ETF-2022 წლის პერსპექტივები

ავტორის სტილი დაცულია
ნიკა მელიქიშვილი
ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის
ეკონომიკისა და ბიზნესის ფაკულტეტის IV კურსის სტუდენტი
nika.meliqishvili.98@mail.ru

ანოტაცია

ბირჟაზე ვაჭრობის ფონდები (ETF) საშუალებას აძლევს ინვესტორებს შეიძინონ აქციების ან სხვა აქტივების კოლექცია მხოლოდ ერთ ფონდში (ჩვეულებრივ) დაბალი ხარჯებით და ისინი ვაჭრობენ ბირჟაზე აქციების მსგავსად. ბაზარზე მომგებიანი აქციების არჩევის მცდელობა შეიძლება იყოს ინვესტიციის ერთ-ერთი ყველაზე სტრესული ნაწილი. რა მოხდება, თუ შეძლებთ ინვესტიციის დაწყებას სწორი აქციების არჩევის გარეშე? სწორედ ეს არის საბირჟო ვაჭრობის ფონდები (ETF). ETF-ები ძალიან პოპულარული გახდა ბოლო ათწლეულში და ახლა ფლობენ ტრილიონ დოლარს აქტივებში. „ETF-ები სასარგებლოა, რადგან თქვენ შეგიძლიათ მიიღოთ აქციების ნაზავი ზედმეტი კვლევის ან ინდივიდუალური მარაგების ანალიზის გარეშე“, – ამბობს ტავერასი.  მოცემულ სტატიაში განხილულია თუ რა არის ETF  და როგორ მუშაობს ის, ასევე მოცემულია რამდენიმე რჩევა, რომელიც გასათვალისწინებელია 2022 წელს EFT-ში ინვესტიციისთვის.

Annotation

Exchange-traded funds (ETFs) allow investors to buy a collection of shares or other assets in just one fund (usually) at low costs, and they trade like shares on the exchange. Trying to find profitable stocks in the market can be one of the most stressful parts of investing. What if you could start investing without choosing the right stocks? These are the Exchange Trading Funds (ETFs). ETFs have become very popular in the last decade and now own trillions of dollars in assets. “ETFs are useful because you can get a mix of stocks without the need for extra research or analysis of individual stocks,” Taveras said. This article discusses what the ETF is and how it works, as well as some tips for investing in EFT in 2022.

რა არის ETF და როგორ მუშაობს ის

საბირჟო ვაჭრობის ფონდი ანუ ETF არის ინვესტიციების კალათა, ბევრი პოპულარული ETF ფოკუსირებული არის აქციებსა და ობლიგაციებზე, მაგრამ ასევე არის ETF რომელიც მოიცავს საქონელსა და უცხოურ ვალუტას. ETF-ებს ხშირად აქვთ უფრო დაბალი საკომისიო, ვიდრე სხვა ტიპის ფონდებს და შესაბამისად ვაჭრობა უფრო მარტივი ხდება.  როგორც წესი, ETF-ები აკონტროლებენ კონკრეტულ ინდექსს, სექტორს, საქონელს ან სხვა აქტივს, მაგრამ ურთიერთდახმარების ფონდებისგან განსხვავებით , ETF-ების შეძენა ან გაყიდვა შესაძლებელია საფონდო ბირჟაზე ისევე, როგორც ჩვეულებრივი აქცია.

საბირჟო ვაჭრობის ფონდები ასე მუშაობს: ფონდის პროვაიდერი ფლობს ძირითად აქტივებს, აყალიბებს ფონდს, რათა თვალყური ადევნოს მათ საქმიანობას და შემდეგ ყიდის ამ ფონდის წილებს ინვესტორებზე. აქციონერები ფლობენ ETF-ის ნაწილს, მაგრამ ისინი არ ფლობენ ფონდში არსებულ აქტივებს. ასეც რომ იყოს, ინვესტორებმა ETF-ში, რომელიც აკონტროლებს საფონდო ინდექსს, შეიძლება მიიღონ დივიდენდის ერთჯერადი გადახდები, ან რეინვესტიციები იმ აქციებისთვის, რომლებიც ქმნიან ინდექსს.

მიუხედავად იმისა, რომ ETF-ები შექმნილია ძირითადი აქტივის ან ინდექსის ღირებულების თვალყურის დევნებისთვის – იქნება ეს საქონელი, როგორიცაა ოქრო ან აქციების კალათა, როგორიცაა S&P 500 – ისინი ვაჭრობენ ბაზრის მიერ განსაზღვრულ ფასებით, რომლებიც ჩვეულებრივ განსხვავდება ამ აქტივისგან. უფრო მეტიც, ისეთი რამის გამო, როგორიცაა ხარჯები, ETF-ის გრძელვადიანი ანაზღაურება განსხვავდება მისი ძირითადი აქტივისგან.

