ჟვანიაზე მხოლოდ მაშინ შეაჩერებს არჩევანს, თუ ეს ოკეანის გაღმიდან მათმა საერთო პატრონმა აიძულა, რომელსაც შეუძლია საერთო მიზნის მისაღწევად, საჭიროების შემთხვევაში, წააჩხუბოს და შეარიგოს კიდეც ისინი. სუბიექტურად, მათზე არჩევანი არ იქნება გაკეთებული და არც არავისზე, რადგან შევარდნაძეს ვერ წარმოუდგენია პრეზიდენტის სკამზე სხვა ვინმე იჯდეს. ალბათ, ფიქრობს, რომ, როგორც კორეაში პრეზიდენტი სამუდამო პრეზიდენტად გამოცხადდა, თვითონაც დაახლოებით ამგვარ სტატუსს მიიღებს. საუკეთესო ვარიანტში იგი ეცდება თავისი ოლიგარქიული ინტერესების დამცველი პიროვნება მოიყვანოს.

ასეთ სიტუაციაში, როგორ ფიქრობთ, რომელ ძალას ეყრდნობა პრეზიდენტი?
ვფიქრობ, რომ პრეზიდენტი ერთადერთ რამეს ეყრდნობა – ქართველი ხალხის სიბრძნეს და სიდინჯეს. ხალხისა, რომელმაც ერთხელ უკვე გამოსცადა ხელისუფლების იარაღით შეცვლის საშინელება. ამიტომ, ეს მისთვის მეტად მნიშვნელოვანი ბერკეტია, რაც საშუალებას აძლევს კოსმეტიკური ცვლილებები განაგრძოს და ამით ვითარება პერიოდულად განმუხტოს. შევარდნაძემ ყველაფერი გააკეთა იმისთვის, რომ არ შექმნილიყო სტაბილური სახელმწიფოებრივი სისტემა, კონსტიტუციური მექანიზმები, რომელიც კრიზისული ვითარების მშვიდობიანად განმუხტვას და ყოველგვარი ომების გარეშე ახალი ხელისუფლების მოსვლას მოემსახურებოდა.

აქედან გამომდინარე, დღეს ყველა პოლიტიკურ ძალას ხელს აძლევს შევარდნაძის მმართველობა იმისთვის, რომ შენარჩუნებულ იქნეს ეს სტაბილური მდგომარეობა, რათა საბოლოოდ გამოიკვეთოს, როგორი პოლიტიკური განლაგება იქნება.
სხვა პარტიების შესახებ ვერაფერს გეტყვით, ლეიბორისტული პარტიისთვის კი მომგებიანია ერთადერთი რამ – ხელისუფლებიდან ჟვანია-შევარდნაძის მმართველობის ვადამდელი არჩევნების გზით, მშვიდობიანი წასვლა, რასაც წინ უნდა უსწრებდეს საკონსტიტუციო ცვლილებები. ჩვენ ეს მოთხოვნა ორი წლის წინ ფრანკფურტის სასამართლოში დავაყენეთ და იგი განხილვის სტადიაშია. გაყალბებით მოსული პარლამენტი კრიზისის პირობებში ქვეყანაში შექმნილ მდგომარეობას ვერაფრით ვერ შეინარჩუნებდა და კრიტიკულ სიტუაციაში გახდებოდა აფეთქების დეტონატორი. პარლამენტში არ მოხვდნენ ძალები, რომლებსაც ხალხი მხარს უჭერს და მას გაჰყვება.

ხალხის კეთილგონიერება მაინც აბსტრაქტული ცნებაა. იქნებ უფრო კონკრეტულად გვითხრათ თქვენი მოსაზრება იმის შესახებ, თუ ვის ეყრდნობა პრეზიდენტი?
პირველ რიგში, როგორც გითხარით, ხალხის მწარე გამოცდილებას, შემდეგ თავის საერთაშორისო ავტორიტეტს. შეიძლება, ბევრს არ უყვარს შევარდნაძე, მაგრამ მას ვერ წაართმევ იმას, რომ დიდი პოლიტიკოსია. ევროპას და ამერიკას არ უგრძვნიათ მისი მოღვაწეობის მწარე შედეგები, პირიქით, მიიღეს დიდი ეკონომიკური მოგება და, აქედან გამომდინარე, დადებითი შედეგები. ვიყოთ ობიექტურები, გამსახურდია არ დაუმხია არც იოსელიანს და არც კიტოვანს, გამსახურდია საერთაშორისო იზოლაციამ დაამხო. როგორც კი პარიზმა, ვაშინგტონმა, ბონმა, მოსკოვმა მისგან პირი იბრუნეს, ამის პირობები შეიქმნა. საქართველოში სახელისუფლებო ცვლილებებს მეტწილად საერთაშორისო დამოკიდებულება განაპირობებს. მესამე ფაქტორია ძალოვანი სტრუქტურები. შევარდნაძე, ბუნებით, შინაგან საქმეთა მინისტრად დარჩა და ამ სტუქტურების მართვა ისე შეუძლია, როგორც მისი ხელისუფლების ტექნოლოგიას და სკამის შენარჩუნების პოლიტიკას სჭირდება. მისი დასაყრდენი არის ის ოლიგარქიული ფენები, რომლებიც მან წარმოშვა კრედიტებით და გრანტებით. სხვათა შორის, ასეთი წარმონაქმნია ჟვანია, რომელიც მარტო იმიტომ აუჯანყდა, რომ სხვები უფრო მეტს ჭამდნენ, ვიდრე თვითონ.

იმ პირობებში, როდესაც პარლამენტი სავსეა პოლიტიკური ბალასტით, რომელთაც არავითარი იმედი არ უნდა ჰქონდეთ ისევ ქვეყნის უმაღლეს საკანონმდებლო ორგანოში მოხვედრის, საეჭვოა, რომ ვინმემ მხარი დაუჭიროს ვადამდელ საპარლამენტო არჩევნებს. მეორეც, როგორ გესახებათ დემოკრატიული საარჩევნო კანონის მიღება და ამ კანონის დემოკრატიულად შესრულება?
თქვენი კითხვიდან მე შემიძლია ერთადერთი ძალიან საშიში დასკვნა გავაკეთო – თუკი საქართველოში გაზაფხულისთვის ვადამდელი არჩევნების თარიღი არ გამოცხადდება, უმართავ პროცესებს ვერაფერი გააჩერებს. ამ პარლამენტში მყოფებმა თვითლიკვიდაციით შეიძლება მარტო მანდატები დაკარგონ, თუკი ასე არ მოიქცევიან, ისინი საკუთარ თავებსაც დაკარგავენ. ისტორიული პროცესი ავტომატურად წარმოშობს ლიდერსაც, შემსრულებელსაც და მასასაც.

