საქართველოს საერთაშორისო ვალდებულებები ანტიმონოპოლიური რეგულირების სფეროში

სლავა ფეტელავა, გრიგოლ რობაქიძის სახელობის უნივერსიტეტის დოქტორანტი; ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ეკონომიკისა და ბიზნესის ფაკულტეტის ლექტორი; პაატა გუგუშვილის სახელობის უნივერსიტეტის ასისტენტ-პროფესორი

საქართველომ სხვა პოსტსოციალისტური ქვეყნების ანალოგიურად დამოუკიდებლობის მოპოვების პირველსავე წელს (1992 წ.) მიიღო საკონკურენციო სამართლებრივი ნორმა, კერძოდ, ისეთი, როგორიცაა სახელმწიფო საბჭოს დეკრეტი – “მონოპოლიური საქმიანობის შეზღუდვისა და კონკურენციის განვითარების შესახებ”, რომლის აღსრულებაზე ზედამხედველობისა და კონტროლის ფუნქცია დაეკისრა საქართველოს ეკონომიკის სამინისტროს.

მაგრამ იმთავითვე ცხადი იყო, რომ საქართველოში მოქმედი საკონკურენციო სამართალი შორს იყო იდეალური ვარიანტისაგან და საჭირო იყო მისი შემდგომი სრულყოფა და ჰარმონიზაცია განვითარებული ქვეყნების და პირველ რიგში ევროკავშირის კანონმდებლობასთან დაახლოების მიზნით. ეს უკანასკნელი განსაკუთრებით აქტუალური გახდა მას შემდეგ, რაც ერთის მხრივ, საქართველოს ხელისუფლებამ მიიღო გადაწყვეტილება ევროკავშირში ინტეგრაციის თაობაზე, ხოლო მეორეს მხრივ გარკვეული ობიექტური თუ სუბიექტური მიზეზების გამო ახალი ქართული საკონკურენციო სამართალი უფრო დაშორდა, ვიდრე დაუახლოვდა მსოფლიოში აპრობირებულ საკონკურენციო სამართლებრივ ნორმებს.
საქართველოს თანამშრომლობა ევროკავშირთან ემყარება პარტნიორობისა და თანამშრომლობის შესახებ ლუქსემბურგში 1996 წლის 22 აპრილს გაფორმებულ ხელშეკრულებას (ძალაშია 1999 წლის 1 ივლისიდან), რომლის შესაბამისადაც საქართველოს მიერ აღებულ იქნა ვალდებულება, რომ ქვეყანაში არსებული და სამომავლო კანონმდებლობა, მათ შორის კონკურენციის მარეგულირებელი ნორმები და მომხმარებელთა დაცვის საკითხები დაეახლოვებინა ევროკავშირის შესაბამის კანონმდებლობასთან (შეთანხმების 43-ე მუხლის მე-2 პუნქტი). ამასთან ევროგაერთიანებამ გამოთქვა მზადყოფნა ამ ვალდებულებების შესრულების საქმეში საქართველოსათვის გაეწია ტექნიკური დახმარება (შეთანხმების 44-ე მუხლი). კერძოდ, ევროკავშირის მიერ მიღებულ იქნა გადაწყვეტილება კონკურენციის შესახებ კანონმდებლობის შემუშავებისა და სრულყოფის სფეროში საქართველოსათვის აღმოეჩინა დახმარება განსაკუთრებით ისეთ საკითხებში, როგორიცაა: 1) ეკონომიკურ აგენტებს შორის კონკურენციის შემზღუდავი ან შემაფერხებელი ხელშეკრულებებისა და შეთანხმებების დადება; 2) ბაზარზე დომინანტი ეკონომიკური აგენტის მიერ ამ მდგომარეობის ბოროტად გამოყენება; 3) კონკურენციის შემზღუდავი სახელმწიფო დახმარებები; 4) სახელმწიფო მონოპოლიები (საქართველოში სახელმწიფო მონოპოლიის ცნება ცალკე არ არსებობდა და ის ფაქტიურად გაიგივებული იყო ბუნებრივი მონოპოლიის ცნებასთან); 5) სახელმწიფო გამგებლობაში არსებული საწარმოები და სპეციალური და ექსკლუზიური უფლებების მქონე ეკონომიკური აგენტები; ასევე მიღწეულ იქნა შეთანხხმება საკონკურენციო კანონმდებლობის გამოყენებასა და მასთან საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისობაში ყოფნის შემოწმებასა და ზედამხედველობაზე.