შემოკლებული ვერსია, თუ როგორ მუშაობს ETF:

1. ETF პროვაიდერი განიხილავს აქტივების სამყაროს, მათ შორის აქციებს, ობლიგაციებს, საქონელს ან ვალუტას და ქმნის მათ კალათას უნიკალური ტიკერით.
2. ინვესტორებს შეუძლიათ იყიდონ ამ კალათის წილი, ისევე როგორც კომპანიის აქციების ყიდვა შეუძლიათ.
3. მყიდველები და გამყიდველები ვაჭრობენ ETF-ით მთელი დღის განმავლობაში ბირჟაზე, ისევე როგორც აქციებით.

შეერთებულ შტატებში ETF-ების უმეტესობა იქმნება როგორც ღია ფონდები და ექვემდებარება 1940 წლის საინვესტიციო კომპანიის აქტს , გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც შემდგომმა წესებმა შეცვალა მათი მარეგულირებელი მოთხოვნები.  ღია ფონდები არ ზღუდავს პროდუქტში ჩართული ინვესტორების რაოდენობას. [1][2][3]

გრაფიკი1-ETF-ებში ინვესტირებული ფულადი სახსრები 2004-დან 2021 წლის ჩათვლით

წყარო: Reuters, via Refinitiv Lipper, და Statista

ETF-ების ტიპები

საბირჟო ვაჭრობის ფონდები შეიძლება ვაჭრობდნენ აქციების მსგავსად, მაგრამ ისინი უფრო ჰგვანან ურთიერთდახმარების ფონდებსა და ინდექს ფონდებს, რომლებიც შეიძლება მნიშვნელოვნად განსხვავდებოდეს მათი ძირითადი აქტივებისა და საინვესტიციო მიზნების მიხედვით. ინვესტორებისთვის ხელმისაწვდომია სხვადასხვა ტიპის ETF-ები, რომლებიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას შემოსავლის გენერირებისთვის, სპეკულაციებისა და ფასების ზრდისთვის და ინვესტორის პორტფელში რისკის ჰეჯირების ან ნაწილობრივ კომპენსაციისთვის . აქ არის მოკლე აღწერა ზოგიერთი ETF-ის, რომელიც დღეს ბაზარზეა ხელმისაწვდომი.

საფონდო ETF-ეს მოიცავს აქციებს და ჩვეულებრივ გამიზნულია გრძელვადიანი ზრდისთვის. მიუხედავად იმისა, რომ ჩვეულებრივ ნაკლებად სარისკოა, ვიდრე ცალკეული აქციები, ისინი ოდნავ მეტ რისკს ატარებენ, ვიდრე ზოგიერთი სხვა აქ ჩამოთვლილი, როგორიცაა ობლიგაციების ETF.

სასაქონლო ETF-როგორც მათი სახელი მიუთითებს, სასაქონლო ETF-ები ინვესტირებას ახდენენ საქონელში , მათ შორის ნედლ ნავთობსა და ოქროში. სასაქონლო ETF გთავაზობთ რამდენიმე სარგებელს. პირველ რიგში, ისინი დივერსიფიკაციას უკეთებენ პორტფელს, რაც აადვილებს ვარდნის ჰეჯირებას. სასაქონლო ETF-ში აქციების ფლობა უფრო იაფია, ვიდრე საქონლის ფიზიკური ფლობა. ეს იმიტომ ხდება, რომ პირველი არ გულისხმობს დაზღვევისა და შენახვის ხარჯებს.

საერთაშორისო ETF-უცხოური აქციები ფართოდ არის რეკომენდებული მრავალფეროვანი პორტფელის შესაქმნელად, აშშ-ს აქციებთან და ობლიგაციებთან ერთად. საერთაშორისო ETF არის მარტივი – და, როგორც წესი, ნაკლებად სარისკო გზა ამ უცხოური ინვესტიციების მოსაძებნად. ეს ETF შეიძლება მოიცავდეს ინვესტიციებს ცალკეულ ქვეყნებში ან კონკრეტულ ქვეყნების ბლოკებში.

