რუსეთ-უკრაინის ომის გავლენა შრომის ბაზარზე

10/05/2022 Admin

ავტორის სტილი დაცულია
სალომე მაისურაძე
ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ეკონომიკისა და ბიზნესის
ფაკულტეტის III კურსის სტუდენტი
salome.maisuradze059@eab.tsu.edu.ge

ანოტაცია

2022 წლის 24 თებერვალს უკრაინაში რუსეთის შეჭრის შემდეგ რადიკალურად შეიცვალა მდგომარეობა.აღნიშნულმა მოვლენამ უარყოფითად იმოქმედა და ექსტრემალური სიტუაცია შექმნა ომში მონაწილე ქვეყნების შრომის ბაზარზე.ასეთ დროს,გამოიკვეთა ისეთი პრიორიტეტული საკითხები,რასაც კონფლიქტური სიტუაციის დროს სამუშაო ადგილის მართვა ეწოდება.ასევე,ხაზი გაესვა იმ ასპექტებს,თუ როგორ უნდა შეეცვალა კონფლიქტურ სიტუაციას მონაწილე ქვეყნების შრომის ბაზარი და ამ დაპირისპირების პერიოდში აღნიშნული მოვლენა,როგორ იმოქმედებდა დასაქმებასა თუ უმუშევრობაზე. სწორედ ამის მიზეზია,რომ დამსაქმებლები და დასაქმებულები აწყდებიან გაურკვევლობას და იქმნება ახალ-ახალი პროფესიები მძიმე სოციალურ-ეკონომიკური სიტუაციები ფონზე. ეს სტატია ხაზს უსვამს შრომის ბაზრის კორექტირებას ომის დაწყების შემდეგ ზემოთ აღნიშნული საკითხების გათვალისწინებით.

Annotation
On february 24,2022 the situation changed radically after the Russian invasion of Ukraine. The event had a negative impact and created and extreme situation in the labor market of the countries participating in the war. At such times,priority issues were identified,such as workplace management in the event of a conflict. Emphasis was also placed on how to change the labor market of the countries involved in the conflict and how it would affect employment or unemployment during the conflict. This is the reason why employees face uncertainty and new professions are created againsts the background of a difficult socio-economic situations. This article highlights the adjustment of the labor market after the start of the war,taking into account the above issues.

სამუშაო ადგილის მართვა კონფლიქტის დროს

მუშაკთა უსაფრთხოება და დაცვა.ბევრმა დამსაქმებელმა დახურა სამუშაო ადგილები დაზარალებულ რაიონებში ან დაეხმარა მუშებს უსაფრთხოდ გადაადგილებაში. აღსანიშნავია,რომ გადაადგილების პრობლემა გამოწვეულია ფრენების შეზღუდვის,სასაზღვრო გადასასვლელების გადატვირთულობისა და უკრაინის აკრძალვის გამო(18-60 წლის მამაკაცების ქვეყნიდან გასვლის შეზღუდვა).

რუსი მუშაკების გადახდა საბანკო შეზღუდვების ფონზე. შეერთებულმა შტატებმა და ბევრმა სხვა ქვეყანამ მიიღეს ზომები რუსეთის ზოგიერთ ბანკთან ფინანსური ტრანზაქციების შეზღუდვის მიზნით.აშშ-ს სახაზინო დეპარტამენტმა შეზღუდვები დაუწესა ზოგიერთ ბანკს,რამაც შესაძლოა გავლენა მოახდინოს რუსეთის შვილობილი ფილიალისთვის გადასახადებზე,რომლებიც საჭიროა ხელფასის გასაფორმებლად ან მოვაჭრეებისთვის,რომლებიც იხდიან და უზრუნველყოფენ თანამშრომლების ანაზღაურების სტაბილურ დონეს.

თანამშრომელთა მოძრაობა. ნახევარ მილიონზე მეტმა ინდივიდმა დატოვა უკრაინა და მეზობელ ქვეყნებში გადავიდა.მიუხედავად იმისა,რომ მგზავრობა შეზღუდულია რუსეთში და მის ფარგლებს გარეთ,გარკვეული გადაადგილება რუსეთიდან მაინც მოსალოდნელია.