მრავალი მუქარის მიუხედავად, ამ პარლამენტმა ყველა მინისტრი დაამტკიცა ჩხობაძის გარდა. დეპუტატები ერთმანეთს ასწრებდნენ მიკროფონთან მინისტრობის წარმოდგენილი კანდიდატურის საქებ-სადიდებლად. ჩნდება ერთადერთი ეჭვი, რომ პარლამენტი ბინძურ გარიგებაში ჩაება. ყველაფერ ამის მერე, როგორ ფიქრობთ, ეყოფა კი ამ პარლამენტს კეთილგონიერება გააკეთოს ის, რაზედაც თქვენ ბრძანებდით?
მართალია, ძალიან შრომატევადი სამუშაოა, მაგრამ ამოსწიეთ დეპუტატების სია, ნახეთ სად მუშაობენ მათი უახლოესი გარემოცვა და ნათესავები და ყველაფერი ნათელი გახდება. ისინი სწორედ ამ მინისტრების დაქვემდებარებულ უწყებებში, ფულის საკეთებელ ადგილებზე ბრძანდებიან. ეს არის ელემენტარული კორუფციული პირამიდა, სადაც ამ დანაშაულებრივი ორგანიზაციის მონაწილენი სტრატეგიულ საკითხებში ერთმანეთს არ უღალატებენ, თორემ ტაქტიკურ საკითხებში კრიტიკა არანაირი პრობლემა არ არის.

ანუ აღმასრულებელი და საკანონმდებლო ხელისუფლება მედლის ორი მხარეა?
მეტსაც გეტყვით, დღევანდელი ბინძური აღმასრულებელი ხელისუფლება ბევრად მასზე ბინძური გზით მოსული პარლამენტის ნაშობია და ამდენად მასზე ბევრად უკეთესია.

როგორ ფიქრობთ, რა აიძულებს ხელისუფლებას, შეცვალოს მისთვის ხელსაყრელი საარჩევნო კანონი, რომლითაც მას არაერთხელ მოუგია არჩევნები?
პარლამენტის დეპუტატს ვერ წარმოუდგენია, რომ შესაძლებელია დადგეს დრო, როცა პარლამენტის კარებს საშვის გარეშე ვეღარ შეაღებს. ყველა მათგანს სჯერა, რომ ისინი ისევ მოხვდებიან პარლამენტში. მაჟორიტარი ჩათვლის, რომ ერთხელ თუ დავხარჯე ფული და მოვედი დეპუტატად, მეორედაც დავხარჯავ. ჟვანია-სააკაშვილის გუნდი ფიქრობს, რომ ახლა პოპულარობის ზენიტში არიან და არჩევნებში პრობლემა არ შეექმნებათ, აღორძინებას ამის არანაირი პრობლემა არ აქვს…

ფაქტობრივად, ჩევნ მივალთ იქამდე, რომ პარლამენტში სურათი არ შეიცვლება.
დემოკრატიული არჩევნების პირობებში, თუნდაც გაყალბების მაჩვენებელი რომ დავიდეს 15%-დე, სურათი მკვეთრად შეიცვლება.

ვინ არის რეალურად ამ დემოკრატიული არჩევნების ჩამტარებელი?
დემოკრატიული საარჩევნო კანონი, სადაც გამორიცხული იქნება ყოველგვარი პარტიული ინტერესი.

და ამ სიტუაციაში სად არის პრეზიდენტი?
პრეზიდენტს ნაკლებად აინტერესებს, თუ რა ძალები მოვლენ მომავალ პარლამენტში. არც ის აინტერესებს, ვინ არიან ამ პარლამენტში. საპრეზიდენტო ვადა გადის. რა თქმა უნდა, მისთვის სასურველია კეთილგანწყობილი ძალები მოვიდნენ, მაგრამ შევარდნაძე არჩევნების მოსაგებად გაშმაგებით თავის მანქანას აღარ აამოქმედებს.

არ გეჩვენებათ, რომ მიხეილ სააკაშვილის საკმაოდ მოდერნიზებული და დაფინანსებული ნაციონალური მოძრაობა თქვენი მნიშვნელოვანი კონკურენტი იქნება?
გეთანხმებით, ფინანსურად ჩვენი კონკურენტები არიან, მაგრამ იდეოლოგიურად ანტიპოდები. მათ არავითარი კავშირი არ აქვთ იმ ელექტორატთან, რომელიც თავინათი პოლიტიკის შედეგად გააღატაკეს. ფინანსები სადამდე ეყოფათ, არ ვიცი, მაგრამ საქმე იმაშია, რომ დასავლეთის ძალები დახმარებას უწევენ და ლობირებენ იმ ძალებს, რომლებიც რაღაცას რეალურად წყვეტენ. მაგალითად, იმათ, ვინც ჩალის ფასად მათ თელასს და სხვა სტრატეგიულ ობიექტებს ხელში ჩაუგდებს. იმ ძალებისთვის, რომლებიც ვერაფერს წყვეტენ, როგორც წესი, არ იხარჯებიან. თუ დააკვირდებით, ესენი ვადამდელი არჩევნების ჩატარებას გაზაფხულისთვის ითხოვენ, რაც იმით აიხსნება, რომ ისინი ცდილობენ, როგორმე იქამდე ფული შემორჩეთ და ავად თუ კარგად არსებული რეიტინგით სული მიიტანონ. შემოდგომისთვის ვადამდელი არჩევნების ჩატარება იმდენად აღარ აძლევთ ხელს. დრო მათ საწინააღმდეგოდ მუშაობს.

სამწუხაროდ, ჩვენნაირი პატარა ერების ბედი მეტწილად სხვაგან წყდება…
როდესაც ერს საკუთარი ძალების რწმენა და იმედი დაკარგული აქვს, მაშინ მიადგება რუსეთს ან ამერიკას. თქვენ წარმოიდგინეთ, დაიწყეს ომი სამაჩაბლოში, წააგეს; დაიწყეს ომი აფხაზეთში, წააგეს; დაიწყეს ეკონომიკური რეფორმები, ქვეყანა უბედურებაში ჩააგდეს; კრედიტები აიღეს, ვალები აგვკიდეს; დაიწყეს პრივატიზაცია, სამუშაო ადგილები მოსპეს და ოლიგარქიები შექმნეს; გაატარეს საგარეო პოლიტიკა და ბომბები ხან აქედან და ხან იქიდან გვხვდება; ცხადია, ერი ფსიქოლოგიურად გატეხვის სტადიაშია. სწორედ ამის მიზეზია ის უსასრულო ძიება იმ მოტივით, რომ შიგნით აღარ არის არანაირი ძალა და რესურსი და ამიტომ აუცილებელია, რომ ვიღაცას გარეთ ჩამოვეკიდოთ, რომელიც გადაგვარჩენს. დღეს რომ ჩაატარონ რეფერენდუმი საბჭოთა კავშირის აღდგენაზე, დარწმუნებული ვარ, რომ 70% ხმას მისცემს მის რეანიმირებას.

