მომხმარებელთა უფლებების დაცვა საქართველოში

თბილისი, საქართველო, კავშირი “21-ე საუკუნე”, 2007

შესავალი:
მოქალაქეთა დაცვა უხარისხო, ჯანმრთელობისა და ზოგიერთ შემთხვევაში სიცოცხლისათვის საშიში პროდუქციისა და მომსახურებისაგან თანამედროვეობის ერთ-ერთი მწვავე პრობლემაა. არასაიმედო და ფალსიფიცირებული პროდუქციის მზარდი რაოდენობა უარყოფითად მოქმედებს ეკონომიკის განვითარებაზე და გამოუსწორებელ ზიანს აყენებს თითოეული ადამიანის ჯანმრთელობას.

ექსპერტების მონაცემების საფუძველზე გამოთვლილია მსოფლიო ეკონომიკაში ფალსიფიცირების შედეგები და ის ყოველწლიურად უტოლდება ასტრონომიულ ციფრს – ხუთასი მილიარდიდან ტრილიონ აშშ დოლარამდე. უფრო მეტია ის ზიანი, რომელიც მოსახლეობას ადგება უხარისხო, ჯანმრთელობისათვის მავნე და ხშირ შემთხვევაში სიცოცხლისათვის საშიში პროდუქციის მოხმარებისაგან.
მიუხედავად გატარებული არაერთი ტექნიკური ღონისძიებებისა (ეტიკეტისა და კონტრეტიკეტის დაცვა გაყალბებისაგან, ჰოლოგრამა, საფირმო ტარა და სახურავები, შტრიხ-კოდების დასმა და სხვ.), სამომხმარებლო ბაზარი სულ უფრო და უფრო ექცევა უხარისხო ნაწარმის ზეწოლის ქვეშ, რომლის მოხმარებასაც ქვეყნის მოსახლეობისთვის მოაქვს ჯანმრთელობის ქრონიკული და ტოტალური დაავადებები (დაწყებული საჭმლის მომნელებელი სისტემის დეგრადაციით და დამთავრებული მემკვიდრეობითი დაავადებებით), ე.ი. ხორციელდება “დენადი” გენოციდი. შეიძლება თამამად ითქვას, რომ XXI საუკუნეში მსოფლიოს წამყვანი სახელმწიფოებისა თუ საერთაშორისო ორგანიზაციების დღის წესრიგში მყოფ საკითხებთა შორის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს ადგილს იკავებს უხარისხო და ფალსიფიცირებული პროდუქციის სამომხმარებლო ბაზრიდან განდევნა და მომხმარებელთა ჯანმრთელობის დაცვა.
მომხმარებელთა უფლებების დაცვა მოიცავს საქმიანობათა ფართო სპექტრს: როგორც ერთიანი პოლიტიკის შემუშავებას ამ სფეროში, ასევე ცალკეული წესდებების, რეგლამენტების შემუშავებას, გამყიდველისა და მომსახურების მიმწოდებლების ურთიერთობების საკანონმდებლო რეგულირებას.
მომხმარებელთა დაცვის აუცილებლობა განპირობებულია შემდეგი ორი ძირითადი გარემოებით: პირველ რიგში, იგი ხელს უწყობს ბაზრის გაცილებით ეფექტიან მუშაობას, მომხმარებელთა და გამყიდველებს შორის წარმოქმნილი უთანასწორობის აღმოფხვრის გზით. მომხმარებლები ძირითადად წარმოადგენენ ინდივიდუალურ პირებს, რომლებიც ნაკლებად არიან დაცულნი ამ ურთიერთობებისას და ბიზნეს-ორგანიზაციებსა და კომპანიებთან შედარებით ნაკლებად მიუწვდებათ ხელი სამართლებრივ თუ სხვა სახის დაცვაზე. გარიგებისას მომხმარებელსა და გამყიდველს შორის არსებული არათანაბარი მდგომარეობის არსებობისას ბაზარზე ვერ მოხდება მომხმარებლის სურვილის გათვალისწინება და შეიძლება საქმე სრულ ქაოსამდეც კი მივიდეს.
მომხმარებელთა დაცვის აუცილებლობის განმაპირობებელ მეორე გარემოებას წარმოადგენს საზოგადოებრივი აღიარება მომხმარებელთა იმ უფლებისა, რომ იყვნენ დაცულნი ჯანმრთელობისათვის საშიში საქონლისა და გამყიდველების მიერ მომხმარებელთა სუსტი პოზიციის განზრახ არაკეთილსინდისიერად გამოყენებისაგან.
მომხმარებელთა უფლებების დაცვის პრობლემატიკის სერიოზულობაზე ისიც მეტყველებს, რომ გაერთიანებული ერების ორგანიზაციამ შეიმუშავა სპეციალური დოკუმენტი მომხმარებელთა უფლებების დაცვაზე. კერძოდ, ამ ორგანიზაციის გენერალურმა ასამბლეამ ჯერ კიდევ 1985 წლის 9 აპრილს მიიღო 39/248 რეზოლუცია – “მომხმარებელთა ინტერესთა დაცვის სახელმძღვანელო პრინციპები”, რომელშიც ჩამოაყალიბა პრინციპები და საფუძველი მომხმარებელთა მიმართ ცივილიზებული პოლიტიკისა. ამ დოკუმენტის მიხედვით მომხმარებელთა ფუნდამენტალურ უფლებებს მიეკუთვნება:
პროდუქციისა და მომსახურების უსაფრთხოება;
პროდუქციისა და მომსახურების შესახებ ინფორმირებულობა;
პროდუქციისა და მომსახურების არჩევა;
მომხმარებლის ძირითადი მოთხოვნების დაკმაყოფილება;
ზარალის ანაზღაურება;
სამომხმარებლო განათლება;
ჯანსაღი გარემო პირობები;
მომხმარებლების უფლებების დაცვა განსაკუთრებთ მწვავედ თავს იჩენს მესამე სამყაროს ქვეყნებში, სადაც ხელისუფლებას სხავადასხვა მიზეზთა გამო არ ძალუძს ან არ სურს ქმედითი ნაბიჯები გადადგას ამ პრობლემების მოგვარებისათვის. ანალოგიური მდგომარეობაა საქართველოშიც.