ზოგადად საქართველოსა და ევროგაერთიანებას შორის მიღწეული შეთანხმების ის ნაწილი, რომელიც კონკურენციის სფეროს ეხება და რომელთანაც შესაბამისობაში უნდა მოვიდეს ქვეყნის საკონკურენციო სამართალი, გამომდინარეობს ევროგაერთანების დამფუძნებელი ხელშეკრულების (“რომის ხელშეკრულების”) 81-ე (ანტიკონკურენციული ქმედებები) და 82-ე (მონოპოლიური მდგომარეობის ბოროტად გამოყენება) მუხლებიდან (ძველი რედაქციის 85 და 86 მუხლები). ამასთან, მხედველობაშია მისაღები ის გარემოება, რომ ევროგაერთიანების დადგენილებები კონკურენციის შესახებ ეხება რა, როგორც კომპანიებს, ისე სახელმწიფოებს, შექმნილია სახელმწიფო დახმარებებისა (მუხლი 92, 93) და მონოპოლიებთან დაკავშირებული სახელმწიფო პოლიტიკის კონტროლის (მუხლი 37, 90) სისტემები.
კანონმდებლობათა დაახლოების პროცესში ასევე მხედველობაშია მისაღები ევროკავშირის საკონკურენციო სამართლის 1989 წლის რეგლამენტი 4064/89, მასში 1997 (რეგლამენტი 1310/97) და 2004 (რეგლამენტი 139/2004) წლებში შეტანილი ცვლილებების გათვალისწინებით (აღნიშნული რეგლამენტით იკრძალება ევროგაერთიანების სივრცეში კონკურენციის შემზღუდავი კონცენტრაციები).
გარდა ამისა, საკონკურენციო სამართლებრივი ნორმის სრულყოფის პროცესში გასათვალისწინებელია ის გარემოებაც, რომ საქართველოში (მსოფლიოს არაერთი სახელმწიფოს ანალოგიურად) ანტიმონოპოლიური პოლიტიკის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენდა მომხმარებელთა უფლებების დაცვა (2005 წლის 3 ივნისამდე), რომლის (მომხმარებლის აქტიური მონაწილეობის) ხელშეწყობის საკითხი ჩადებულია ევროპული კავშირის დამფუძნებელ ხელშეკრულებაში (მუხლი 153). ეს მოთხოვნა პირდაპირი თუ არაპირდაპირი სახით ჩადებულია მომხმარებელთა უფლებების დაცვის შესახებ ინდივიდუალურ დირექტივებში, რაც თავის მხრივ აისახა ევროკავშირსა და საქართველოს შორის პარტნიორობისა და თანამშრომლობის შესახებ დადებულ შეთანხმებაში, რომლის 66-ე მუხლი მთლიანად ეთმობა მომხმარებელთა დაცვის სისტემების შესაბამისობის საკითხს.
მომხმარებელთა უფლებების დაცვის კანონმდებლობის ევროკავშირის კანონმდებლობასთან ჰარმონიზაციის პროცესში, ჩვენი აზრით, ასევე გასათვალისწინებელია ევროკავშირის 1990 წლის 13 ივნისის დირექტივა “პაკეტური მოგზაურობის, დასვენებისა და ტურების შესახებ”, რომლის მთავარ მიზანს წარმოადგენს ტურისტული მომსახურების სფეროში მომხმარებელთა უფლებების დაცვის უზრუნველყოფა. ამასთან, საქართველოს მომხმარებელთა უფლებების დაცვის კანონმდებლობის ცალკეული დებულებების სრულყოფის პროცესში მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული გაეროს გენერალური ასამბლეის 1985 წლის 9 აპრილის #39/248 რეზოლუციის მე-5 მუხლის კომენტარებიც, რომელშიც განხილულია მომხმარებელთა დაცვის ზოგიერთი შესაძლებელი ასპექტი და რომლის თანახმადაც რიგ ქვეყანაში კანონმდებლობა შემზღუდავი საქმიანი პრაქტიკისა და მომხმარებელთა უფლებების დაცვის თაობაზე ცალ-ცალკე არსებობს. მაგრამ, არც ის უნდა დაგვავიწყდეს, რომ კონკურენციის პრობლემები იმდენად მჭიდროდაა დაკავშირებული მომხმარებელთა ეკონომიკური ინტერესების დაცვასთან, რომ ზოგიერთ ქვეყანაში (ავსტრალია, უნგრეთი, პოლონეთი, საფრანგეთი, ვენესუელა, ინდოეთი, ლიტვა) კონკურენციის შემზღუდავი საქმიანი პრაქტიკის შესახებ კანონში ასევე ასახულია დებულებები მომხმარებელთა უფლებების დაცვის კუთხით.