საქართველოს, გნებავთ, ამერიკის პარტნიორი, გნებავთ, კოლონია უწოდეთ, ფაქტია, რომ მისი მოსვლა გარდაუვალია. როგორ ფიქობთ, რითი შეიძლება საქართველომ ასეთ სიტუაციაში თვითმყოფადობა შეინარჩუნოს?
აქ არსებობს ელემენტარული ფორმულა – არ უნდა მოხდეს სტრატეგიული ობიექტების პრივატიზება: ენერგეტიკის, გაზის, ნავთობის, სიგარეტის ექსპორტ-იმპორტის, ტრანზიტის, ღვინო-მასალების, ოქროს, მანგანუმის, ფეროს სტრატეგიული ობიექტების სახელმწიფო მონოპოლია უნდა გამოცხადდეს.

თუკი სახელმწიფოს არ აქვს იმის უნარი, რომ მოუაროს?
ეს უკვე სახელმწიფოს პრობლემაა. უბედურებაც იმაშია, რომ ამ სფეროებში ყველგან კერძო ფირმებია ჩამჯდარი, რომელზედაც კორუფციის წინააღმდეგ მებრძოლი კანონმდებლობა არ მოქმედებს. ქრთამის აღებასა და კორუფციული ურთიერთობების გამო მათ პასუხისგებაში ვერ მისცემ.

ისევ ნოემბრის მოვლენებს დავუბრუნდეთ, მიიღო თუ არა საქართველომ აქედან რამე სასიკეთო?
შედეგად, ერთადერთი პროგრესული ჟვანიას გადაადგილება იყო სახელმწიფოს მეორე პირის პოსტიდან.

თქვენ ფიქრობთ, რომ რეალურად გადაადგილდა?
რა თქმა უნდა, ჩვენი კონსტიტუციის თანახმად, იგი ხუთ წუთში პრეზიდენტი ხდებოდა. არსებული საკონსტიტუციო მოდელი და საარჩევნო კანონი ჟვანიასეული გაყალბების ტექნოლოგიით, მას პრეზიდენტობისკენ გზას უპრობლემოდ უხსნიდა.

და რა მოხდა მერე?
მათ ვერ გათვალეს, რომ შეიძლებოდა თვითონაც გაბმულიყვნენ მახეში და ფიქრობდნენ, რომ ამ აქციას მხოლოდ ძალოვანი უწყებების ხელმძღვანელები გადაყვებოდნენ, რომლებიც, როგორც ჩანს, ხელს უშლიდნენ მათი მიზნების განხორციელებას. მაგრამ მოხდა ისე, რომ ხალხმა მასაც ისევე მოუწოდა წასვლა, როგორც მთელ მთავრობას.

თქვენ მიგაჩნიათ, რომ ხალხმა აიძულა ჟვანია გადამდგარიყო? ვფიქრობ, შევარდნაძემ უფრო, ვიდრე ხალხმა.
ხალხმა აიძულა, მაგრამ პრეზიდენტმა კარგად ისარგებლა ამით.

თქვენ გინდათ თქვათ, რომ პრეზიდენტმა მოვლენები მისთვის სასარგებლოდ მოატრიალა?
იცით რა, თავიდანვე პრეზიდენტმა ქვეყნის მეორე პირად ისეთი ფიგურა აარჩია, მისი ბიოგრაფიის და მენტალიტეტის მიხედვით, ხალხს ვერასოდეს ეფიქრა მისი პრეზიდენტობა და ვერასოდეს კონკურენტად ვერ ჩამოყალიბებულიყო.

გამოდის, შევარდნაძე არ ზრუნავს თავის მემკვიდრეზე?
მე მეჩვენება, რომ იგი არავითარი მემკვიდრის გამოკვეთაზე არ ზრუნავს.

წარმოუდგენელია არ ზრუნავდეს, პრეზიდენტობიდან წასვლის შემდეგ მას ხომ რაღაც გარანტიები სჭირდება?
არა მგონია, რომ შევარდნაძის წასვლის შემდეგ საქართველოს ხელისუფლებაში მოვიდეს ისეთი ძალა, რომელიც მას ტერორს მოუწყობს და დასაჭერად გაუხდის საქმეს. ხელისუფლებაში, პირველ ყოვლისა, მოვლენ მისი გამოზრდილი ძალები. ასე რომ, არა მგონია შევარდნაძეს რაიმე საშიშროება ემუქრებოდეს.

მაგრამ ხომ არსებობს ეკონომიკური ინტერესები?
მის კლანს, რა თქმა უნდა, ცოტა უკან დახევა მოუწევს, მაგრამ პირადად მას არაფერი ემუქრება. ვფიქრობ, რომ არც ერთ ჭკუათმყოფელ ქართველს თავში აზრად არ მოუვა მას რაიმე დაუშავოს. პირიქით, ჩვენ ერთი საინტერესო იდეა გვაქვს, პრეზიდენტი გადადგომის შემდეგ შეიძლება, სამუდამო სენატორად ითვლებოდეს.

თქვენ თუ უთხარით ეს პრეზიდენტს?
ჯერ არა. პირველად თქვენს ჟურნალში ვამბობ.

ხომ არ გეჩვენებათ, რომ შევარდნაძემ ჟვანიას “მოცილებით” პოლიტიკური ძალები მეტ-ნაკლებად თანაბარ პირობებში ჩააყენა?
სწორედ ამაზე მოგახსენებდით საუბრის დასაწყისში, როცა გეუბნებოდით, რომ პრეზიდენტისთვის მნიშვნელობა არ აქვს პარლამენტის პოლიტიკურ სპექტრს. პოლიტიკური ძალების ერთმანეთის დაჭმის პროცესში შევარდნაძე არბიტრის როლს სიამოვნებით შეასრულებს.

როგორი პოზიცია ექნება მომავალ საპარლამენტო არჩევნებში ჟვანია-სააკაშვილს?
საკუთარი გამოცდილებიდან შემიძლია გითხრათ, რომ პოლიტიკური პარტიის შექმნა არის გოლგოთის გზა, რასაც წლები სჭირდება. ვფიქრობ, რომ მათ პარტია არ აქვთ და, ფაქტობრივად, ნულიდან მოუწევთ დაწყება.

მერაბ ტყეშელაშვილი
ბატონო მერაბ, როგორ ფიქრობთ, ნოემბრის მოვლენების შედეგად საქართველომ მიიღო თუ არა რამე სასიკეთო?
შედეგი, ფაქტობრივად, არანაირი არ მიგვიღია. ბუნებრივად ისმის კითხვა – ღირდა კი? ჩვენ არ ვითხოვდით მთელი მთავრობის გადაყენებას, არამედ მხოლოდ ცალკეული მინისტრების. ამ რადიკალური ნაბიჯითაც არაფერი შეცვლილა, საზოგადოება ისევ მოტყუებული დარჩა.