კანონმდებლობა
საქართველოში მომხმარებელთა უფლებების დაცვა აღიარებულია საქართველოს კონსტიტუციის 30-ე მუხლის მე-2 პუნქტით. გარდა ამისა, მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებ დებულებები მოცემულია საქართველოს სამოქალაქო კოდექსში, საქართველოს კანონებში “მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებ”, “პროდუქციის და მომსახურების სერტიფიკაციის შესახებ”, “სტანდარტიზაციის შესახებ”, “სურსათის უვნებლობის და ხარისხის შესახებ” და სხვა საკანონმდებლო აქტებში.

საქართველოს კანონი “მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებ”
საქართველოში კანონმდებლობა მომხარებელთა უფლებების დაცვის თაობაზე შემუშავდა საბაზრო ეკონომიკაზე გადასვლის საწყის ეტაპზე. მას საფუძვლად დაედო 1992 წელს მიღებული რუსეთის ანალოგიური კანონმდებლობა, რომელიც თავის მხრივ არ იყო განთავისუფლებული საბჭოური მენტალიტეტისაგან და, რა თქმა უნდა, ცენტრალიზებული მმართველობისაგან. აღნიშნული კანონმდებლობის ძირითადი ნაკლოვანება მდგომარეობს მცდელობაში გათვალისწინებულიყო და სახელმწიფო კონტროლისა და რეგულირების სფეროში მოხვედრილიყო ვაჭრობისა და მომსახურების სხვადასხვა დარგებში არსებული ელემენტარული ურთიერთობები მომხმარებელსა და მიმწოდებელს შორის. ეს ურთიერთობები ისედაც რეგულირდება პრაქტიკაში ადმინისტრაციული ჩარევის გარეშე. ასევე ცხოვრებამ ცხადყო, რომ ზედმეტი რეგლამენტაცია არ ნიშნავს რეგულირების ეფექტურობას.
“მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებ” კანონის საფუძველზე შემუშავებულია და დაინტერესებული სამინისტროებისა და უწყებების მიერ დამტკიცებულია 30-ზე მეტი კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტი ვაჭრობასა და მომსახურების ცალკეული სფეროების მიხედვით. ასეთი დიდი მოცულობა ნორმატიული აქტებისა ფაქტობრივად არაეფექტურია რიგითი მოსახლეობისათვის, ვინაიდან მათში გარკვევა და მათ სათანადოდ გამოყენებას მომხმარებელი ვერ ახერხებს. არადა სწორედ სამოქალაქო საზოგადოების ფორმირება და მოქალაქეთა აქტივობის ამაღლება უნდა იყოს საფუძველი მომხმარებელთა უფლებების დაცვის სისტემის სრულყოფილებისათვის.
საქართველოს კანონში “მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებ” განხორციელდა რამდენიმე ცვლილება, რომელთაგან გამოვყოფთ 2005-2006 წლებში განხორციელებულ ანტიკონსტიტუციურ და ბიზნესის განვითარების შემაფერხებელ ცვლილებებს, კერძოდ: 2005 წელს განხორციელებული ცვლილებების თანახმად:
– ანტიმონოპოლიური სამსახურის უფლებამოსილება მომხმარებელთა უფლებების სფეროში გაუქმებულ იქნა, ხოლო პროდუქციის უსაფრთხოების მაკონტროლებელი მარეგულირებელი ორგანოთა (საქსტანდარტი, სან. ჰიგიენური სამსახური და სხვ.) უფლებამოსილება შეჩერებულ იქნა 2006 წლის 1 იანვრამდე. აქვე აღსანიშნავია, რომ 2006 წლის 1 იანვრამდე საქართველოს მთავრობის მიერ გაუქმებულ იქნა პროდუქციის უსაფრთხოების მაკონტროლებელი ორგანოები, რის გამო საქართველოს სამომხმარებლო ბაზარი და მომხმარებელი დარჩა სახელმწიფოს მხრიდან დაუცველი.
2006 წელს შეტანილი ცვლილებიდან აღსანიშნავია ის, რომ საქართველოს პარლამენტმა მიიღო ეკონომიური საქმიანობის დამაბრკოლებელი საკანონმდებლო ცვლილებები, კერძოდ, შემოტანილ იქნა გამყიდველთა ვალდებულება, რომელმაც უნდა უზრუნველყოს ყველა გასაყიდ პროდუქციაზე ფასის მითითება, რაც თავისთავად ეწინააღმდეგება საბაზრო ეკონომიკის საფუძვლებს. მისასალმებელია, რომ ეს ცვლილება 2007 წელს გაუქმებულ იქნა.
საქართველოს კანონი “მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებ”, როგორც აღვნიშნეთ, მიღებულ იქნა 1996 წელს. ჩვენი ორგანიზაციის ექსპერტების მოსაზრებით, საქართველოს ევროსტრუქტურებში გაწევრიანების სტრატეგიიდან გამომდინარე მიგვაჩნია, რომ აუცილებლად უნდა შემუშავდეს ევროგაერთიანების მოთხოვნათა შესაბამისი ახალი კანონპროექტი. მანამდე კი ხელისუფლების შესაბამის ორგანოებს ვთავაზობთ იმ აუცილებელ ცვლილებათა მოკლე მიმოხილვას, რომელიც არსებულ კანონს გაანთავისუფლებს ცენტრალიზებული მართვის სისტემისათვის დამახასიათებელი ნიშნებისაგან.
1. ვინაიდან საქართველო გადავიდა ნებაყოფლობით სტანდარტიზაციაზე, ამიტომ კანონში ნახსენები სიტყვა “სტანდარტი” უნდა შეიცვალოს სიტყვით “ტექნიკური რეგლამენტი”. შესაბამისად კანონში უნდა შემოვიდეს სახელმძღვანელო ისო/იეკ 2-96-ის შესაბამისი “ტექნიკური რეგლამენტის” განსაზღვრება.
2. კანონიდან ამოსაღებია მე-6 მუხლის მე-2 ნაწილის ე) პუნქტი, რომელიც ავალდებულებს მეწარმეს ეტიკეტზე ტექნიკური რეგლამენტის ან სტანდარტის მითითებას. ეს მოთხოვნა დამატებითი ტექნიკური ბარიერია თავისუფალ ვაჭრობაში, ვინაიდან მსო-ს წევრი მრავალ ქვეყანაში ასეთი მოთხოვნა არ არსებობს (მათ შორის ევროკავშირის ქვეყნებში). ამავე მუხლის ვ) პუნქტში პროდუქციის ძირითადი სამომხმარებლო თვისებების ნუსხაში დასამატებელია გენურად მოდიფიცირებული პროდუქციის შემცველი ინფორმაციის სავალდებულო მიწოდება მომხმარებლისათვის (ევროგაერთიანების ქვეყნებში მისი მითითება სავალდებულოა და ამასთანავე რაოდენობრივად შეზღუდულია – 0,9%-ს არ უნდა აღემატებოდეს).