თანამშრომლების კეთილდღეობა. ამჟამინდელმა გეოპოლიტიკურმა ვითარებამ შეიძლება გამოიწვიოს მნიშვნელოვანი სტრესი და შფოთვა მუშაკებისთვის ნებისმიერ ადგილას.მუშები ინფორმირებულნი უნდა იყვნენ არსებულ რესურსებზე და მათ პასუხისმგებლობაზე,რათა შეამცირონ დაძაბულობა,იყვნენ მგრძნობიარენი სხვადასხვა შეხედულების მიმართ და თავიდან აიცილონ კონფლიქტი.[1]

როგორ შეცვალა ომმა უკრაინის შრომის ბაზარი

რუსეთის სისხლიანმა ომმა უკრაინის წინააღმდეგ,ფაქტობრივად,მოახდინა ეროვნული შრომის ბაზრის პარალიზება.განადგურდა საწარმოები,უკრაინელებმა დაკარგეს სახლები და სამუშაო ადგილები.

უკრაინელების 53%-ს ჰქონდა სამუშაო ადგილი.ახლა 22% მუშაობს ჩვეულ რეჟიმში,ხოლო 21%-დისტანციურად.მხოლოდ 2%-მა იპოვა ახალი სამუშაო ადგილი.

ბიზნესის ზოგი დამსაქმებელი ცდილობს შეუნარჩუნოს ხელფასი თანამშრომლებს,თუმცა ეკონომისტების ვარაუდით ეს 2-3 თვეზე დიდხანს არ გასტანს.

სამთავრობო უწყებებში ხელფასები კი დაეცა,თუმცა დამსაქმებლები თანამშრომლების სამსახურიდან გათავისუფლებისგან თავს იკავებენ.

რაც შეეხება,იძულებით გადაადგილებულ პირთა და ლტოლვილთა დასაქმების შესაძლებლობებს,ეს საკითხი უკრაინელებისთვის ყველაზე აქტუალურია.ძირითადად ესენი ქალები არიან.დასაქმების საუკეთესო შანსი აქვთ სამედიცინო პერსონალს, IT სპეციალისტებს და ასევე იმ ადამიანებს,ვინც ფლობს მასპინძელი ქვეყნის ენას.[2]

რომელი პროფესიაა უკრაინაში ყველაზე მოთხოვნადი და რა არის მათი ანაზღაურება

ომის გამო ახლა უკრაინაში ყველაზე ხშირად მძღოლებს ეძებენ.მარტში ასეთი ვაკანსიების რაოდენობამ 9,5 ათასს მიაღწია,პოპულარულ სპეციალისტებს შორის არიან მშენებლები.

მძღოლებზე „მოთხოვნა“ განპირობებულია მთავრობის მიერ B კატეგორიის მძღოლების სატვირთო მანქანების მართვის ნებართვით.პოპულარული სპეციალისტების სიაში შედიან მტვირთავები,დაცვის თანამშრომლები,კურიერები, ძიძები და მკერავები.

ომის ფონზე პოპულარული პროფესიების სიიდან საერთოდ გაქრა მიმტანის პროფესია.

ომის დროს ყველაზე მაღალანაზღაურებადი პროფესიების ხუთეული ასე გამოიყურება:

1.ქვის მთლელები – მათი ანაზღაურება თვეში 35 ათასი გრინვაა;
2.შემფუთველები – 32,5 ათასი გრინვა;
3. ფასადების სპეციალისტი – 32,5 ათასი გრინვა;
4. სატვირთო მანქანების სპეციალისტები – 31,8 ათასი გრინვა;
5. ბათქაშის სპეციალისტი – 30 ათასი გრინვა.[3]

თანამშრომლებს ყველაზე მეტად ეძებენ უკრაინის დასავლეთ და ცენტრალურ რეგიონებში:

ტრანსკარპათული;
ჩერნივცი;
ხმელნიცკი;

წმინდა რაოდენობრივი თვალსაზრისით,ლიდერები არიან:

კიევის რეგიონი-15,2 ათასი ვაკანსია;
დნეპროპეტროვსკი-6,3 ათასი ვაკანსია;
ოდესა-5,6 ათასი ვაკანსია;
ხარკოვი-3 ათასი ვაკანსია.[4]

სანქციების შოკის და ღრმა რეცესიის გამო რუსეთში უმუშევრობა შეიძლება გაიზარდოს

დასავლეთის ქვეყნების მიერ დაწესებულმა სანქციებმა რუსეთს საკმაოდ მძიმე შედეგები მოუტანა.მოსკოვის სტრატეგიული კვლევების ცენტრის მონაცემებით,რუსეთში უმუშევრობის რიგები წლის ბოლომდე შეიძლება გაიზარდოს 2 მილიონით.უარეს შემთხვევაში,უმუშევრობა შეიძლება მიუახლოვდეს 8%-ს.

იელის მენეჯმენტის სკოლის თანახმად,600-ზე მეტმა კომპანიამ განაცხადა რუსეთიდან გასვლის შესახებ.დასავლური ფირმების გასვლა რუსეთიდან კი პირდაპირ გამოიწვევს დაახლოებით ერთი მილიონი სამუშაო ადგილის დაკარგვას.მაგალითისთვის, მაკდონალდსში დასაქმებულია 60 000-ზე მეტი თანამშრომელი,ხოლო ფრანგულ ავტომწარმოებელ Renault-ში 45 000 ადამიანი და საცალო ვაჭრობის ქსელ Ikea-ში 15 000 მუშაკი.

სამუშაოს მაძიებელთა რიცხვი 10 აპრილამდე კვირაში თითქმის მეათედით გაიზარდა 24 თებერვლის წინა კვირასთან შედარებით.ვაკანსიების რაოდენობა კი მეოთხედზე მეტით შემცირდა.რუსეთის მომსახურების სექტორი მარტში შემცირდა ყველაზე სწრაფი ტემპით თითქმის ორი წლის განმავლობაში და დასაქმება დაეცა ყველაზე მკვეთრი ტემპით 2020 წლის ივნისის შემდეგ.[5]

გრაფიკი 1: რუსეთის PMI 2019-2022 წლებში

წყარო: https://www.intellinews.com/russian-manufacturing-pmi-plummets-in-post-invasion-march-240167/

გრაფიკზე მოცემულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით,უკრაინაში სამხედრო შეჭრის შემდეგ,რუსული წარმოების შესყიდვების მენეჯერების ინდექსი(PMI) მკვეთრად გაუარესდა.PMI 44,1-მდე დაეცა 2022 წლის მარტში თებერვლის 48,6-დან.კლების ტემპი ყველაზე სწრაფად დაჩქარდა 2020 წლის მაისში კორონავირუსის გავრცელების ადრეული ეტაპების შემდეგ.ასევე დაეცა მომსახურება 52,10-დან 38,10 ქულამდე თებერვლის თვეში.კომპოზიტური PMI 2022 წლის მარტში 37,7-მდე დაეცა ერთი თვის წინანდელი 50,8-დან.ეს იყო პირველი შეკუმშვა კერძო სექტორში გასული ნოემბრის შემდეგ და ყველაზე ციცაბო ტემპი 2020 წლის მაისის შემდეგ,რაც ასახავს ეკონომიკურ და გეოპოლიტიკურ გაურკვევლობას,როგორც მწარმოებლებსა და სერვისის პროვაიდერებს შორის აქტიურობის მნიშვნელოვან შემცირებას.ვარდნა გამოწვეული იყო წარმოების მკვეთრი შემცირებითა და ახალი შეკვეთებით უცხოური და შიდა კლიენტების მდუმარე მოთხოვნის ფონზე.შემდგომში ზეწოლა სიმძლავრეზე შემცირდა და ფირმებმა განაგრძეს სამუშაო ადგილების შემცირება,შესაბამისად დასაქმება თითქმის ორი წლის განმავლობაში ყველაზე სწრაფი ტემპით დაეცა.[6]