ანუ ისევ კრიზისული სიტუაცია ნარჩუნდება.
სწორედ ამას მინდა ხაზი გავუსვა. ჩემთვის გაუგებარია ოპოზიციური ფრაქციების საქციელი. ისინი მთლიანად მოქალაქეთა კავშირს პრეზიდენტთან ერთად თავგამეტებით აკრიტიკებდნენ, მაგრამ, საბოლოოდ წარმოდგენილ მინისტრებს ისევ ამ ფრაქციებმა დაუჭირეს მხარი. ყოველივე ამის შემდეგ მათ სალაპარაკო აღარაფერი აქვთ. ისინი უკვე ვეღარ ჩაითვლებიან ოპოზიციად. რეალურად კი, ოპოზიცია მართლა სჭირდება ქვეყანას. ხელმოცარული დარჩა, რადგან, როგორც ელოდნენ მათ ვერ შექმნეს უმრავლესობა. ჩვენ შეგვიძლია ჩვენს მეგობარ ფრაქციებთან საკანონმდებლო მუშაობა გავაგრძელოთ და მივიღოთ ის კანონები, რომელიც ქვეყანას სჭირდება. ზოგიერთი ფრაქციის მცდელობა, დაემტკიცებინათ პრეზიდენტისთვის, რომ მათ საკანონმდებლო ორგანოში გარკვეული გადაწყვეტილებების მიღება შეეძლოთ, კრახით დასრულდა. დღეს კი ვადამდელი არჩევნების მოთხოვნით გამოდიან. ეს ნიშნავს იმას, რომ პოლიტიკურად გაკოტრებულნი არიან და ახალი არჩევნების მეშვეობით საკუთარი თავის რეანიმირებას ცდილობენ. ჩვენი ქვეყნის კრიზისში ყოფნის მიზეზი, სამწუხაროდ, იმაში მდგომარეობს, რომ ხალხმა ეს პარლამენტი, ეს ადამიანები აირჩია. უვარგისმა პარლამენტმა კი დღევანდელი შემადგენლობის მთავრობა შვა.

აქედან გამომდინარე, ვადამდელი არჩევნები, რომელზედაც, თქვენი შეფასებით პოლიტიკურად გაკოტრებული ოპოზიცია საუბრობს, აუცილებელია.
კი, მაგრამ არც ერთი ფრაქცია, რომელიც დღეს ამას ითხოვს, ამ საკითხზე ხელისმომწერი არ არის. ეს არის მხოლოდ საუბარი, რომლის მიზანი, როგორ გითხრათ… უბრალოდ, საუბარია და მეტი არაფერი.

შეიძლება რიტორიკული კითხვაა, მაგრამ მაინც, როდემდე შეიძლება ეს კრიზისული სიტუაცია გაგრძელდეს?
ჩვენი ფრაქცია, ჩვენს მეგობარ ფრაქციებთან და თანამოაზრე დამოუკიდებელ დეპუტატებთან ერთად უკვე ვიწყებთ მსჯელობას ახალი საარჩევნო კანონმდებლობის შესახებ, რომელსაც უნდა მოჰყვეს საქართველოს რეგიონალური მოწყობის პრინციპების ჩამოყალიბება და, რაც მთავარია, უნდა მივიღოთ საკონსტიტუციო ცვლილებები, რაც მინისტრთა კაბინეტის შემოღებაში გამოიხატება. ეს იქნება მუშა ორგანო, რომელიც ყევალაფერზე პასუხს აგებს პარლამენტის, პრეზიდენტის და, მთლიანად, ქვეყნის წინაშე.

ესე იგი, თქვენ ფიქრობთ, რომ ჩვენი ქვეყნის მთელი უბედურების მთავარი მიზეზი არასწორი სახელმწიფოებრივი მოწყობაა?
ეს ერთ-ერთი მთავარი მიზეზია.

ისევ არჩევნებს დავუბრუნდეთ, თქვენ დემოკრატიულ საარჩვენო კანონმდებლობაზე საუბრობდით, რომელიც დიდ მიღწევად ვერ ჩაითვლება, თუ არ იქნება მისი აღსრულების გარანტირებული მექანიზმები შემუშავებული.
ამის გარანტიას ვერავინ მოგვცემს. ეს დამოკიდებულია ხალხზე, რომელიც თავის ნებას გამოხატავს და არჩევნების ორგანიზატორებზე. ჩვენ ვერც იმას ვიტყვით, რომ ცივილიზებულ ქვეყნებში არჩევნები აბსოლუტურად დემოკრატიულად ტარდება…

მაგრამ, არსებობს გაყალბების მეტ-ნაკლები მაჩვენებელი?
რა თქმა უნდა, ამაში გეთანხმებით. პრინციპში, ჩვენთანაც ვერ იტყვი, რომ არჩევნები ერთნაირი გაყალბებით ტარდება. ახალი საარჩევნო კანონით, ჩვენ ვღებულობთ იმ აუცილებელ მუხლებს, რომლითაც გაყალბების მაჩვენებელი მინიმუმამდე უნდა დავიდეს. რაც მთავარია, საარჩევნო კომისიების შერჩევის წესი სხვა იქნება, ასევე არჩევნების ჩატარების მექანიზმი და ბევრი სხვა რამ. თუმცა, თქმა იმისა, რომ ეს ყოველივე ერთ დღეში იქნება და უცებ მიიღებს იმ სახეს, რომ არჩევნების დემოკრატიულად ჩატარების საშუალება მოგვეცეს, შეუძლებელია. ხარისხი თანდათანობით გაუმჯობესდება.

მთელი ზამთრის განმავლობაში ინტერფრაქციული ჯგუფი საარჩევნო კოდექსზე მუშაობდა, მაგრამ კანონმდებლობა გაუარესდა. სად არის იმის გარანტია, რომ ამჯერად მაინც ეს კანონი დემოკრატიული გახდება?
იმ პერიოდში, ბოლო სამი-ოთხი თვის განმავლობაში ოპოზიციასთან მოლაპარაკებების წარმოება მომიხდა. განიხილებოდა ძალიან ბევრი მისაღები საკითხი, რაც, პირველ რიგში, ოპოზიციას გამოადგებოდა და საარჩევნო კოდექსს ნამდვილად გამოაკეთებდა. მოლაპარაკების შემდეგ, თითქმის ბოლო დღეს ოპოზიციამ შეთანხმება დაარღვია და გაუგებარი ნაბიჯი გადადგა. მათ, ფაქტობრივად, საქართველოს მოსახლეობას დაუკარგეს შანსი, ჰქონოდათ შედარებით დემოკრატიული კანონი. მაგრამ დღეს უკვე ჩვენ გამოვდივართ ამ ინიციატივით. აუცილებელია, ახალი საარჩევნო კანონის შექმნა, რადგან ქვეყანა, სახელმწიფო სერიოზულად აგებს ამით. ყველაზე მეტად ოპოზიციის ერთი რამ მიკვირს. ისინი თავს იკლავდნენ, რომ კოალიციურ მთავრობას შეუძლია გადაარჩინოს ქვეყანა, მაგრამ მთავრობის დამტკიცებით და ამ მინისტრებისთვის ხმის მიცემით ამ ეტაპზე თვითონვე მოსპეს კოალიციური მთავრობის ჩამოყალიბების შესაძლებლობა. ხომ შეიძლებოდა არ დაგვემტკიცებინა ეს მინისტრები, დავმსხდარიყავით პრეზიდენტთნ ერთად, გვემსჯელა, გადაგვეწყვიტა თუ რა ძალები აიღებდნენ პასუხისმგებლობას ამა თუ იმ სფეროებზე, როგორი პროგრამით და მერე გვეყარა კენჭი, მაგრამ ოპოზიცია ასე არ მოიქცა…