მნიშვნელოვანია აგრეთვე გაეროს გენერალური ასამბლეის 151-ე რეზოლუცია მომხმარებლების დაცვის შესახებ, რომლითაც გენერალურმა ასაბლეამ 1985 წელს მიიღო ყოვლისმომცველი სახელმძღვანელო პრინციპები, სადაც მოცემულია მკაფიო მინიშნება მომხმარებელთა ინტერესების დაცვისათვის შემზღუდავი საქმიანი პრაქტიკის კონტროლისათვის პრინციპებისა და წესების კომპლექსზე, ასევე რეკომენდაცია მთავრობისათვის, რათა შემუშავდეს, გაძლიერდეს ან შენარჩუნებულ იქნეს ზომები, რომლებიც ეხება შემზღუდავ და სხვა მავნე პრაქტიკას, რომელსაც შეუძლია მიაყენოს ზიანი მომხმარებელს, ასეთი ზომების განხორციელების უზრუნველყოფის საშუალებათა ჩათვლით.
რაც შეეხება საკონკურენციო სამართლის ისეთ მნიშვნელოვან მიმართულებას, როგორიცაა სარეკლამო საქმიანობის რეგულირება (საქართველოში 2005 წლის 3 ივნისამდე მოქმედი “მონოპოლიური საქმიანობისა და კონკურენციის შესახებ” საქართვლოს კანონის მე-20 მუხლის “ე” პუნქტის შესაბამისად, სარეკლამო საქმიანობაზე ზედამხედველობა და კონტროლი ქვეყნის მთავარი კონკურენციის ორგანოს კომპეტენციას წარმოადგენდა). უნდა აღინიშნოს, რომ ამ საკითხის მოწესრიგებით ევროკავშირი ჯერ კიდევ 1998 წლიდან იყო დაინტერსებული. კერძოდ, ევროკავშირის მიერ 1998 წლის 14-22 იანვარს საქართველოში მოვლინებულ იქნა გერმანიისა და ევროპის ეკონომიკის სამართლის პროფესორი ნორბერ რეიხი, რომელმაც წინასწარი დაკვირვებიდან გამომდინარე მოამზადა კომენტარები “რეკლამის შესახებ” საქართველოს კანონპროექტზე.
ჩვენის მხრივ დავძენთ, რომ სარეკლამო საქმიანობის მარეგულირებელი სამართლებრივი ნორმების სრულყოფისა და ევროკავშირის კანონმდებლობასთან ჰარმონიზაციის პროცესში აუცილებელად მიგვაჩნია გათვალისწინებელ იქნეს ევროკავშირის ისეთი დირექტივები, როგორიცაა: 1984 წლის 10 სექტემბრის 84/45/ეეკ დირექტივა (რეკლამის კანონისადმი წაყენებული ძირითადი მოთხოვნების შესახებ), რომლის თანახმად კავშირის წევრი სახელმწიფოები ვალდებულნი არიან აკრძალონ არასათანადო რეკლამა (შეიძლება ითქვას, რომ ამ დირექტივას დღეისათვის მეტ-ნაკლებად უკვე პასუხობს “რეკლამის შესახებ” საქართველოს კანონი, თუმცა საჭიროა მისი აღსრულების მექანიზმების დახვეწა). ასევე გასათვალისწინებელია 1978 წლის 18 იანვრის 79/112/ეეკ (საკვები პროდუქტების მარკირების), 1989 წლის 3 ოქტომბრის 89/552ეეკ (ტელერეკლამის და არა რადიორეკლამის), 1990 წლის 13 ივნისის 90/314/ეეკ (შეფუთვის), 1992 წლის 31 მარტის 92/28/ეეკ (საყოველთაო მოხმარების სამედიცინო პროდუქტების რეკლამის შესახებ), 1993 წლის 10 მაისის 92/22/ეეკ (ფასიანი ქაღალდების), 1994 წლის 26 ოქტომბრის 94/47/ეეკ (აქციების), 1997 წლის 30 ივნისის 97/36 (ტელემაღაზიების) და 1998 წლის 16 თებერვლის 98/7/ეეკ (სამომხმარებლო კრედიტის) შესახებ დირექტივები.
