რა ეშველება ევროპას?
”ევროზონის პროგნოზი პესიმისტურია, Standard & Poor’s ევროზონის მშპ-ის კლებას 0,5%-ით პროგნოზირებს. არსებობს საფუძველი ვივარაუდოთ, რომ ევროზონის ფულად-საკრედიტო პოლიტიკა უკვე აღარ არის იმ მდგომარეობაში, რომ თუნდაც ნაწილობრივ მაინც მოახერხოს მკაცრი საგადასახადო-საბიუჯეტო პოლიტიკის შემზღუდავი შედეგების კომპესირება”, – გადმოსცემს Marketwatch, ჟან-მიშელ სისას სიტყვებს (რეგიონის სააგენტოს EMEA-ის მთავარი ეკონომისტი).
”ქვეყნების უმრავლესობაში კერძო და სახელმწიფო სექტორებში ძველებურად მაღალია სესხების მოცულობა, ეკონომიკის ზრდის მხარდამჭერი ძირითადი ფაქტორი უნდა იყოს უცხოური გაყიდვები”, _ დასძინა ექსპერტმა. მან ხაზი გაუსვა ევროზონის ქვეყნების ექსპორტის ზრდის ტემპების მნიშვნელოვან განსხვავებას. 2007-20012 წლებში ესპანური ექსპორტი 17,5%-ით გაიზარდა, მაშინ როცა გერმანიას ეს მაჩვენებელი 14%-ის დონეზე აქვს, საფრანგეთს _ 2,6%, ხოლო იგივე პერიოდში იტალიამ 0,8%-იანი კლება აჩვენა. ”რაც უფრო სწრაფად იზრდება საგარეო ვაჭრობა, შიდა მოთხოვნის მაჩვენებლებს ნაკლებად მოუწევთ მთელი ეკონომიკის ბალანსის აღდგენაზე ორიენტირება”, _ მიანიშნა ექსპერტმა.
გამოკითხული ანალიტიკო სები პესიმისტურად არიან განწყობილნი ევროზონის მშპ-ის ზრდის ტემპის შემდგომი დინამიკის მიმართ და მთლიანად იზიარებენ სარეიტინგო სააგენტოს შეხედულებას მოცემულ საკითხებში. ხარჯების მიმდინარე შემცირები სფონზე, ბევრ ქვეყანაში შიდა მოთხოვნა დიდ ხანს დარჩება დაბალ დონეზე და რეგიონის ეკონომიკის შემცირების ძირითადი ფაქტორი. ამასთან, მოთხოვნის სტიმულირებისთვის აუცილებელია ფულად-საკრედიტო პოლიტიკის შერბილება, მაგრამ ევროპის ცენტრალური ბანკი, ჯერჯერობით, არ მიდის ამ ნაბიჯებზე და ამით ასე ძვირფას – დროს კარგავს.
მიმდინარე პირობებში, ექსპერტები, რომლებიც ვალდებულნი არიან მშპ-სთან დაკავშირებით კომენტარები და პროგნოზები გააკეთონ, საკმაოდ შესაბრალისად გამოიყურებიან, რადგან იმდენი ფაქტორი იყრის ერთად თავს, რომ სამომავლოდ შესაძლებელია მხოლოდ შემთხვევით გამოიცნონ მშპ-სთან დაკავშირებული სიტუციები. ექსპერტები პროგნოზირებენ, რომ მშპ-ის მნიშვნელი 0-თან ახლოს იქნება, პლუს მინუს ნახევარი პროცენტი.