როგორ ფიქრობთ, ამ შემთხვევაში როგორი იყო ოპოზიციის ინტერესი?
სხვადასხვანაირი. ძირითადად, ისინი ამგვარად იმის გამო მოიქცნენ, რომ მავანთ რომელიღაც სამინისტროში თავის კაცს მოადგილედ უნიშნავდნენ, ადგილი ჰქონდა გარიგებებსაც, მათ შორის, გარიგებები იყო ფულზეც, გარიგებები ბიზნეს-ინტერესების გათვალისწინების შესახებ, დაპირებები, მათ ვუთხარი კიდეც ამის შესახებ.

ვთქვათ, პოლიტიკურ ძალთა დღევანდელი რეიტინგით ჩატარდა არჩევნები. როგორ ფიქრობთ, რომელ მათგანს აქვს პარლამენტში მოხვედრის შანსი?
სამწუხაროდ, დღეს აბსოლუტურად ყველა ძალა პოლიტიკურად ისეა გაკოტრებული, რომ ძალიან ძნელია რამე პროგნოზი გაკეთდეს. მოქალაქეთა კავშირს, ალბათ, მოუწევს თანამოაზრეებთან ერთად კოალიციაში შესვლა, რასაც აქამდე არ აკეთებდა და ასეთი სახით კენჭისყრა არჩევნებზე. ჩვენ შევეცდებით, გამოვიყენოთ ჩვენი გამოცდილება, გავითვალისწინოთ შეცდომები, ყოველივე ეს თანამოაზრეებთან შევაჯეროთ და მოსახლეობის ის ნდობა აღვიდგინოთ, რომელიც გვქონდა.

ამ პროცესში რა ადგილი ექნება ჟვანია-სააკაშვილის გუნდს?
მე როგორც ვიცი, ძალიან მცირე ხანში სააკაშვილი თავის ფრაქციას ჩამოაყალიბებს. ასე რომ, რა მოხდება, არავინ იცის…

მოხდება ის, რომ, უბრალოდ, გაემიჯნებით ერთმანეთს…
არა, გამიჯვნას ნუ დავარქმევთ ამას. ჩევნ თუ მრეწველებთან, მაჟორიტარებთან და სხვებთან ვახერხებთ თანამშრომლობას, ვფიქრობ, არც მათთან გაგვიჭირდება.

თქვენ ოპოზიციის არარსებობაზე საუბრობდით. არის სურვილი, რომ იგი აღნიშნულმა გუნდმა ჩაანაცვლოს. ყოველ შემთხვევაში, სააკაშვილის მხრიდან ამის მცდელობა უდავოდ არის.
ბუნებრივია, როდესაც თავისუფალია რაღაცა ნიშა, ის ვიღაცამ უნდა დაიკავოს.

როგორ ფიქრობთ, ეს ნიშა აქამდე ვერავინ შენიშნა?
არა, უბრალოდ, დანარჩენები, როგორც გითხარით, პოლიტიკურად გაკოტრებულები არიან.

ჟვანია-სააკაშვილის ჯგუფი არ არის გაკოტრებული?
ვფიქრობ, რომ ჯერჯერობით არა.

და განვლილი შვიდი წელი და ტაშის კვრა მათთვის, ვისაც დღეს აკრიტიკებენ, ამ გუნდს მძიმე ტვირთად არ გაჰყვება?
ამ შვიდი წლის დანახვა ერთმნიშვნელოვნად არ შეიძლება. გარკვეულ საკითხებზე, რა თქმა უნდა, პასუხისმგებლობა უნდა აიღონ, გარკვეულზე, არა თუ არ აიღებენ, ვერც დააკისრებენ. ის შვიდი წელი ყველამ ერთად განვვლეთ. ანალიზი უნდა გაკეთდეს, ვის რა წილი პასუხისმგებლობა ეკისრება.

პოლიტიკურ ძალთათვის დღეს ყველაზე ამაფორიაქებელი შევარდნაძის მემკვიდრის ვინაობაა. როგორ ფიქრობთ, ეძებს თუ არა შევარდნაძე თავის შემცვლელს?
შევარდნაძე არ ეძებს მემკვიდრეს. გარედან ასე ჩანს. თუმცა, შეიძლება ეძებს კიდეც, მაგრამ იგი აშკარად არ არის ჩამოყალიბებული. ბუნებრივია, სახელმწიფოს მეთაურისთვის დიდი მნიშვნელობა აქვს, თუ ვის ჩააბარებს ქვეყანას. მაგრამ ასე ვთქვათ, პოლიტიკურ ბაზარზე ჯერ არ არის გამოკვეთილი ძალა, რომელზედაც შევარდნაძე აქცენტს გააკეთებდა. მიმაჩნია, რომ პირადად მას და ქვეყანას ამ საკითხზე ფიქრისთვის საკმარისი დრო აქვს. ადგილობრივი არჩევნები აუცილებლად გამოკვეთს პოლიტიკურ სპექტრში ძალებს და კონკრეტულ ადამიანებს.

მიუხედავად იმისა, რომ ჟვანია ქვეყნის მეორე პირის პოსტზე აღარ იმყოფება და ამაში ლომის წილი, ვფიქრობ, პრეზიდენტს ეკუთვნის, მაინც მიიჩნევენ, რომ იგი მისი რჩეულია. თქვენ რას იტყოდით ამ საკითხთან დაკავშირებით?
პრეზიდენტი ძლიერ ძალასთან თანამშრომლობს და ეს ძალიან ჩვეულებრივია. თითოეული ჩვენგანი ასეა. თუ დავაკვირდებით ოპოზიციას, ძირითადად, გართულება ჟვანიაზე აქვს. ეს თავისთავად მიანიშნებს იმას, რომ ჟვანია მართლა ნიჭიერი და ინტლექტუალური პოლიტიკოსია. ოპოზიცია რეალურად აფასებს ამ პიროვნებაში იმ ძალას, რომელიც შემდგომში მის პრეტენზიებს განაპირობებს. სწორედ ამ საკითხის ირგვლივ ხდება კონცენტრირება. ჟვანია უფრო გამოცდის პირობებშია. თუ იგი შეძლებს წამოიწიოს თავის დასაყრდენ გუნდთან ერთად, ადგილობრივი არჩევნები სწორედ ამას გამოკვეთს, მაშინ ყველა იძულებული იქნება, ძლიერ ძალას ანგარიში გაუწიოს.