ამასთან, გასათვალისწინებელია ისიც, რომ ევროკავშირის გაფართოების შემდეგ 2004 წლიდან, სამეზობლო პოლიტიკა იქცა უპირველეს პრიორიტეტად, რომლის მიზანს წარმოადგენს გაფართოებულ ევროკავშირსა და მის სამხრეთ და აღმოსავლეთ მეზობელ ქვეყნებთან ახალი გამყოფი ხაზების გაჩენის თავიდან აცილება, რომლის საფუძველია საერთო ღირებულებების ერთგულება, ხოლო საშუალებები – არსებული თანამშრომლობის კიდევ უფრო გაღრმავება ყველა მიმართულებით. ფაქტია, რომ ევროკავშირი თანამშრომლობის ფაზიდან ეკონომიკურ ინტეგრაციაზე გადადის იმ ქვეყნებთან, რომლებიც ამისათვის მზად არიან და შესაბამისი შესაძლებლობებიც გააჩნიათ. თუმცა გამოცდილება ადასტურებს, რომ ამ სფეროში ყველაზე რთული და პრობლემატური სწორედ კონკურენციის საკითხებია. კერძოდ, “ევროპის სამეზობლო პოლიტიკის განხორციელებისა და ხელშეწყობის თაობაზე” საბჭოს შეტყობინების მიხედვით: “პარტნიორ ქვეყნებთან დიალოგის გამოცდილება გვიჩვენებს, რომ კონკურენციის საკითხი მეტად რთულია და კონკურენციისა და შიდა ბაზარზე მონაწილეობის საკითხებს შორის კავშირი ხშირად არასწორად არის გაგებული” (ევროპის სამეზობლო პოლიტიკა და საქართველო). ამასთან, სამეზობლო პოლიტიკის თანახმად ასევე პრიორიტეტული სფეროებია: 1) ანტიტრესტული პოლიტიკა და სახელმწიფო დახმარებების პოლიტიკის კონტროლი; 2) პარტნიორობისა და თანამშრომლობის შესახებ შეთანხმების თანახმად, ევროკავშირის კონკურენციასთან დაკავშირებულ პრინციპებთან შესაბამისობა”(3).
ამრიგად, როგორც ვხედავთ, კონკურენციის განვითარება და მომხმარებელთა უფლებების დაცვა ევროკომისიის ერთ-ერთ პრიორიტეტულ მიმართულებას წარმოადგენს, რომელიც თავის მხრივ, კავშირის ფარგლებში მიღებული სამართლებრივი ნორმების განხორციელებაზე პასუხისმგებლობის პარალელურად მაქსიმალურად ცდილობს ქმედითი კონკრეტული დახმარებები აღმოუჩინოს კავშირის არაწევრ ქვეყნებსაც, რაც საბოლოო ჯამში უფრო დაცულსა და მომგებიანს ხდის ბიზნესის წარმოებას.
გარდა ამისა, უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ საქართველოს საკონკურენციო სამართლის სრულყოფის პროცესში, ჩვენის აზრით, ასევე მხედველობაშია მისაღები ის საერთაშორისო ვალდებულებები, რომელთა შესრულებაც იკისრა ქვეყანამ მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში (მსო) გაწევრიანების ხელშეკრულებაზე ხელმოწერის დროს (ვმო-ს, რომელიც დაფუძნდა 1994 წლის 8 დეკემბერს, როგორც 1947 წელს შექმნილი “ვაჭრობისა და ტარიფების შესახებ გენერალური შეთანხმების” (GAთთ) სამართალმემკვიდრე (მუშაობას შეუდგა 1995 წლის 1 იანვრიდან), საქართველო დამკვირვებლის სტატუსით ჯერ კიდევ 1996 წლის 26 ივნისს მიუერთდა, ხოლო 1999 წლის 6 ოქტომბრიდან გახდა მისი სრულუფლებიანი წევრი (ვაჭრობის მსოფლიო ორგანიზაციასთან საქართველოს მიერთების შეთანხმება ქვეყნის პარლამენტის მიერ რატიფიცირებულ იქნა 2000 წლის 14 ივლისს).