3. ამოსაღებია მუხლი 11 “შეღავათები და უპირატესობის სარგებლობის უფლება”, რაც პრაქტიკაში არ არსებობს.
4. ცვლილებებია განსახორციელებელი კანონის II თავში “მომხმარებელთა უფლებები და მათი დაცვა საქონლის გაყიდვის, სამუშაოთა შესრულების და მომსახურების გაწევისას”, ვინაიდან მასში მოცემული მოთხოვნები არ პასუხობს დღევანდელ საბაზრო მოთხოვნებს.
5. საქართველოში განხორციელებული სახელმწიფო სტრუქტურების რეორგანიზაციაასთან დაკავშირებით გადასამუშავებელია კანონის III თავი “მომხმარებელთა უფლებების სახელმწიფო და საზოგადოებრივი დაცვა” (იქ ნახსენებია ისეთი სტრუქტურები, რომელიც ამჟამად აღარ არსებობს).

საქართველოს კანონი “სტანდარტიზაციის შესახებ”
საქართველოში პირველი კანონი “სტანდარტიზაციის შესახებ” მიღებულ იქნა 1996 წელს, რომელიც წარმოადგენდა რუსეთის ფედერაციის შესაბამისი კანონის ქართულენოვან ვერსიას. ის ფაქტიურად აგებული იყო ცენტრალიზებული მმართველობის მოდელზე. მას შემდეგ, რაც საქართველომ აიღო გეზი ვაჭრობის მსოფლიო ორგანიზაციაში გაწევრიანებისაკენ, დღის წესრიგში დადგა სტანდარტიზაციის შესახებ ახალი კანონის მიღება და 1999 წლის 25 ივნისს მიღებულ იქნა ახალი კანონი ევროკავშირისა და საერთაშორისო ორგანიზაციების ექსპერტების რეკომენდაციების გათვალისწინებით. ეს კანონი თავის მხრივ წარმოადგენდა სავალდებულო სტანდარტებიდან ნებაყოფლობით სტანდარტებზე გადამსვლელ დოკუმენტს და ის დაფიქსირებულ იქნა კანონის 23-ე მუხლის 4-ე პუნქტში:
“საქართველოს სავალდებულო სტანდარტები საქართველოს ვმო-ში გაწევრიანების დღიდან 3 წლის განმავლობაში გადაკეთდება ნებაყოფლობით სტანდარტებად.”
მიუხედავად ამ ჩანაწერის არსებობისა, კანონის მიღებიდან 2005 წლამდე აღმასრულებელი ხელისუფლების მხრიდან არავითარი ქმედითი ნაბიჯი არ იქნა გადადგმული.
2005 წელს საქართველოს პარლამენტის საგაზაფხულო სესიაზე საქართველოს კანონში “სტანდარტიზაციის შესახებ” შევიდა ცვლილებები.
ამ საკანონმდებლო ცვლილებამ, უპირველეს ყოვლისა, როგორც იქნა დაამკვიდრა ქვეყანაში ნებაყობილობითი სტანდარტიზაციის ინსტიტუტის საფუძვლები, გამარტივდა სტანდარტიზაციის სამუშაოთა ორგანიზაცია, სტანდარტების ხელმისაწვდომობა, შეიქმნა სტანდარტების, ტექნიკური რეგლამენტებისა და მეტროლოგიის ეროვნული სააგენტო, რომელსაც არ გააჩნია მაკონტროლებელი ფუნქცია და ის ზედმეტი ბიუროკრატიული მექნიზმები, რომელიც გააჩნდა ყოფილ საქსტანდარტს.
კანონი “პროდუქციისა და მომსახურების სერტიფიკაციის შესახებ”
საქართველოს კანონი “პროდუქციისა და მომსახურების სერტიფიკაციის შესახებ” მიღებულ იქნა 1996 წელს საქართველოს კანონის “მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებ” მიღების შემდგომ. კანონში 2005 წლამდე არსებითი ცვლილებები არ შესულა. კანონი არეგულირებდა სავალდებულო და ნებაყოფლობით სერტიფიკაციას და განსაზღვრავდა ამ პროცესში მონაწილე პირების უფლებამოვალეობებს. კანონის ერთ-ერთი მთავარი მიზანი იყო პროდუქციის უსაფრთხოებაზე კონტროლისა და ზედამხედველობის განხორციელება.
კანონი ძირითადად მორგებული იყო ცენტრალიზებული მართვის სისტემაზე. კანონით განსაზღვრული სისტემა შესაფერისი იყო “გოსტსტანდარტებისათვის”, ეს კი წარმოადგენდა ვაჭრობაში ზედმეტი ბარიერის წარმოქმნის სერიოზულ წყაროს.
კანონი აგებული იყო სავალდებულო სერტიფიკაციაზე და მის თანახმად პროდუქციის სერტიფიცირებას განსაზღვრავდა როგორც დასტურს, რომ პროდუქტი შეესაბამებოდა სტანდარტით დადგენილ უვნებლობისა და ხარისხის მაჩვენებლებს. კანონით საქსტანდარტი უფლებამოსილი იყო ჩამოეყალიბებინა სერტიფიკაციის ზოგადი წესები, განსაზღვრავდა სავალდებულო სერტიფიკაციის ნუსხას სხვა აღმასრულებელ ხელისუფლების ორგანოებთან ერთად. კანონში მითითებული იყო, რომ სერტიფიცირების განხორციელება შეუძლია ნებისმიერ რეგისტრირებულ “არამომგებიან ორგანიზაციას” რომელსაც გააჩნია შესაბამისი აკრედიტაცია. სერტიფიცირებაზე ასეთი შეხედულება ეწინაამღდეგებოდა მსოფლიოში აღიარებულ შესაბამისობის დადასტურების პრინციპებს. ამავე კანონით განსაზღვრული იყო პროდუქციისა და მომსახურების უსაფრთხოების სახელმწიფო ინპექციის ფუნქციები, რომელიც სრულიად ზედმეტია საბაზრო ეკონომიკის პირობებში.