ირაკლი გოგავა
როგორ შეაფასებდით იმ პროცესებს, რაც ქართულ პოლიტიკაში მიმდინარეობს?
ცალსახაა, საქართველოში ხელისუფლებისათვის უშეღავათო ბრძოლა მიმდინარეობს, რომ როგორმე ზოგიერთმა პოლიტიკურმა ძალამ რიგგარეშე არჩევნების გზით, ხელისუფლება ხელში ვადამდე ადრე ჩაიგდოს. საქართველო აღარ არის ის ქვეყანა, რომელიც ათი წლის წინ იყო და მოხდა ისე, რომ გამსახურდია გააძევეს. პრეზიდენტმა ნოემბრის მოვლენების შემდეგ რადიკალური და სავსებით სამართლიანი ნაბიჯი გადადგა. თუკი პრობლემები არსებობს, ეს, მართვის ცუდი სისტემის ბრალია. ვგულისხმობ მინისტრთა კაბინეტის შემოღების აუცილებლობას. ასევე, აუცილებელია წესრიგი, დისციპლინა და დაუსჯელობის სინდრომის აღმოფხვრა. მთავრობის გადაყენებით პრეზიდენტმა დაააფიქსირა, რომ თავადაც უკმაყოფილოა მათი მოღვაწეობით, პრეზიდენტი უფრო მომთხოვნი უნდა გახდეს და დაიწყოს იმათი დასჯა, ვინც აშავებს.

როდესაც ესა თუ ის მინისტრი ხედავს, რომ იმ უკიდურესი კრიტიკის შემდეგ, რაც მათი მისამართით გაისმოდა, აქვთ შანსი ისევ დაამტკიცონ პოსტებზე, ცხადია, დანაშაულის შეგრძნება არ ექნებათ.
გეთანხმებით, თუ დამნაშავეა აღმასრულებელი ხელისუფლება, არანაკლები დამნაშავეა საკანონმდებლო ორგანოც. პარლამენტს აქვს ზედამხედველობის და კონტროლის ფუნქცია, რომელსაც იგი არ ახორციელებს. წინა მოწვევის პარლამენტში ეს კონტროლი მეტ-ნაკლებად ხორციელდებოდა, ბარამიძის ანტიკორუფციული კომისიის დასკვნის საფუძველზე, უბრალოდ, რამედენიმე მინისტრი მოიხსნა. ახლა მსგავსი არაფერი ხდება, რაც პარლამენტის ხელმძღვანელობის და ფრაქციების ბრალია. არ შეიძლება იმის თქმა, რომ პარლამენტში ანგელოზები არიან, ხოლო მთავრობაში ეშმაკის მოციქულები. ზოგიერთი პოლიტიკური ჯგუფისთვის მთავარია არა ის, თუ ვინ უხელმძღვანელებს ამა თუ სამინისტროს, არამედ პოლიტიკური კონიუნქტურა. ცუდია, რომ გრძელვადიანი გათვლები არ წარმოებს.

იქნებ იმიტომ, რომ ეს მთავრობა განიხილება, როგორც დროებითი მთავრობა?
რა თქმა უნდა, ამ ფაქტორმა სერიოზული როლი ითამაშა. ჩვენმა ფრაქციამ ძალოვან მინისტრებს ცალსახად დაუჭირა მხარი, დანარჩენებზე იყო თავისუფალი კენჭისყრა, ხოლო ნოღაიდელს – არა.

ბევრი მიიჩნევს, რომ ჟვანიას გადადგომით მისი გუნდი ჩრდილში მოექცა. თქვენც ასე ფიქრობთ, თუ ეს რაღაც სხვა მოსაზრებით გაკეთდა?
ვფიქრობ, რომ ეს ტაქტიკური მოსაზრებების გამო გაკეთდა. ზურაბ ჟვანია ერთ-ერთი ყველაზე ძლიერი პოლიტიკოსია საქართველოში და ამიტომ მე ვისურვებდი მისი მთელი ენერგია ქვეყნის აღმშენებლობის საქმეს მოხმარდეს და პოლიტიკური კონიუნქტურის შექმნისა და პარტიათა შორის პოლიტიკური სვლების გაკეთებისთვის ნაკლებად დაიხარჯოს. ჟვანიას უდიდესი პოტენციალი აქვს და მისი არგამოყენება ქართული სახელმწიფოსთვის სამართლიანი არ იქნებოდა. მე მესმის, რომ არსებობს ბატონი ზურაბის გარემოცვა, რომელსაც იგი ანგარიშს უწევს. თუმცა, ის თუ რას იზამს მომავალში, მისი გადასაწყვეტია.

შევარდნაძემ თავისი მოღვაწეობით დაამტკიცა, რომ იგი ერთადერთს, რასაც ანგარიშს უწევს, ეს ძალაა. თქვენი მსჯელობიდან გამომდინარე, არ არის გამორიცხული, რომ პრეზიდენტს სწორედ მასზე ჰქონდეს არჩევანი გაკეთებული.
შევარდნაძეს მასზე არჩევანი აშკარად ჰქონდა გაკეთებული, ბოლო ორი წლის განმავლობაში განვითარებულმა მოვლენებმა მათ ურთიერთობაში ბზარი გააჩინა. მიმაჩნია, რომ ეს იყო ხელოვნური დაპირისპირება და ამას ვიღაცეებმა ხელი სერიოზულად შეუწყვეს. მე არა მგონია, რომ შევარდნაძე განსაკუთრებულ ყურადღებას უთმობს თავისი მემკვიდრის ძიებას. მემკვიდრე უნდა გამოკვეთოს ხალხმა და დრომ. დრო კი საკმარისად არის დარჩენილი.

თუკი ერთ დროს არჩევანი ჟვანიაზე კეთდებოდა და დღეს შევარდნაძე აღარ ეძებს მემკვიდრეს, ხომ არ ნიშნავს იმას, რომ მან ამით მეტ-ნაკლებად თანაბარ პირობებში ჩააყენა დანარჩენი პოლიტიკური ძალები?
ალბათ, ამას ნიშნავს, მაგრამ ერთი რამ უნდა ითქვას, რომ მემკვიდრედ უნდა მოიაზრებოდეს ისეთი ადამიანი, რომელსაც ამისთვის ყველაზე მეტი შანსი და შესაძლებლობები გააჩნია. თუკი ხალხი არ აირჩევს, რა აზრი აქვს ასეთი მემკვიდრის დასახელებას და, საერთოდ, უნდა მოხდეს თუ არა მემკვიდრის დასახელება, ესეც საკამათო თემაა.