უმუშევრობის კრიზისის გამო რუსეთი კომპანიებზე ზეწოლას ახდენს

შემდეგი ეკონომიკური რყევა რუსეთში,სავარაუდოდ,შრომის ბაზრის გზით მოვა,რაც მომდევნო თვეების განმავლობაში გაძლიერდება და ახალ სირთულეებს მოუტანს ერს, რომელსაც უკვე მთელი რიგი შოკები აწუხებს.

მოსკოვის სტრატეგიული კვლევების ცენტრის შეფასებით,როგორც აღვნიშნეთ, დაახლოებით 2 მილიონი სამუშაო ადგილი შეიძლება იყოს რისკის ქვეშ წელს,რადგან შრომის ბაზარი ადაპტირდება 2023 წლის შესაძლო აღდგენამდე.რუსეთს თებერვლის ბოლოს 3 მილიონზე მეტი უმუშევარი ჰყავდა,რაც რეკორდულ მაჩვენებელთან ახლოს იყო.

რუსეთში უმუშევრობის დონე გაიზრდება,რადგან სანქციები აფერხებს ეკონომიკას

გრაფიკი 2:პროგნოზი 2022-2023 წლების უმუშევრობის დონის შესახებ

წყარო: https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-04-07/russians-paid-not-to-work-won-t-keep-jobless-spike-away-for-long

გრაფიკის მიხედვით,როგორც ვხედავთ,2022 წლის I კვარტალში 4.6% უმუშევრობის მაჩვენებელი მეორე კვარტალამდე 7.6%-მდე გაიზრდება.შემდეგ ისევ გააგრძელებს ზრდას და 9.2%-ს მიაღწევს IV კვარტალის ბოლოს.2023 წლისთვის კი უმუშევრობის მაჩვენებელი იმერყევებს 8.7%-სა და 7.3%-ს შორის.

ასევე გამოკითხვების თანახმად,ინფლაციის გარდა,უმუშევრობა ახლა რუსების მთავარი პრობლემაა.სულ ახლახან,თებერვალში,სამუშაო ადგილის დაკარგვა დაფიქსირდა „შიშების“ რეიტინგის ყოველთვიურ ინდექსში.[7]

დასკვნა

ზემოთ წარმოდგენილი ინფორმაციის საფუძველზე დაყრდნობით თამამად შეიძლება ითქვას, რომ 2022 წლის 24 თებერვალს უკრაინის ტერიტორიაზე დაწყებულმა ომმა დროდადრო შეცვალა და მეტწილად ნეგატიური გავლენა იქონია ამ კონფლიქტში მონაწილე ქვეყნების შრომის ბაზარსა და მის ფორმირებაზე.ამის გათვალისწინებით, აქტიურად დაიწყო სამუშაო ადგილის მართვის სტრატეგიის შემუშავება კონფლიქტური სიტუაციის დროს, რამაც ბევრი საკითხი გამოკვეთა და შრომის ბაზრის ფორმირებაზე მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა სოციალურ-ეკონომიკური ასპექტების ჭრილში. ამასთან ერთად,გამოიკვეთა იმ უბრალო, თუმცა, ამავდროულად, სიცოცხლისთვის აუცილებელი პროფესიები,რომლებმაც შრომის ბაზარზე საკუთარი მნიშვნელოვნება გამოავლინეს დასაქმება-უმუშევრობის არასტაბილური ფონის მიუხედავად.

გამოყენებული ლიტერატურა:

You May Also Like

სადაზღვევო ბაზრის მნიშვნელობა საქართველოში

დანაშაული და ეკონომიკა

უმუშევრობის დონე და გამოწვეული პრობლემები საქართველოში (2021 წლის მიხედვით)