ზოგადად მსო-ს მიზანია მრავალმხრივი სავალდებულო ხელშეკრულებების საფუძველზე ამ ორგანიზაციის წევრთა სავაჭრო-ეკონომიკური ურთიერთობების რეგულირება, ხოლო მისი ძირითადი ამოცანაა საერთაშორისო ვაჭრობის ლიბერალიზაცია, მისი სამართლიანობის, წინასწარი განჭვრეტისა და გამჭვირვალეობის უზრუნველყოფის გზით, რამაც თავის მხრივ, ხელი უნდა შეუწყოს ეკონომიკური აღმავლობის პროცესსა და მოსახლეობის კეთილდღეობის ზრდას (6).
“ვაჭრობისა და ტარიფების გენერალური შეთანხმებისა” და მსო-ს წესების შესაბამისად, სახელმწიფოთა შორის სავაჭრო თანამშრომლობას საფუძვლად უდევს ქვეყნის უპირატესი ხელშეწყობის პრინციპი (ანუ უპირატესი ხელშეწყობის რეჟიმი), რომლის არსია ის, რომ “ვაჭრობისა და ტარიფების გენერალური შეთანხმების” მონაწილე ერთ-ერთი ქვეყნის მიერ მეორე მონაწილე ქვეყნისათვის მინიჭებული თითოეული საბაჟო შეღავათი ავტომატურად ვრცელდება ამ შეთანხმებაში მონაწილე ყველა ქვეყანაზე. აღნიშნულიდან გამომდინარე, შეიძლება ითქვას, რომ მსო ეს არის სამართლებრივი დოკუმენტების პაკეტთა ერთობლიობა (ერთგვარი მრავალმხრივი სავაჭრო ხელშეკრულება), რომელიც განსაზღვრავს მთავრობათა უფლება-მოვალეობებს საქონლითა და მომსახურებით საერთაშორისო ვაჭრობის სფეროში.
რაც შეეხება მსო-ს წესებს კონკურენციის სფეროში, უნდა აღინიშნოს, რომ ისინი სწორედ ასეთი მრავალმხრივი შეთანხმებების (სამართლებრივი დოკუმენტების) პაკეტის შემადგენელი ნაწილია, რომლის ნორმებითა და პრინციპებით ამჟამად მსოფლიო ვაჭრობის (საქონლითა და მომსახურებით) 90%-ზე მეტი რეგულირდება. თუმცა საგულისხმოა ის ფაქტი, რომ “ვაჭრობისა და ტარიფების გენერალური შეთანხმება” თავის არც ერთ დებულებაში არ ახდენდა და არც მსო-ს დებულებებით ხდება იმის პირდაპირი დეკლარირება, რომ ისინი ემხრობიან კონკურენციის პრინციპებს (არ ახასიათებენ დასადგენ წესებს, როგორც “კონკურენციის წესებს”). მიუხედავად ამისა, შეიძლება ითქვას, რომ სწორედ მსო-ს წესების არსშია ჩადებული საგარეო-ეკონომიკური გარიგებების კონკურენციული პირობები, დისკრიმინაციისა და ხელოვნური შეზღუდვების მოხსნის მეშვეობით. აღნიშნული არ ნიშნავს იმას, რომ მსო მთლიანად ეყრდნობა ღია კონკურენციის პირობებს. მისთვის დასაშვებია სატარიფო და არასატარიფო რეგულირების მეთოდების გამოყენება, მათ შორის – ანტიდემპინგური და საკომპენსაციო ღონისძიებების განხორციელება, მათი გამოყენების მკაცრი რეგლამენტაციის პირობებში, რაც არ ისახავს მიზნად კონკურენციის შეზღუდვას (საქართველომ მსო-ში გაწევრიანების დროს აიღო ვალდებულება არ განახორციელოს ვაჭრობის რეპრესალიები, სანამ მსო-ს მოთხოვნების შესაბამისი მარეგულირებელი და საკანონმდებლო აქტები არ იქნება ქვეყანაში მიღებული).