კოსმეტიკური ცვლილებები მხოლოდ უარყოფით მუხტს უნარჩუნებს საზოგადოებას, ბევრი მიიჩნევს, რომ ვადამდელი არჩევნები, ამ თვალსაზრისით, სასიკეთოდ წაადგება ქვეყანას. თქვენ როგორ ფიქრობთ?
ამ საკითხის განხილვა შეიძლება, მხოლოდ ამას 157 ხმიანი კონსესუსი სჭირდება. მაგრამ ვადამდელი არჩვენები მინისტრთა კაბინეტის გარეშე ვერანაირ შედეგს ვერ მოიტანს, რასაც პაკეტში თან უნდა ახლდეს ტერიტორიული მოწყობის საკითხი, ავტონომიების როლისა და ფუნქციების განსაზღრა, ასევე თვითმმართველობის ორგანოების მოწყობა, ამას ისეთი საარჩევნო კანონის შექნა უნდა მოჰყვეს, რომლის პირობებშიც არჩევნების შედეგების გაყალბება შეუძლებელი იქნება. ამის შემდეგ ვადამდელი არჩევნებს და, საერთოდ, არჩევნებს აზრი ექნება. ქვეყანაში წესრიგი უნდა დამყარდეს და მოისპოს დაუსჯელობის სინდრომი. საჭიროა ძლიერი ხელი. ყოველ შეხვედრაზე შევარდნაძეს მოვუწოდებ, გაამკაცროს თავისი პოლიტიკა და არ მიმაჩნია, რომ ამაში რაიმე არადემოკრატიულია.

ვთქვათ, ის, რაზედაც ისაუბრეთ, მეტ-ნაკლებად შესრულდა და დღეს უკვე არჩევნები ტარდება, როგორ ფიქრობთ, რომელ ძალებს აქვთ გამარჯვების შანსი?
ალბათ, მათ, რომლებიც სოციალური მოთხოვნებით გამოდიან. ვიცი, რომ სერიოზული რეიტინგი აქვს ლეიბორისტულ პარტიას, მრეწველთა პარტიას, შანსი აქვთ ახალ მემაჯვენეებსაც, აღორძინებას არჩევნებში გასვლის არანაირი პრობლემა არ აქვს. მათ პროცენტულ მაჩვენებლებს ვერ გეტყვით, რადგან არჩევნები ძალინ რთული პროცესია და ბევრი სიურპრიზით სავსე.

როგორ ფიქრობთ, შეუძლიათ თუ არა ჟვანია-სააკაშვილს ცალკე იასპარეზონ არჩევნებში?
ვერ გეტყვით, ჟვანია ჯერჯერობით მოქალაქეთა კავშირის შემადგენლობაში მოიაზრება. მერე რას შექმნიან და როგორ მოიქცევიან, არ ვიცი.

ამის წინაპირობები არსებობს, სააკაშვილს, ფაქტობრივად, 10-15 კაციანი ფრაქცია გაუფორმებლად ჰყავს.
ჯერ ეს ფრაქციაც არ არსებობს და როცა შეიქმნება მერე გაგცემთ პასუხს.

გიორგი თარგამაძე
რამდენად აუცილებელია დღეს ვადამდელი არჩევნები?
ერთადერთი, რა გარემოებაც გვაფერხებს, ხელი არ მოვაწეროთ ამ ეტაპზე ამგვარ მოთხოვნებს, ის არის, რომ ახალი არჩევნების შედეგად უკეთესი პარლამენტის მიღების გარანტიები არ გვაქვს. ასე რომ, მიმაჩნია ამ მიმართულებით აჩქარება, ვიღაცის ხუშტურზე აყოლა ნამდვილად არ არის საჭირო. ამისთვის აუცილებელია საარჩევნო კოდექსის მომზადება. კარგი საარჩევნო კანონი იმდენად მნიშვნელოვანი არ არის, რამდენადაც მნიშვნელოვანია იმ გარანტიების შექმნა, რომელიც ხელისუფლების, საარჩევნო ადმინისტრაციების, პოლიციის, სხვა უწყებების მხრიდან ამ კანონის აღსრულებას უზრუნველყოფს. ამის მექანიზმები არ არსებობს. დღეს იგივე ხალხია ხელისუფლებაში, რომლებიც ვითომ წავიდნენ. ყველა უწყებაში, სამინისტროში ჟვანია-სააკაშვილი-შევარდნაძის გამყალბებლებთა ბრიგადები სხედან. ასე რომ, ნელ-ნელა ამ ხალხის განთესვა უნდა მოხდეს და იმ ბერკეტებიდან, იმ მექანიზმებიდან ჩამოშორება, რომ მათ კვლავ არ მოახერხონ არჩევნების გაყალბება. როდესაც ყველა თანაბარ პირობებში ჩადგება, მერე დიდი სიამოვნებით. დღეს მათ ამის გაკეთება იმიტომ ეჩქარებათ, რომ ეს ბერკეტები დღეს კიდევ ხელთ აქვთ. ასე რომ, მათი ვითომ საერთო-სახალხო განწყობისთვის აყოლიება, რომ ახალ არჩევნებს, როგორც პანაცეას ისე ელოდებიან, აბსოლუტურად არაგულწრფელია. ჯერ ერთი, ეს არჩევნები თვისობრივად ახალს არაფერს მოიტანს, ამაში გარწმუნებთ. იმაზე უკეთესი ხალხი რაც აქ არის, პარლამენტში არ მოვა. დღეს რა საზოგადოებაც ვართ საქართველოში, ის არის ქართული პარლამენტი და, ზოგადად, ქართული პოლიტიკაც.

რა აიძულებს ხელისუფლებას ეს ბერკეტები ხელიდან გაუშვას?
ეს პროცესი ნელ-ნელა მიმდინარეობს. ერთბაშად მათი შესაძლებლობებისა და ხელისუფლების დანგრევა შეუძლებელია. შეუძლებელიც არაფერია, მაგრამ მაშინ ამ ხელისუფლებას დიდი მოცულობის ასაფეთქებელი მასალა უნდა შეუყენო, რომლის ქვეშაც შეიძლება მთელი ქვეყანა მოჰყვეს. ამას დრო სჭირდება და პარალელურად, სიტუაციის დასტაბილურება, რომ მთავრობამ მინიმალურ დონეზე მაინც თავისი ფუნქცია შეასრულოს.

როგორც ვხედავთ, ჩვენი რესპოდენტების უმრავლესობა მიიჩნევს, რომ საკონსტიტუციო ცვლილებები და, კონკრეტულად, მინისტრთა კაბინეტის ინსტიტუტის შემოღება პანაცეაა.