საქართველოს პარლამენტის მიერ 2005 წლის 24 ივნისს მიღებულმა ცვლილებამ მოგვცა კანონის ახალი სახე. არსებული 1996 წლის კანონიდან დარჩა მხოლოდ პრეამბულა, ხოლო სხვა დანარჩენმა განიცადა ცვლილებები და გაჩნდა ახალი თავებიც, კერძოდ:
კანონის I თავში დაემატა ახალი თავი 1 – მოქმედების სფერო,
II თავში – “მიზნები” (დაკონკრეტდა არსებული და დაემატა ახალი მიზანები), ხოლო III თავში – “ტერმინთა განმარტებებში” საქართველოს საკანონდმებლო სივრცეში გამოჩნდა ამ სფეროსათვის აუცილებელი ისეთი განმარტებები, როგორიცაა “აკრედიტაცია”, “ტექნიკური რეგლამენტი”, “შესაბამისობის შეფასება” (აქვე დავაზუსტებთ, რომ უნდა იყოს “შესაბამისობის დადასტურება”), “ტესტირების ლაბორატორია”, “უსაფრთხო და სახიფათო პროდუქცია”, “დისტრიბუტორი” და სხვა. განმარტებები ძირითადში აღებულია ისო 8402-94 საერთაშორისო სტანდარტების ტერმინებიდან და ეს კიდევ ერთი ნაბიჯია საერთაშორისო საბაზრო ეკონომიკის პრინციპებთან მიახლოებისა.
კანონის II თავი – “ტექნიკური რეგლამენტები” გვაწვდის მისი მიღების საფუძველს, ასევე მისი შემუშავებისა და მიღების, აღიარებისა და ექვივალენტად მიღების სამართლებრივ საფუძველს.
III თავი – “პროდუქციის უსაფრთხოება და ბაზარზე გატანა” გვაცნობს მწარმოებლისა და დისტრიბუტორის ვალდებულებებს, ტექნიკური რეგლამენტებით რეგულირებული პროდუქციის ბაზარზე გატანასა და შესაბამისობის დეკლარაციის შესახებ სამართლებრივ საფუძველს.
საინტერესო და აუცილებელი იყო კანონის IV თავში მოცემული აკრედიტაციაზე კანონიერი საფუძვლის მინიჭება. ამ ცვლილების მიღებამდე საქართველოში აკრედიტაცია საკანონმდებლო სივრცეში არ ფიგურირებდა, თუმცა აქვე უნდა აღვნიშნოთ, რომ ჩვენის აზრით: უკეთესი იქნებოდა ცალკე კანონის არსებობა აკრედიტაციაზე. აკრედიტაციის საკითხების რეგულირებას ეხება აგრეთვე VI თავი – “აკრედიტაციის ეროვნული ორგანოს შესახებ”, რომელსაც უფრო კანონქვემდებარე აქტის დატვირთა აქვს და კანონში, მითუმეტეს სერტიფიკაციის შესახებ კანონში, მისი მოხვედრა ზედმეტად მიგვაჩნია (არავითარ საჭიროებას არ წარმოადგენს, რომ პარლამენტმა მიიღოს აკრედიტაციის ეროვნული ორგანოს დებულებაში ცვლილება).
კანონის V თავი გვაწვდის ინფორმაციას “შესაბამისობის შეფასების” (?) შესახებ და VII თავი კანონი ბაზრის ზედამხედველობისა და კონტროლის შესახებ.
მიღებული კანონის ახალი რედაქციის მიმართ გვაქვს რამდენიმე შენიშვნა:
1. ვინაიდან ტერმინი “შესაბამისობის დადასტურება” წარმოადგენს ფართო მცნებას და ის შეიცავს როგორც შესაბამისობის სერტიფიცირებას, ასევე შესაბამისობის დეკლარაცია-განაცხადს, ამიტომ კანონის სათაურში სიტყვა “სერტიფიკაცია” შესაცვლელია ტერმინით “შესაბამისობის დადასტურება”.
2. პირველი მუხლის მე-4 ნაწილის თანახმად კანონი არ არეგულირებს გლეხურ, ფერმერული, ოჯახური და კუსტარული საქმიანობების შედეგად მიღებულ პროდუქციას. ამის გამო სარეალიზაციო პროდუქციის საკმაოდ დიდი რაოდენობა რჩება საკანონმდებლო რეგულირების სფეროს გარეთ, რაც დაუშვებელია. აუცილებლად მიგვაჩნია სარეალიზაციოდ გამოტანილი ყველა პროდუქცია ექვემდებარებოდეს საკანონმდებლო სივრცეს.
3. ამავე მუხლის მე-5 ნაწილის თანახმად, სავალდებულო სერტიფიკაციას დაქვემდებარებული პროდუქციის სერტიფიცირებას ახორციელებს “ადმინისტრაციული ორგანო”, რაც სერტიფიცირების საერთაშორისო მოთხოვნების უგულველყოფაა (სახელმწიფო სტრუქტურები სერტიფიცირების პროცედურებში უნდა ახორციელებდეს არბიტრაჟის ფუნქციებს და არ უნდა ერეოდეს სერტიფიცირების საქმიანობაში).
4. კანონში არასწორადაა წარმოდგენილი ტერმინი “შესაბამისობის შეფასება” და “შესაბამისობის შემფასებელი ორგანო”. საერთაშორისო სახელმძღვანელო ისო/იეკ 2-96 “სტანდარტიზაცია და მასთან დაკავშირებული საქმიანობა. ზოგადი ლექსიკონის მიხედვით საყოველთაოდ აღიარებულია ტერმინი “შესაბამისობის დადასტურება” (მოიცავს “შესაბამისობის სერტიფიკატს” – მესამე მხარის მიერ გაცემულ დამადასტურებელ დოკუმენტს და “განცხადება დეკლარაციას” – პირველი მხარის, მწარმოებლის მიერ გაცემულ დოკუმენტს) და “შესაბამისობის დადასტურების ორგანოები”. ამიტომ საქართველოს კანონმდებლობის ევროკავშირის კანონმდებლობასთან ჰარმონიზაციისათვის აუცილებელია ამ ტერმინების შემოტანა და არსებულის შეცვლა.