აქვე ხაზგასასმელია და გასათვალისწინებელი ის გარემოებაც, რომ საქართველო 1993 წლიდან გაერთიანებულია დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობაში (დსთ) და ჩართული ამ სივრცის ერთიანი ანტიმონოპოლიური პოლიტიკის რეალიზაციის პროცესში, რომელიც გამომდინარეობს თანამეგობრობის წევრი სახელმწიფოების მეთაურების მიერ 1993 წლის 23 დეკემბერს აშხაბადში ხელმოწერილი “ერთიანი ანტიმონოპოლიური პოლიტიკის გატარების შესახებ” სახელმწიფოთაშორისი ხელშეკრულებიდან (მოგვიანებით, აღნიშნული ხელშეკრულების ცალკეული დებულებები 2000 წლის 25 იანვარს იქნა დაზუსტებული და სრულყოფილი). ამ ხელშეკრულებამ საბოლოოდ განსაზღვრა დსთ-ს წევრი სახელმწიფოების საქმიანობის ძირითადი მიმართულებები და ამოცანები კონკურენციის სფეროში. კერძოდ, 1) მონოპოლიური საქმიანობისა და/ან არაკეთილსინდისიერი კონკურენციის აღკვეთისა და შეზღუდვის მიმართულებით ერთობლივ მოქმედებათა კოორდინაცია; 2) ანტიმონოპოლიური კანონმდებლობების დაახლოება იმ ფორმით, როგორც ეს აუცილებელია შეთანხმების რეალიზაციისათვის; 3) კონკურენციის განვითარებისათვის პირობების შექმნა, სასაქონლო ბაზრების ეფექტიანი ფუნქციონირება და მომხმარებელთა უფლებების დაცვა; 4) მეურნე სუბიექტებისა და მმართველობითი ორგანოების მონოპოლიური საქმიანობის შეფასებისა და განხილვის წესის შეთანხმება და მის საფუძველზე თანამშრომლობის მექანიზმის შექმნა.
ხელშეკრულება ასევე შეიცავს კონკურენციის განსაკუთრებით მნიშვნელოვან განსაზღვრებებს და ზოგად წესებს, როგორიცაა დომინირებული მდგომარეობის ბოროტად გამოყენება, მეურნე სუბიექტების ანტიკონკურენტული შეთანხმებები და არაკეთილსინდისიერი კონკურენცია.
სწორედ აღნიშნული ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულებების პრაქტიკული რეალიზაციის უზრუნველსაყოფადაა შექმნილი ანტიმონოპოლიური პოლიტიკის სახელმწიფოთაშორისი საბჭო, რომლის მუშაობაში 2005 წლის 23 აგვისტოდან ჩართული უნდა იყოს საქართველოს ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს სახელმწიფო საქვეუწყებო დაწესებულება – თავისუფალი ვაჭრობისა და კონკურენციის სააგენტო (თუმცა საბჭოს მუშაობაში მას მონაწილეობა დღემდე ჯერ არ მიუღია), ხოლო მანამდე კი 1997 წლის 1 იანვრიდან 2005 წლის 19 აგვისტომდე საბჭოს მუშაობაში აქტიურად იყო ჩართული საქართველოს სახელმწიფო ანტიმონოპოლიური სამსახური (1993-1996 წწ. დსთ-ს ანტიმონოპოლიური საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობდა ეკონომიკის სამინისტრო). საბჭოს სხდომები, რომელშიც გარდა თანამეგობრობის ანტიმონოპოლიური ორგანოების ხელმძღვანელი პირებისა, მონაწილეობდნენ ასევე აღმოსავლეთ ევროპის კონკურენციის სააგენტოების წამომადგენლები (საერთოდ, საბჭოს ხელი აქვს მოწერილი მემორანდუმზე კონკურენციის სფეროში თანამშრომლობაზე ლატვიის, რუმინეთისა და კორეის კონკურენციის ორგანოებთან) რიგ-რიგობით (წელიწადში ორჯერ) იმართებოდა დსთ-ს წევრ სახელმწიფოებში. 1994-2007 წლებში ჩატარდა საბჭოს XXVII სხდომა (ერთად ერთხელ 1997 წელს დსთ-ს სახელმწიფოების ანტიმონოპოლიურ ორგანოებში მიმდინარე რეორგანიზაციიის შედეგად არ გამართულა აღნიშნული საბჭოს სხდომები). სამწუხაროდ, ანტიმონოპოლიური პოლიტიკის სახელმწიფოთაშორისი საბჭოს სამდივნოს არაერთი მცდელობის მიუხედავად, სხდომის საქართველოში ჩატარება დღემდე ვერ მოხერხდა. შესაბამისად, საქართველოს კონკურენციის ორგანოს დსთ-ს წევრი სხვა სახელმწიფოების მასპინძლობით ჩატარებულ სხდომებზე უხდებოდა (ძირითადად 1995-2005 წწ.) ქართული სამარკო ღვინოებისა თუ მინერალური წყლების სასაქონლო ნიშნების დასაცავად ბრძოლა, რაც ჩვენის აზრით, ბევრად უფრო ეფექტიანი და შედეგიანი იქნებოდა სხდომის თბილისში ჩატარების შემთხვევაში; იგი ხელს შეუწყობდა ქართველ მეწარმეთა კანონიერი უფლებების დაცვასა და ქვეყნის ეკონომიკის გაჯანსაღებას, რომ არაფერი ვთქვათ თვით ანტიმონოპოლიური ორგანოს იმიჯისა და ავტორიტეტის ამაღლებაზე (ეს ხომ თავისებური რეკლამა იქნებოდა ამ სამსახურისათვის).