ვალუტის ETF-ვალუტის ETF არის გაერთიანებული საინვესტიციო საშუალებები, რომლებიც აკონტროლებენ სავალუტო წყვილების მუშაობას, რომელიც შედგება შიდა და უცხოური ვალუტებისგან. ვალუტის ETF-ები ემსახურება მრავალ მიზანს. მათი გამოყენება შესაძლებელია ვალუტების ფასებზე სპეკულირებისთვის, რომელიც ეფუძნება ქვეყნის პოლიტიკურ და ეკონომიკურ მოვლენებს. ისინი ასევე გამოიყენება პორტფელის დივერსიფიკაციისთვის ან იმპორტიორებისა და ექსპორტიორების მიერ ფორექსის ბაზრებზე არასტაბილურობის წინააღმდეგ. ზოგიერთი მათგანი ასევე გამოიყენება ინფლაციის საფრთხის თავიდან ასაცილებლად. ბიტკოინისთვის ETF ვარიანტიც კი არსებობს.[2][3]

2022 წლის თებერვლის საუკეთესო ETF-ები ტიპის მიხედვით:

• კაპიტალის ETF
• ბონდის ETF
• დაბალანსებული ETF
• სასაქონლო ETF
• ვალუტის ETF
• უძრავი ქონების ETF
• არასტაბილურობის ETF
• ინვერსიული ETF

ტოპ საერთაშორისო ETF-ები

ამ ტიპის ETF-ს შეუძლია მიზანმიმართული ექსპოზიცია გაუწიოს საერთაშორისო საჯარო ვაჭრობის კომპანიებს ფართოდ ან უფრო სპეციფიკურ გეოგრაფიულ ზონაში, როგორიცაა აზია, ევროპა ან განვითარებადი ბაზრები. უცხოურ კომპანიებში ინვესტირება იწვევს ისეთ შეშფოთებას, როგორიცაა სავალუტო რისკი და მმართველობის რისკები, ვინაიდან უცხო ქვეყნებმა შეიძლება არ შესთავაზონ ინვესტორებს ისეთივე დაცვა, როგორსაც აშშ აკეთებს.

Vanguard FTSE Developed Markets ETF (VEA)

• 2021 წლის შესრულება: 11,7 პროცენტი
• ისტორიული მაჩვენებლები (წლიური 5 წელზე მეტი): 10,1 პროცენტი
• ხარჯების კოეფიციენტი: 0,05 პროცენტი

ტოპ სექტორის ETF-ები

ამ ტიპის ETF საშუალებას აძლევს ინვესტორებს შეიძინონ აქციები კონკრეტულ ინდუსტრიებში, როგორიცაა სამომხმარებლო ძირითადი პროდუქტები, ენერგეტიკა, ფინანსები, ჯანდაცვა, ტექნოლოგია და სხვა. ეს ETF, როგორც წესი, პასიურია, რაც იმას ნიშნავს, რომ ისინი აკონტროლებენ აქციების კონკრეტულ წინასწარ დაყენებულ ინდექსს და უბრალოდ მექანიკურად მიჰყვებიან ინდექსს.

Vanguard Information Technology ETF (VGT)

• 2021 წლის შესრულება: 30.3 პროცენტი
• ისტორიული მაჩვენებლები (წლიური 5 წელზე მეტი): 31,8 პროცენტი
• ხარჯების კოეფიციენტი: 0,10 პროცენტი

დივიდენდის ETF

ამ ტიპის ETF საშუალებას აძლევს ინვესტორებს იყიდონ მხოლოდ აქციები, რომლებიც იხდიან დივიდენდს. დივიდენდის ETF ჩვეულებრივ იმართება პასიურად , რაც იმას ნიშნავს, რომ ის მექანიკურად აკონტროლებს დივიდენდის გადამხდელი ფირმების ინდექსს. ამ ტიპის ETF ჩვეულებრივ უფრო სტაბილურია, ვიდრე მთლიანი საბაზრო ETF და ის შეიძლება იყოს მიმზიდველი მათთვის, ვინც ეძებს შემოსავალს, როგორიცაა პენსიონერები.

საუკეთესო დივიდენდის ETF- ები, როგორც წესი, გვთავაზობენ უფრო მაღალ შემოსავალს და დაბალ ღირებულებას.