5. ზემოაღნიშნული ცვლილებიდან გამომდინარე შესაცვლელია მე-9 მუხლი “შესაბამისობის დეკლარაცია”. ამასთანავე აზრობრივად შესაცვლელია ამ მუხლის მე-7 ნაწილი, რომლის მიხედვით “შესაბამისობის დეკლარაცია მოთხოვნისამებრ უნდა წარედგინოს ბაზრის ზედამხედველ ორგანოს… თუ ამას ითვალისწინებს ტექნიკური რეგლამენტი”. საერთაშორისო საბაზრო ურთიერთობების მოთხოვნების თანახმად, შესაბამისობის დამადასტურებელი დოკუმენტი (შესაბამისობის სერტიფიკატი ან განაცხადი დეკლარაცია) წარმოადგენს პროდუქციის შესაბამისობის დამადასტურებელ დოკუმენტს და ის არამარტო ზედამხედველი ორგანოს წარმომადგენელს, არამედ მომხმარებელსაც უნდა წარედგინოს. ამასთან ზედმეტია ჩანაწერი “თუ ამას ითვალისწინებს ტექნიკური რეგლამენტი”, ვინაიდან თუ ტექნიკური რეგლამენტი ითვალისწინებს სავალდებულო მოთხოვნებს, მაშინ ის ექცევა სავალდებულო სერტიფიცირების არეალში.
6. კანონის მე-11 მუხლის მე-6 ნაწილის თანახმად, “მხოლოდ აკრედიტებულ ორგანოს აქვს უფლება, განახორციელოს შესაბამისობის შეფასება”, არასწორია, ვინაიდან განცხადება-დეკლარაციას გასცემს მწარმოებელი და მას არ სჭირდება აკრედიტაციის ჩატარება, ამიტომ საჭიროა დაკონკრეტდეს, რომ მხოლოდ შესაბამისობის სერტიფიკატის გამცემ ორგანოს სჭირდება აკრედიტაცია.
7. გადასამუშავებელია კანონის V თავი საერთაშოსოდ აღიარებული მოთხოვნების შესაბამისად.

კანონი “სურსათის უვნებლობისა და ხარისხის შესახებ”
მსოფლიო სასურსათო უსაფრთხოების რომის 1996 წლის დეკლარაციის თანახმად, ყოველ ადამიანს აქვს უფლება უვნებელ სურსათზე. საქართველოში სურსათის უვნებლობის თვალსაზრისით რეფორმების დაწყებამდე არსებული მდგომარეობა შორს იყო სასურველისაგან, რის გამოც ზარალდებოდა ყველა და პირველ რიგში მომხმარებელი.
სურსათის უვნებლობის სფეროში საქართველოს საკანონმდებლო სივრცის რადიკალური რეფორმების დაწყებად შეიძლება მივიჩნიოთ საქართველოს კანონის “სურსათის უვნებლობისა და ხარისხის შესახებ” მიღება 2005 წლის დეკემბერში. მიღებული კანონი შეფასებულ იქნა როგორც სურსათის უვნებლობის სფეროში საქართველოს საკანონმდებლო სივრცის დაახლოების მცდელობა ევროკავშირის კანონმდებლობასთან. მიღებული კანონის “მიზანია მომხმარებელთა ჯანმრთელობის, სიცოცხლისა და ეკონომიური ინტერესების დაცვა მოხმარებისათვის განკუთვნილ სურსათთან მიმართებაში შიდა ბაზრის ეფექტიანი ფუნქციონირებისა და მისი მრავალფეროვნების გათვალისწინებით”.
სურსათის უვნებლობის კანონი ეფუძნებოდა ევროკავშირის კანონმდებლობას, რაც, თავის მხრივ, პასუხობს ვაჭრობის მსოფლიო ორგანიზაციის მიდგომებსა და მოთხოვნებს. კერძოდ:
– სურსათის უვნებლობის ზოგადი პრინციპები აღიარებს მეცნიერულად დასაბუთებელ, გამჭვირვალე და ობიექტურ მიდგომებს;
– ადამიანის მოხმარებისათვის განკუთვნილ სურსათის უვნებლობასთან დაკავშირებულ ზოგად მოთხოვნებს;
– მწარმოებელთა ვალდებულებებს სურსათის წარმოებასა და ტრანსპორტირების ყოველ ეტაპზე;
– სურსათის დეკლარირებისა და ეტიკეტირების ზოგად მოთხოვნებს;
– სურსათის სახელმწიფო კონტროლის სისტემის ფუნქციონირება;
– სურსათის უვნებლობის ინსტიტუციონალურ მოწყობას.
კანონით შემოვიდა რისკის ანალიზის ცნება, რაც ნიშნავს, რომ სურსათის უვნებლობის სფეროში მიღებული ყოველი ქმედება დაფუძნებული უნდა იყოს რისკის შეფასების შედეგებზე. შემოტანილია მიდგომა ფერმიდან სუფრამდე, ხოლო აქცენტი საბოლოო პროდუქციის სერტიფიცირებიდან გადადის პროცესის კონტროლზე. განსაზღვრულია ერთიანი სახელმწიფო პოლიტიკა და მის განხორციელებაზე პასუხისმგებელი ორგანო – საქართველოს სოფლის მეურნეობის სამინისტროს საქვეუწყებო სამსახური “სურსათის უვნებლობის, ვეტერინარიისა და მცენარეთა დაცვის ეროვნული სამსახური”. კანონში ჩადებულია მისი ეტაპობრივი ამოქმედების განრიგი, რასაც უნდა უზრუნველეყო როგორც სახელმწიფო პოტენციალის განვითარება, ასევე წარმოების სათანადო მომზადება მომხმარებელთა მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად.
მიღებული კანონის მიმართ არის რამდენიმე შენიშვნა, რომელთა შეცვლა და დამატებების განხორციელება უფრო დაუახლოებს ევროპის პარლამენტისა და საბჭოს რეგულაცია (Eჩ) #178/2002 “სურსათის შესახებ კანონის ზოგადი საფუძვლები და მოთხოვნებს”, რომელთაგან გამოვყოფთ:
1. საქართველოს პარლამენტი (კანონის მიმღები) და აღმასრულებელი ორგანო (კანონის შემმუშავებელი) ვერ გაცდა საბჭოურ ხედვას და რეგულირების სფეროში მოხვდა სურსათის ხარისხი, რომელიც ძირითადში რეგულირდება საბაზრო ურთიერთობებით.
2. საჭიროებს ზოგიერთი ტერმინის დაზუსტება და სახელმძღვანელო ისო/იეკ 2-96 “სტანდარტიზაცია და მასთან დაკავშირებული საქმიანობა ზოგად ლექსიკონთან” და რეგულაცია (Eჩ) #178/2002.
3. კანონი არ მოიცავს საზკვების ობიექტებს, წარმოება-დაწესებულებების და ორგანიზაციების კვების ობიექტებს, რესტორნებს და სხვა.
2006-2007 წლებში კანონში განხორციელდა ცვლილებები, რომელმაც ევროკანონმდებლობას ჰარმონიზაციის ნაცვლად კიდევ უფრო დააშორა მას.