დსთ-ს ანტიმონოპოლიური პოლიტიკის სახელმწიფოთაშორისი საბჭოს საქმიანობის ერთ-ერთ მიმართულებას ასევე წარმოადგენს მომხმარებელთა უფლებების დაცვა, რომლის სამართლებრივი საფუძვლები გამომდინარეობს დსთ-ს მთავრობათა მეთაურების მიერ 2000 წლის 25 იანვარს მოსკოვში ხელმოწერილი შეთანხმებიდან. აღნიშნული შეთანხმების მიზანი იყო დსთ-ს სივრცეში მომხმარებელთა უფლებების დაცვის ერთიანი შეთანახმებული პოლიტიკის საწარმოებლად შესაბამისი სამართლებრივი ბაზის ფორმირება და მის საფუძველზე თანამშრომლობა.
გარდა ამისა, დსთ-ს ანტიმონოპოლიური საბჭოს საქმიანობის სფეროს წარმოადგენს თანამეგობრობის სივრცეში არაკეთილსინდისიერი (არასათანადო) რეკლამის ფაქტების გამოვლენისა და აღკვეთის კუთხით თანამშრომლობა, რომელიც ეყრდნობა 2003 წლის 19 დეკემბერს დსთ-ს ეკონომიკურ საბჭოს სხდომაზე ხელმოწერილ შეთანხმებას – “სარეკლამო საქმიანობის რეგულირების შესახებ”.
ამასთან ფაქტია და მსოფლიოში დღეს უკვე ვეღარავინ უარყოფს იმას, რომ თანამედროვე ეკონომიკის ზრდადი ინტეგრირების პირობებში აქტუალური როლი ენიჭება როგორც მრავალმხრივი, ასევე ორმხრივი სახელმწიფოთაშორისი თანამშრომლობის გააქტიურებას კონკურენციული ურთიერთობების სფეროში. სწორედ ამ მიმართულებით თანამშრომლობის გაღრმავების მიზნით 2002 წლის 16 ივლისს თბილისში დაიდო ხელშეკრულება საქართველოსა და უკრაინას შორის – “საქართველოს მთავრობასა და უკრაინის მთავრობას შორის საკონკურენტო პოლიტიკის სფეროში თანამშრომლობის შესახებ”.
აღნიშნული ხელშეკრულების მიზანია მხარეთა თანამშრომლობა კონკურენციის განვითარებისა და დახმარების სფეროში, რომელიც მიმართულია: 1) საქართველოსა და/ან უკრაინის სასაქონლო ბაზრების ეფექტური ფუნქციონირების პირობების უზრუნველსაყოფად; 2) იმ ქმედებების დაუშვებლობისა და აღკვეთისათვის მიმართული ურთიერთქმედებების მექანიზმის შექმნა, რომელიც ნეგატიურ გავლენას ახდენს კონკურენციაზე საქართველოსა და/ან უკრაინის სასაქონლო ბაზრებზე; 3) კონკურენციის სფეროში საქართველოსა და/ან უკრაინის კანონმდებლობათა ჰარმონიზაციის საკითხთა გადასაწყვეტად; 4) იმ ანტიკონკურენტული ფაქტების (ქმედებების) ერთობლივი განხილვისათვის, რომლებიც ნეგატიურ გავლენას ახდენენ კონკურენციის განვითარებაზე საქართველოს და/ან უკრაინის სასაქონლო ბაზრებზე.