Vanguard Dividend Appreciation ETF (VIG)

• 2021 წლის შესრულება: 23,6 პროცენტი
• ისტორიული მაჩვენებლები (წლიური 5 წელზე მეტი): 17,3 პროცენტი
• ხარჯების კოეფიციენტი: 0,06 პროცენტი

გრძელვადიანი ობლიგაციების ETFs

ამ სახის ობლიგაციების ETF იძლევა ობლიგაციებს ხანგრძლივი ვადით, შესაძლოა 30 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში. გრძელვადიანი ობლიგაციების ETF ყველაზე მეტად ექვემდებარება საპროცენტო განაკვეთების ცვლილებებს, ასე რომ, თუ განაკვეთები უფრო მაღალი ან დაბალია, ეს ETF გადაინაცვლებს საპირისპიროდ განაკვეთების მიმართულებით.

iShares MBS ETF (MBB)

• 2021 წლის შესრულება: -1,3 პროცენტი
• ისტორიული მაჩვენებლები (წლიური 5 წელზე მეტი): 2,4 პროცენტი
• ხარჯების კოეფიციენტი: 0,06 პროცენტი

მოკლევადიანი ობლიგაციების ETF

ამ სახის ობლიგაციების ETF იძლევა ობლიგაციებს მოკლე ვადით, როგორც წესი, არა უმეტეს რამდენიმე წლის განმავლობაში. ეს ობლიგაციების ETF-ები დიდად არ მოძრაობენ საპროცენტო განაკვეთების ცვლილებების საპასუხოდ, რაც იმას ნიშნავს, რომ ისინი ნაკლებად რისკიანია. ეს ETF შეიძლება იყოს უფრო მიმზიდველი ვარიანტი, ვიდრე უშუალოდ ობლიგაციების ფლობა, რადგან ფონდი ძალზე ლიკვიდური და უფრო დივერსიფიცირებულია, ვიდრე ნებისმიერი ინდივიდუალური ობლიგაცია.[3]

ETF-ების, ურთიერთდახმარების ფონდების და აქციების შედარება:

ETF-ების, ურთიერთდახმარების ფონდებისა და აქციების მახასიათებლების შედარება შეიძლება გამოწვევა იყოს მუდმივად ცვალებადი ბროკერის გადასახადებისა და პოლიტიკის სამყაროში. აქციების, ETF-ების და ურთიერთდახმარების ფონდების უმეტესობის შეძენა და გაყიდვა შესაძლებელია საკომისიოს გარეშე. ფონდები და ETF-ები განსხვავდება აქციებისგან მენეჯმენტის საკომისიოების გამო.[3]

ქვემოთ მოცემულ გრაფიკებზე უფრო ნათლად ჩანს მათ შორის მსგავსება და განსხვავება:

წყარო:https://www.nerdwallet.com/article/investing/what-is-an-etf

ETF-ების დადებითი და უარყოფითი მხარეები:

დადებითი

• წვდომა მრავალ აქციაზე სხვადასხვა ინდუსტრიაში
• დაბალი ხარჯების კოეფიციენტები და ნაკლები საბროკერო საკომისიო
• რისკების მართვა დივერსიფიკაციის გზით
• არსებობს ETF-ები, რომლებიც ფოკუსირებულია მიზნობრივ ინდუსტრიებზე

უარყოფითი

• აქტიურად მართულ ETF-ებს უფრო მაღალი საკომისიო აქვთ
• ერთ ინდუსტრიაზე ორიენტირებული ETF-ები ზღუდავს დივერსიფიკაციას
• ლიკვიდობის ნაკლებობა აფერხებს ტრანზაქციებს[1]

ETF-ების უმსხვილესი ემიტენტების ბაზრის წილი აშშ-ში

ETF შეიძლება იყოს მიმზიდველი, როგორც ინვესტიციები მათი დაბალი ხარჯების, საგადასახადო ეფექტურობისა და ვაჭრობის გამო. 2021 წლის აგვისტოს მდგომარეობით, 9 ტრილიონი დოლარის ინვესტიცია განხორციელდა ETF-ებში გლობალურად, მათ შორის 6,6 ტრილიონი აშშ დოლარის ინვესტიცია აშშ-ში.  ბირჟაზე ვაჭრობის ფონდების უმსხვილესი ემიტენტი შეერთებულ შტატებში, 2022 წლის 14 თებერვლის მდგომარეობით, იყო BlackRock, რომლის ბაზრის წილი 34 პროცენტზე დაბალი იყო, მენეჯმენტის ქვეშ მყოფ აქტივებზე დაყრდნობით. მას მოჰყვება Vanguard და State Street, ბაზრის წილებით, შესაბამისად, 29 და 14 პროცენტით.[4][6]