2006 წლის 29 დეკემბერს კანონში მიღებული ცვლილებით კანონის 22-ე, 23-ე და 30-ე მუხლების ამოქმედების ვადად განისაზღვრა 2008 წლის 1 ივნისი. ეს მუხლები არეგულირებდა სურსათის უვნებლობის, ვეტერინარიისა და მცენარეთა დაცვის ეროვნული სამსახურის მიერ ინსპექტირების განხორციელების საფუძველს. ამ ცვლილების მიღებით შეიზღუდა კანონის 21-ე მუხლით განსაზღვრული სურსათის უვნებლობის სახელმწიფო კონტროლის არეალი და მუხლი გახდა ფაქტიურად დოკუმენტალური მასალების შემმოწმებელი, რითაც კიდევ უფრო დაშორდა 178/2002 რეგლამენტის მოთხოვნებს.
კანონს დაემატა 361 მუხლი, რომლის მე-3 პუნქტის თანახმად “2008 წლის 1 ივნისამდე სურსათის/ცხოველის საკვების უვნებლობის სახელმწიფო კონტროლი ხორციელდება განსაკუთრებულ შემთხვევებში საქართველოს მთავრობის მიერ დადგენილი წესით”, მაგრამ “განსაკუთრებული შემთხვევების” დადგენილი წესი დღემდე არ განსაზღვრულა.
2007 წლის 29 ივნისს საქართველოს კანონში “სურსათის უვნებლობისა და ხარისხის შესახებ” განხორციელდა კიდევ ერთი ცვლილება და დამატება და პირველი ცვლილების მიერ განსაზღვრული ინსპექტირების განხორციელების ვადა 2008 წლის 1 ივნისიდან (ამოქმედებამდე ერთი წელით ადრე) გადაწეულ იქნა 2009 წლის 31 დეკემბრამდე. ამავე ვადამდე გადაიწია კანონის მე-14 მუხლის ამოქმედების ვადაც, რომელიც არეგულირებდა სურსათის მწარმებელ საწარმოებს, რაც ეწინააღმდეგება 178/2002 რეგლამენტს. ამ რეგლამენტის მე-17 მუხლის თანახმად “ქვეყნებმა უნდა… გააკონტროლონ, რომ სურსათის და ცხოველის საკვების მწარმოებლები ასრულებენ სურსათის კანონის შესაბამის მოთხოვნებს წარმოების, გადამუშავების და დისტრიბუციის ყველა ეტაპზე”.
კანონის პირველადი სახე ეხმარებოდა და აწესრიგებდა სახელმწიფოსა და კერძო სექტორს შორის პარტნიორობის ჩამოყალიბებას, მაგრამ გატარებულმა ცვლილებებმა და დამატებებმა შეამცირა სახელმწიფოს პასუხისმგებლობა მომხმარებლის ხარჯზე და მომხმარებელი დატოვა სამომხმარებლო ბაზრის პირისპირ, რაც დაუშვებელია. სამსახურს დარჩა მონიტორინგის ჩატარება მხოლოდ საცალო ვაჭრობის დონეზე და აღმოჩენილი დარღვევების შემთხვევაში მიწერილობის გაგზავნა მწარმოებელთან/დისტრიბუტორთან. სამსახურს იმის უფლებაც არა აქვს, რომ საეჭვო ან მავნებელი პროდუქციის რეალიზაცია შეაჩეროს (ამოღება-განადგურებაზე არაფერს არ ვამბობთ).

კანონი “ლიცენზირებისა და ნებართვების შესახებ”
საქართველოს კანონით “ლიცენზირებისა და ნებართვების შესახებ” საქართველოში 1000-ზე მეტ საქმიანობის დაწყებისათვის მეწარმეებს სჭირდებოდათ ლიცენზიის ან ნებართვის აღება. 2005 წლის კანონის თანახმად, მნიშვნელოვნად შემცირებულია მათი რაოდენობა, კერძოდ დარჩა მხოლოდ 84 საქმიანობის და 8 სარგებლიანობის ლიცენზირების და 52 ნებართვითი სახე, რაც მისასალმებელია.

დასკვნა
საქართველოს კანონმდებლობაში მომხმარებელთა უფლებების დაცვის სფეროში განსაკუთრებით საყურადღებოა 2006-2007 წლებში განხორციელებული საკანონმდებლო ცვლილებები. საქართველოს კანონებში “მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებ, “პროდუქციისა და მომსახურების სერტიფიკაციის შესახებ”, “სურსათის უვნებლობის და ხარისხის შესახებ”, საქართველოს სანიტარული კოდექსი (მოქმედება შეჩერდა 2007 წლის 1 ოქტომბრიდან), “მავნე ორგანიზნებისაგან მცენარეთა დაცვის შესახებ”, “ვეტერინარიის შესახებ” განხორციელებული საკანონმდებლო ცლილებები ეწინააღმდეგება მომხმარებელთა მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ აღიარებულ მომხმარებელთა უფლებების მოთხოვნებს და საქართველოს მიერ ნაკისრ არაერთ საერთაშორისო ვალდებულებებს, კერძოდ:
– მცენარეთა დაცვის საერთაშორისო კონვეციას (IPPჩ);
– ცხოველთა დაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია (OIE);
– სანიტარულ და ფიტოსანიტარულ ღონისძიებების შესახებ (შPშ შეთანხმება) ნაკისრ ვალდებულებებს;
– ევროკავშირსა და საქართველოს შორის პარტნიორობისა და თანამშრომლობის ხელშეკრულებას;
– ვაჭრობაში ტექნიკური ბარიერების (თBთ)
– ვაჭრობის მსოფლიო ორგანიზაციაში ნაკისრი ვალდებულება;
ჩვენი საკანონმდებლო სივრცე ევროკავშირის საკანონმდებლო სივრცესთან ჰარმონიზაციის ნაცვლად კიდევ უფრო დაშორდა მას (მაგ ევროპის პარლამენტის და საბჭოს რეგულაცია (Eჩ) # 178/2002 “სურსათის შესახებ კანონის ზოგადი საფუძვლები და მოთხოვნები”.

სახელმწიფო სტრუქტურები
საქართველოში მომხმარებელთა უფლებების დაცვის სფეროში კომპეტენტურ სახელმწიფო ორგანოებს წარმოადგენდნენ საქართველოს ანტიმონოპოლიური სამსახური და საქსტანდარტი. ასევე ცალკეული სახეობების მიხედვით მომხმარებელთა უფლებების დაცვის ფუნქციები ხორციელდებოდა სხვა სახელმწიფო სტრუქტურებშიც.