თუ საქართველოს მთავრობას ორ ნაწილად განვიხილავთ, ძალოვან და ეკონოკიურ ბლოკებად, გამოდის, რომ საქართველოს მინისტრთა კაბინეტი ჰქონდა. გამომდინარე იქიდან, რომ ძალოვან მინისტრებს პრეზიდენტი განაგებდა, ეკონომიკურს კი ჟვანიას გუნდი. ეკონომიკურ ბლოკზე ხშირად ამბობდნენ, რომ იგი ერთიანი არ იყო, მაგრამ რეალურად პოლიტიკა მაინც ჟვანიას მიჰყავდა და დღესაც ასე გრძელდება. ფინანსურ პოლიტიკას განაგებს ნოღაიდელი, ხოლო მისი მოადგილეები – საბაჟო-საგადასახდოს. რაც შეეხება ქონების მართვის სამინისტროს, იგი იმპოტენტურია ეკონომიკური კუთხით, ხოლო ეკონომიკის სამინისტრო არშემდგარი სამინისტროა და ეკონომიკაზე რეალურ ზეგავლენას ვერ ახდენს. ამას ემატება ისიც, რომ პარლამენტში ეკონომიკურ პოლიტიკას ჟვანიას გუნდი განაგებს. ხოლო კულტურისა და განათლების სამინისტროებს რაიმე რეალური ზეგავლენის მოხდენა არაფერზე არ შეუძლიათ. გამოდის, რომ საქართველოში მინისტრთა კაბინეტი არსებობს, მხოლოდ ორი, ეკონომიკური და ძალოვანი. და თუ აქამდე მას არ მოუტანია ის შედეგები, რასაც კაბინეტის მომხრეები ელიან, რატომ უნდა მოიტანოს საკონსტიტუციო ცვლილების შემდეგ. ეს არის ერთი ფაქტორი, რის გამოც მინისტრთა კაბინეტი ვერ ჩაითვლება პანაცეად. მეორეც, შევარდნაძე იმდენად ძლიერი პრეზიდენტია, რომ გამორიცხულია ძლიერი მინისტრთა კაბინეტის შექმნას შეუწყოს ხელი. ამ შემთხვევაში პრემიერ-მინისტრი იქნება უფლებებგაზრდილი სახელმწიფო მინისტრი, ყველა ვარიანტში ნაკლები უფლებებით და მეტი მოვალეობებით. აქედან გამომდინარე, პრეზიდენტი მინისტრთა კაბინეტს საპარლამენტო არჩევნებამდე არ შემოიღებს. საკონსტიტუციო ცვლილებები სავაჭრო თემაა, რითაც პრეზიდენტი სხვადასხვა ფრაქციებს ესაუბრება, რომელთაც კოალიციური მთავრობა და მინისტრთა პორტფელები სურთ. ოპოზიციის სურვილებს კარგად გამოიყენებს ჟვანია-ბურჯანაძის ჯგუფი, ისინი უხვად დაარიგებენ პარლამენტის კომიტეტების თავმჯდომარეების თანამდებობებს, რითაც თანამდებობამოწყურებულ ოპოზიციურ ფრაქციებს შემოიკრებს. ერთადერთი ამან შეიძლება შემდგომში მინისტრთა კაბინეტის შექმნას უბიძგოს, რადგან გაჩნდება შანსი ჟვანიას ხელმძღვანელობით სერიოზული ალიანსის შექმნის, რაც პრეზიდენტს არ აძლევს ხელს.

ასეა თუ ისე, 2001 წელიც მალე წარსულს ჩაბარდება. სამწუხაროა, რომ იმ ქვეყანაში, სადაც აღმშენებლობითი და აქედან გამომდინარე, დადებითი პროცესები თვალში საცემი და ბევრი უნდა იყოს, ჩვენს რესპოდენტებს უჭირთ გაიხსენონ ისინი. უარყოფითი? რამდენიც გნებავთ…

შალვა ნათელაშვილი: “გასული წლის ყველაზე დადებითი მოვლენა ქვეყნის ხელმძღვანელობიდან ჟვანიას მოცილება იყო. უარყოფითი კი, დაკარგული ჩვენი ის თანამემამულეები, რომელთაც განათლება ვერ მიიღეს, ისევ უმუშევრად დარჩნენ, რომლებიც უწამლობისა და უპატრონობისგან გარდაიცვალნენ, ამ წელს დაგვემატა კიდევ ბევრი თანამემამულე, რომელიც საზღვარგარეთ წავიდა და შეიძლება აღარასოდეს დაბრუნდეს. სამწუხაროდ, ცუდი უფრო მეტი იყო, ვიდრე კარგი”.

გიორგი თარგამაძე: “დადებითი საზოგადოებრივ-პოლიტიკური მოვლენის დასახელება ძალიან გამიჭირდება. კულტურულ სფეროში რამდენიმე სერიოზული მიღწევა იყო, რითაც შეიძლება იამაყოს ქართველმა კაცმა. რაც შეეხება უარყოფითს, ძალიან ბევრია. პოლიტიკური კალენდარი, პირველი იანვრიდან უარყოფითი მოვლენებით სავსეა. დაწყებული ჩვენი უახლოესი მეგობრების, მათ შორის, პოლიტიკასთან დაკავშირებული ადამიანების მკვლელობით დამთავრებული. ერთადერთი დადებითი ის იყო, რომ იმ მონსტრის მსხვრევა დაიწყო, რომელსაც მოქალაქეთა კავშირი ჰქვია, მაგრამ ამას ცოტა დრო სჭირდება”.

მერაბ ტყეშელაშვილი: “დადებითად მიმაჩნია ის, რომ ზურაბ ჟვანია გადადგა თანამდებობიდან. ასე რომ არ მომხდარიყო, თავისუფლად შეიძლებოდა საქართველო იმ ქაოსს დაბრუნებოდა, რომელიც ჩვენ გავიარეთ. მიხარია, რომ საქართველოში სახელმწიფოებრივად მოაზროვნე პოლიტიკოსები არსებობენ, რომელთაც შეუძლიათ ასეთი ჯანსაღი გადაწყვეტილებების მიღება. ამ ნაბიჯმა ჟვანიას გუნდს მხოლოდ დადებითი მუხტი მოუტანა. ამ დადებით მოვლენას მოჰყვა ასევე დადებითი, სახელმწიფოს მეორე პირად ქალის არჩევა. უარყოფითი მოვლენა ძნელია დაასახელო იმიტომ კი არა, რომ ვერ ვიხსენებ, იმდენად ბევრია, რომ ძნელია რომელიმე მათგანზე ცალკე საუბარი”.

ირაკლი გოგავა: “უარყოფითი იყო ის, რომ სახელმწიფომ ვერ გამოაკეთა თავისი ეკონომიკური მაჩვენებლები. ვერ დაიძლია კორუფცია და არ ჩანს მასთან რეალური ბრძოლის გზები. ვინც ყველაზე მეტად გაჰყვირის ამ თემაზე, ის კორუფციაზე კონტროლის მოპოვებას ცდილობს. უარყოფითი იყო რუსეთის მხრიდან საქართველოს საჰაერო სივრცის დარღვევა. რა გითხრათ, უარყოფითს რა გამოლევს. დადებითის გახსენება ძალიან რთულია. ცალკეულ დარგებში, შეიძლება, არის კიდეც დადებითი. სერიოზული საკითხია ინტეგრაცია ევროპულ სტრუქტურებში, ჩრდილო ანტლანტიკურ ალიანსთან. ამ ზაფხულში ჩვენთან უპრეცედენტო ნატოს წვრთნები ჩატარდა. ჩვენი საგარეო პოლიტიკური მიმართულებები გამოირჩევა გარკვეული დადებითი მხარეებით”.