რა უნდა გავითვალისწინოთ ETF-ებში ინვესტირებისას 2022 წელს

რამდენადაც საფონდო ბაზარი უფრო ცვალებადი ხდება ინფლაციის მზარდი და მოსალოდნელი საპროცენტო განაკვეთის ზრდის გამო, ინვესტორებისთვის კიდევ უფრო რთული გახდა ინდივიდუალური აქციების იდენტიფიცირება, რომლებიც მოიტანს სოლიდურ ანაზღაურებას. ამ გაურკვეველ გარემოში, ბევრი ინვესტორი მიისწრაფვის უსაფრთხოებისკენ, რომელსაც ინდექსური ფონდები სთავაზობენ პორტფელებს. ინდექსის ფონდები არის ორმხრივი ან საბირჟო ვაჭრობის ფონდები, რომლებიც მიზნად ისახავს ძირითადი ინდექსის მუშაობის გამეორებას. საინდექსო ფონდები ზოგადად განიხილება კარგი ინვესტიციებად მოყვარულთათვის მათი შედარებით დაბალი რისკის პროფილის და დაბალი ხარჯების საკომისიოების გამო.

ფინანსური სერვისების ფირმა Morningstar- ის ანგარიშის მიხედვით, 13 ESG ინდექსის ფონდის ჯგუფმა შეერთებულ შტატებში, რომლებიც იმეორებს მსხვილი კაპიტალის და მრავალფეროვანი ინდექსების ეფექტურობას, მოიპოვა საშუალოდ 29.2% 2021 წელს.

ახლა კი ვნახოთ თუ რას უნდა მივაქციოდ ყურადღება EFT-ში ინვესტიციის დროს:

ძირითადი ინდექსი ან აქტივი:

ნებისმიერი ინვესტიციის მსგავსად, ETF-ის ღირებულება მოდის ძირითადი ინსტრუმენტიდან ან აქტივიდან. ასე რომ, პირველი ნაბიჯი იქნება იმ ბაზრის არჩევა, რომელშიც გსურთ ინვესტირება. შემდეგ გადაწყვიტეთ ინვესტიცია განახორციელოთ საორიენტაციო ინდექსში მთლიანობაში თუ თემის/სექტორის მიხედვით. რისკის დივერსიფიკაციის უზრუნველსაყოფად, ყოველთვის მიზანშეწონილია გამოიყენოთ ფართოდ მოპოვებული ინდექსი, რომელიც გთავაზობთ ვარიანტების კარგ ნაზავს.

მენეჯმენტის ქვეშ მყოფი აქტივები (AUM)

AUM გამოითვლება არსებული აქციების გამრავლებით თითო აქციის საბაზრო ფასზე. ETF აქტივის ღირებულება მერყეობს ძირითადი ფასიანი ქაღალდის ცვლილებისა და აქციების შექმნის ან გამოსყიდვის მიხედვით. როგორც წესი, ETF-ები აჩვენებს ფასდაკლებას ან პრემიას, რაც დამოკიდებულია მის საბაზრო კაპიტალიზაციასა და ძირითადი ფასიანი ქაღალდის NAV-ს (Net Asset Value) შორის განსხვავებაზე. დიდ AUM-ს, როგორც წესი, ექნება უმაღლესი ლიკვიდურობა.

ლიკვიდურობა

ვინაიდან ETF-ებით ვაჭრობა ხდება მთელი დღის განმავლობაში, ისინი გვთავაზობენ ბევრად უკეთეს ლიკვიდურ ვარიანტებს, ვიდრე ერთობლივი ფონდები. დაბალი ლიკვიდობის მქონე ETF-ები უფრო რთული გასაყიდი იქნება.[4][5][6]

დასკვნა

მაღალი ლიკვიდურობით, რისკის დივერსიფიკაციით, დაბალი ხარჯებით და მარტივი სავაჭრო სისტემით, გასაკვირი არ არის, რომ ETF-ებმა პოპულარობა მოიპოვეს ძალიან მოკლე დროში. ETF-ები კიდევ უფრო გააფართოვებს მათი აქტივების დონეს, რაც გამოიწვევს მეტ ლიკვიდობას. ეს არა მხოლოდ სარგებელს მოუტანს ინვესტორს, მას ასევე შეუძლია ეკონომიკის ზრდა. უოლ სტრიტის ლეგენდის მარკ ჩაიკინის თქმით, ცხოვრება კიდევ უფრო უცხო გახდება და მას შეუძლია მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინოს თქვენს სიმდიდრეზე.

გამოყენებული ლიტერატურა:

1. https://www.investopedia.com/terms/e/etf.asp
2. https://www.bankrate.com/investing/best-etfs/
3. https://www.nerdwallet.com/article/investing/what-is-an-etf
4. https://time.com/nextadvisor/investing/best-etfs-to-buy/
5. https://www.forbes.com/advisor/in/investing/factors-to-consider-when-investing-in-etfs-in-2022/
6. https://finance.yahoo.com/news/10-best-index-funds-invest-201552794.html