საქსტანდარტი
საქსტანდარტის სტრუქტურა და უფლებამოსილება ვერ უზრუნველყოფდა სამომხმარებლო ბაზრის თანამედროვე მოთხოვნებს. იგი არ შეესაბამებოდა აშშ-სა და ევროკავშირის ქვეყნების ანალოგიური სამსახურების უფლება-მოვალეობებს, არც სტრუქტურულად და არც დაქვემდებარების მიხედვით. სახელმწიფოს მიერ გატარებული საქსტანდარტის რეორგანიზაცია არაეფექტური იყო. 2003 წლამდე საქსტანდარტში გაერთიანებული იყო სტანდარტიზაციის ეროვნული ორგანო, აკრეტიზაციის სამმართველო, მეტროლოგიისა და სტანდარტიზაციის ინსტიტუტი და კონტროლისა და ზედამხედველობის სამმართველო. 2003 წელს პრეზიდენტის #374 და #376 ბრძანებულებებით ნაწილობრივ შესრულდა ვმო-ს, მსოფლიო ბანკის და ევროგაერთიანების წინაშე საქართველოს მიერ აღებული ვალდებულებები და შეიქმნა შემდეგი სტრუქტურული ერთეულები:
სტანდარტიზაციის ეროვნული ორგანო – საჯარო სამართლის იურიდიული პირი;
აკრედიტაციის ეროვნული ორგანო – საჯარო სამართლის იურიდიული პირი;
მეტროლოგიისა და სტანდარტიზაციის ინსტიტუტი – საჯარო სამართლის იურიდიული პირი;
კონტროლი და ზედამხედველობა – საქვეუწყებო ინსპექცია.
ვმო-ს, მსოფლიო ბანკისა და ევროგაერთიანების წინაშე აღებული ვალდებულებების თანახმად, საქსტანდარტი უნდა განთავისუფლებულიყო ყველა სხვა ფუნქციისაგან და დაკავებული უნდა ყოფილიყო სტანდარტების განახლებით, მათი გამოცემით, მომხმარებლებამდე მათი დაყვანითა და რეესტრის წარმოებით.
2005 წელს განხორციელებული სტრუქტურული ცვლილებების შესაბამისად საქსტანდარტის ბაზაზე შეიქმნა 2 დამოუკიდებელი სტრუქტურა: საქართველოს სტანდარტების, ტექნიკური რეგლამენტების და მეტროლოგიის ეროვნული სააგენტო (კურირებს მეტროლოგიას და სტანდარტიზაციას) და “აკრედიტაციის ერთიანი ეროვნული ორგანო – აკრედიტაციის ცენტრი” (კურირებს აკრედიტაციას). ეს ორგანოები არ ახორციელებენ პროდუქციის მაკონტროლებელი ორგანოს ფუნქციებს, რაც სავსებით მისაღებია.
ანტიმონოპოლიური სამსახური
საქართველოში მომხმარებელთა უფლებების დაცვის სფეროში კომპეტენტურ სახელმწიფო ორგანოს წარმოადგენდა საქართველოს ანტიმონოპოლიური სამსახური, რომელსაც კანონმდებლობით ევალებოდა ბაზრის ზედამხედველობის განხორციელება და მომხმარებელთათვის კონსულტაციების გაწევა. თუმცა ეს ფუნქციები ეწინააღმდეგებოდა მსოფლიო განვითარებული ქვეყნების ინსტიტუციონალურ მოწყობას, სადაც როგორც წესი ამ სამსახურს მხოლოდ მონოპოლურ საქმინობაზე კონტროლის ფუნქცია აქვს მინიჭებული.
2005 წელს განხორციელებული სტრუქტურული რეორგანიზაციის შედეგად ანტიმონოპოლიური სამსახურის ნაცვლად შეიქმნა სახელმწიფოში მონოპოლიურ საქმიანობაზე ზედამხედველობის გამწევი ორგანო და მომხმარებელთა უფლებების დაცვის ფუნქციები მას ჩამოშორდა.

სახელმწიფო სანიტარიულ-ჰიგიენური ზედამხვედველობის ინსპექცია
სახელმწიფო სანიტარიულ-ჰიგიენური ზედამხედველობის ინსპექციაში 2004 წლის რეფორმებმა დადებითად იმოქმედა საქართველოს სამომხმარებლო ბაზარზე. გაუმჯობესდა კვების პროდუქტების საწარმოებსა და სარეალიზაციო ობიექტებს სანიტარიულ-ჰიგიენური მდგომარეობა, მაგრამ 2005 წელს სანიტარიულ კოდექსში განხორციელებული ცვლილებების შესაბამისად, ჯერ მისი ფუნქცია სახელმწიფო კონტროლის განხორციელებისა მნიშვნელოვნად შეიკვეცა, ხოლო შემდგომ სამსახური მთლიანად გაუქმდა.

საქართველოს სოფლის მეურნეობის სამინისტრო
საქართველოს კანონის “სურსათის უვნებლობისა და ხარისხის შესახებ” მოთხოვნების საფუძველზე საქართველოს სოფლის მეურნეობის სამინისტროში შეიქმნა სახელმწიფო საქვეუწყებო დაწესებულება სურსათის უვნებლობის, ვეტერინარიისა და მცენარეთა დაცვის ეროვნული სამსახური.
სამსახურს თავისი უფლება-მოსილების აქტიური განხორციელება უნდა დაეწყო 2007 წლის 1 იანვრიდან. თუმცა როგორც ზემოთ მივუთითეთ, კანონში შესული ცვლილებების შედეგად მისი საქმიანობის ვადა გადაიწია 2009 წლის 31 დეკემბრამდე.
361 მუხლის მე-3 პუნქტის თანახმად, “2009 წლის 31 დეკემბრამდე სურსათის/ცხოველის საკვების უვნებლობის სახელმწიფო კონტროლი ხორციელდება განსაკუთრებულ შემთხვევებში საქართველოს მთავრობის მიერ დადგენილი წესით”, მაგრამ სოფლის მეურნეობის სამინისტროს დღემდე არ მიუღია “განსაკუთრებული შემთხვევების” დადგენილი წესი.