ამასთან, ხელშეკრულების გამოყენების ერთ-ერთ სფეროდ განისაზღვრა (მუხლი 2, პუნქტი 1) სამეურნეო სუბიექტთა ისეთი ქმედებების განხილვა, რომლებიც ნეგატიურ გავლენას ახდენენ კონკურენციაზე საქართველოსა და/ან უკრაინის სასაქონლო ბაზრებზე იმ შემთხვევაში, თუ: ამ ქმედებებში მონაწილეობს ერთი ან რამდენიმე სამეურნეო სუბიექტი, რომელიც საქართველოსა და/ან უკრაინის სასაქონლო ბაზრებზე ახორციელებს თავის სამეწარმეო საქმიანობას; ეს ქმედებები ჩადენილია ერთი სახელმწიფოს სასაქონლო ბაზრებზე და შეუძლიათ ნეგატიური გავლენა იქონიონ კონკურენციაზე მეორე სახელმწიფოს სასაქონლო ბაზრებზე.
ანალოგიურად კონკურენციის განვითარებისა და ანტიმონოპოლიური რეგულირების საკითხებზე თანამშრომლობის გაღრმავების მიზნით საქართველოს სახელმწიფო ანტიმონოპოლიურ სამსახურსა და რუმინეთის კონკურენციის საბჭოს მიერ თბილისში 1999 წლის 18 ნოემბერს ხელი მოეწერა ხელშეკრულებას საქართველოს და რუმინეთის კონკურენციის ორგანოებს შორის თანამშრომლობის თაობაზე.
გარდა ამისა, ანალოგიური დოკუმენტის პროექტი მომზადდა თურქეთის ანტიმონოპოლიურ ორგანოსთან შეთანხმების გასაფორმებლად. პროექტი გადის შესაბამის შეთანხმების პროცედურას დაინტერესებულ სამინისტროებსა და უწყებებში” (13). სამწუხაროდ, აღნიშნულ პროექტზე ხელმოწერა, ისევე როგორც 2002 წელს სომხეთის მხარის ინიციატივით მომზადებულ პროექტზე, ვერ მოხერხდა გარკვეული ობიექტური მიზეზების გამო.
ყოველივე ზემოთქმულიდან გამომდინარე, საბოლოოდ უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველომ აღებული საერთაშორისო ვალდებულებების (ევროკავშირი, მსო, დსთ და ორმხრივი სახელმწიფოთაშორისო ვალდებულებები) შესაბამისად უნდა განახორციელოს ქვეყნის ჩარჩო- საკონკურენციო სამართლის ჰარმონიზაცია პირველ რიგში ევროკავშირის შესაბამის კანონმდებლობასთან, რადგანაც სწორედ ამ გაერთიანებაში ინტეგრირება, “ნატოში” ინტეგრაციასთან ერთად (საითკენაც ილტვის ქვეყანა) სამართლებრივი შეუსაბამობების ფონზე არარეალურია. შესაბამისად, მიგვაჩნია, რომ ქვეყნის ხელისუფლება ვალდებულია გამოიყენოს ევროგაერთიანების გამოცდილება ქვეყანაში ეფექტიანი კონკურენციული სისტემის ჩამოყალიბებისა და მისი შემდგომი სრულყოფის მიმართულებით, რაც საბოლოო ჯამში, სხვა სიკეთესთან ერთად ხელს შეუწყობს ქვეყანაში ინვესტიციების მოზიდვასა და სამეწარმეო გარემოს გაუმჯობესებას (ჯანსაღი კონკურენციის დამკვიდრებას). ამასთან, შესაბამისი ინსტიტუტების (კონკურენციის და მომხმარებელთა უფლებების დაცვის სამსახურები) მეშვეობით უნდა გაღრმავდეს ორმხრივი სახელშეკრულებო ურთიერთობები და განსაკუთრებით, მეზობელი სახელმწიფოების (აზერბაიჯანის, თურქეთის, სომხეთის, რუსეთის, უკრაინის, ბულგარეთის, რუმინეთისა და უნგრეთის) შესაბამის სამსახურებთან, რადგანაც ძირითადად ამ ქვეყნებში წარმოებული პროდუქცია შემოედინება საქართველოში, ისევე როგორც სამამულო წარმოების პროდუქციის ძირითად ბაზარს ეს სახელმწიფოები წარმოადგენენ.