ამავე დამატების 361 მუხლის მე-2 მუხლის თანახმად საქართველოს სოფლის მეურნეობის სამინისტროს 2007 წლის 15 თებერვლამდე უნდა შეემუშავებინა და დაემტკიცებინა სურსათის უვნებლობის, ვეტერინარიის და მცენარეთა დაცვის ეროვნული სამსახურის უფლებამოსილი მოხელეების სათანადო მომზადებისათვის საჭირო სასწავლო ღონისძიებების ნუსხა, რაც არ განხორციელებულა.
დასკვნა
მომხმარებელთა დაცვის კუთხით სახელმწიფოში სავალალო მდგომარეობაა შექმნილი. სახელმწიფოში არ ჩამოყალიბებულა ერთიანი მაკონტროლებელი ორგანო და სხვადასხვა სახელმწიფო სტრუქტურაში ჩამოყალიბდა მხოლოდ ზოგიერთი სფეროს ზედამხედველი ორგანო. ასე მაგალითად, საქართველოს სოფლის მეურნეობის სამინისტროში ჩამოყალიბებული სურსათის უვნებლობის, ვეტერინარიისა და მცენარეთა დაცვის ეროვნული სამსახური (კურირებს სურსათის უვნებლობის და ხარისხის სფეროს), საქართველოს ენერგეტიკის მარეგულირებელი ეროვნული კომისია (სემეკ) და საქართველოს კომუნიკაციის ეროვნულ კომისიაში შექმნილი მომხმარებელთა უფლებების დაცვის სამსახურები (კურირებენ შესაბამისად ენერგეტიკისა და კავშირის სფეროებს). ბევრ სფეროში, მაგალითად, სამრეწველო-საყოფაცხოვრებო, სამშენებლო, ბავშვთა სათამაშოებისა და ტანსაცმელის და სხვა მრავალი საქონლის ან მომსახურების სფეროში დღემდე არ ჩამოყალიბებულა სახელმწიფო ზედამხედველობის ორგანო, რომელიც საქართველოს კონსტიტუციიდან გამომდინარე ვალდებული იქნება დაიცვას მომხმარებლთა უფლებები. ამასთანავე აღსანიშნავია, რომ ცალკეული მიმართულებებით მაკონტროლებელი ორგანოების ჩამოყალიბებამ შეიძლება გამოიწვიოს შესამოწმებელი პროდუქციის (ობიექტის) ორ და მეტ მაკონტროლებელ სახელმწიფო სტრუქტურაზე დაქვემდებარება, რაც გამორიცხული იქნება ერთიანი მაკონტროლებელი სტრუქტურის ჩამოყალიბებისას.
დღესდღეობით შეიძლება ითქვას, რომ ეს სტრუქტურები არაეფექტურად მუშაობენ. საკმაოდ იშვიათი შემთხვევაა, როცა ხელისუფლების უმაღლეს ორგანოებში მომხმარებელთა უფლებების დაცვის თემატიკასთან დაკავშირებით რაიმე სახის აქტივობა დაფიქსირებულიყო. დღეს საქართველოში მომხმარებელთა პრობლემა და პროდუქციისა თუ მომსახურების უსაფრთხოების პრობლემატიკა მიბმულია სხვა სახის საკითხებთან და იგი პრიორიტეტულად არ არის მიჩნეული.
განხორცილელებული ცვლილებების შედეგად შემცირდა ადგილობრივი პროდუქციის ხარისხი და საქართველოს ბაზარი გახდა მეორეხარისხოვანი და ხშირ შემთხვევაში სხვა ქვეყანაში დაწუნებული პროდუქციის რეალიზაციის ადგილი. ყოველივე ამან სერიოზულად შეუშალა ხელი ქვეყანაში ბიზნესის განვითარებას.
საქართველოს მთავრობამ მომხმარებელთა უფლებების დაცვის საკითხებში დაუყონებლივ უნდა განახორციელოს მომხმარებელთა მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ დეკლარირებული “მომხმარებელთა ინტერესთა დაცვის სახელმძღვანელო პრინციპები” და საქართველოს კონსტიტუციის მოთხოვნები, რისთვისაც:
1. საქართველოს ხელისუფლებამ უნდა განსაზღვროს თუ რა მოდელს ირჩევს მომხმარებელთა უფლებების დაცვის სფეროში;
2. განისაზღვროს მომხმარებელთა უფლებების დაცვისათვის ყველა სფეროში სახელმწიფო პასუხისმგებელი სტრუქტურა;
3. დაინერგოს საქართველოში სამომხმარებლო განათლება სკოლამდელ, სასკოლო და უმაღლეს სასწავლებლებში;
4. განხორციელდეს სახელმწიფო და ადგილობრივი მმართველობის ორგანოების ხელმძღვანელების და სპეციალისტების, ბიზნეს წრეების წარმომადგენლების, განათლების სფეროს სპეციალისტების და მასწავლებლების სამომხმარებლო განათლების სფეროში მომზადება და გადამზადება;
5. წამყვანი მსოფლიო ქვეყნების გამოცდილების გაანალიზების შემდგომ და მომხმარებელთა უფლებების დაცვის სფეროში შერჩეული მოდელის მიხედვით შემუშავდეს ახალი კანონპროექტი “მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებ”
6. ვინაიდან მომხმარებელთა უფლებების დარღვევის უმეტესი წილი მოდის საკვებ პროდუქტებთან დაკავშირებით, ამიტომ:
6.1. მომხმარებელთა უფლებების დაცვის მიმართულებით დაიხვეწოს საქართველოს კანონები “პროდუქციისა და მომსახურების სერტიფიკაციის შესახებ”, “სურსათის უვნებლობისა და ხარისხის შესახებ”, “სურსათისა და თამბაქოს შესახებ”, “საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ” და სხვა.
6.2 ვინაიდან საქართველოს კანონმდებლობით სავალდებულოა პროდუქციის მარკირებაზე მასში გამოყენებული საკვები დანამატების აღნიშვნა და საქართველოში არ არის ლაბორატორია, რომელიც განსაზღვრავდა პროდუქციაში საკვებ დანამატების არსებობას, სახელმწიფომ ხელი შეუწყოს ასეთი ლაბორატორიების შექმნას.
6.3 შემუშავდეს კანონპროექტი “უვარგისი პროდუქციის ამოღებისა და განადგურების შესახებ”, რომელიც იქნება ადამიანის ჯამრთელობისათვის სახიფათო პროდუქციისაგან ბაზრის გაწმენდის ლეგარული მექანიზმი.
6.4 შემუშავდეს კანონპროექტი გენურად მოდიფიცირებული პროდუქციის შემოტანის, წარმოებისა და რეალიზაციის საკითხების შესახებ.