ანალიტიკოსები 2014 წელს ოპტიმისტურად უყურებენ, 0,5%-დან 1,0%-მდე ზრდა მათ სავსებით რეალისტურად ეჩვენებათ. თუმცა, იქვე დასძენენ, რომ ბევრი რამე დამოკიდებული იქნება იმაზე, თუ როდის დაეშვება ეკონომიკა ფსკერზე _ ამ ზაფხულს თუ მომავალი წლის შემოდგომა-ზამთარში. ახლა ევროზონის ყველაზე მთავარი პრობლემა ის არის, რომ არ არსებობს ერთიანი ცენტრი, რომელიც ეკონომიკურ გადაწყვეტილებებს ერთიანად მიიღებდა და ამოცანებს დასახავდა. ახლა კი რასიტუაციაა? ამა თუ იმ გადაწყვეტილების მისაღებად აუცილებელია ეს საკითხი 17 პარლამენტში შეთანხმდეს. საბოლოო ჯამში, დრო ძალიან იწელება, რაც მხოლოდ აღრმავებს ევროზონაში რეცესიას. ამასთან მიმდინარე წელს ეკონომიკის 0,5%-ით შემცირება, როგორც ამას ექსპერტები ვარაუდობენ, სავსებით რეალურად გამოიყურება. უკვე ახლა ევროპის ქვეყნებს ეკონომიკაში აღმავლობა სჭირდება, რომ წლის შუა პერიოდისთვის ზრდა გააგრძელონ. ამისთვის კი აუცილებელია, რომ დასაქმების სექტორი სტაბილურ დონეზე იყოს. ამოძრავდა წარმოება, საბანკო სექტორმაც აქტიურად დაიწყო ეკონომიკის სექტორების დაკრედიტება. გარდა ამისა, არ უნდა ხდებოდეს ევროს გამყარება. ჯამში, გამოდის, რომ ეკონომიკის ყველა მნიშვნელოვანი სექტორი მთლიანი ძალებით უნდა ამუშავდეს, მაგრამ ეს არ ხდება, რაც იწვევს ევროზონაში რეცესიის შემდგომ გაღრმავებას.
ანალიტიკოსები ფიქრობენ, რომ გამორიცხული არ არის მიმდინარე წლის შედეგებით, ევროზონის მშპ 0,1%-დან 0,5%-მდე შემცირდეს და ამისთვის ძალიან ბევრი წონიანი მიზეზიც არსებობს, დაწყებული ღია საფინანსო ხანძრით და სამრეწველო წარმოების სუსტი სექტორით და მზარდი უმუშევრობით დამთავრებული. ევროზონა ძალიან დიდია იმისთვის, რომ აღდგენის იმპულსი მას მომენტალურად მიეცეს, მისი ძალიან ფართო საზღვრები კი იმის საშუალებას არ იძლევა, რომ ანტიკრიზისული გადაწყვეტილებები, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, სწრაფი იყოს. იმისთვის, რომ წელიწადი ისე დასრულდეს, რომ მშპ 0-თან იყოს, აუცილებელია სტიმულირების გაზრდა და რეალურ სექტორებთან უფრო მჭიდრო მუშაობა.
ექსპერტები ამბობენ, რომ თუკი მთლიანობაში სიტუაციას შევხედავთ, ისე გამოდის, თითქოს S&P დაგვცინის ან ღიად თამაშობს ”დათვებისთვის” ევროში. ახლა ევროზონის ეკონომიკის ზრდის ტემპის შემცირების პროგნოზ მხოლოდ აუარესებს მის მდგომარეობას. ევროპა კრიზისიდან გამოსვლის მართლაც ნელ დინამიკას აჩვენებს, რადგანაც თავის გზაზე ის იძულებულია ბევრი პრობლემა გადაწყვიტოს, რომელიც დაკავშირებულია განსხვავებებთან, ევროკავშირის ცალკეული წევრების განვითარების პოტენციალთან, ვალის სტრუქტურასთან და კრიზისის პერიოდში წარმოშობილ ფინანსურ სირთულეებთან. რეგიონის სხვადასხვა ქვეყანაში რეცესიის მიზეზებიც კი განსხვავებულია: მაგალითად, თუკი გერმანია მსოფლიო გლობალური შენელების შედეგად ვერ ახერხებს ზრდა აჩვენოს, სამაგიეროდ ინარჩუნებს მდგრად საბანკო სისტემასა და უმუშევრობის დონეს 7%-ზე დაბალ ნიშნულამდე შიდა მოთხოვნის ფონზე, ესპანეთი და იტალია კი ვერ ახერხებენ ბუშტის შედეგები ”გადახარშონ” უძრავი ქონების ბაზარზე. საფრანგეთს ჯერ უნარი არ შესწევს გაიმარჯვოს გაბერილ სოციალურ სტრუქტურაზე, რომელიც აღდგენისთვის აუცილებელ რესურსს ართმევს ქვეყანას. ბევრი ქვეყანა არ მიდის კვიპროსის ნაბიჯებით, რადგანაც მათი საბანკო სექტორი რამდენჯერმე აღემატება ეკონომიკის მოცულობას. ექსპერტების აზრით, მსგავსი განსხვავებები არ აძლევს ევროზონას სწრაფი აღდგენის შესაძლებლობას: ჯერ აუცილებელია თუნდაც უმნიშვნელოდ გამოთანაბრდეს კავშირის ცალკეული წევრების სტრუქტურა.
ამასთან, ჰაერივით აუცილებელია გარე ინვესტიციების შეუჩერებელი მოდინება. და სწორედ ამ უკანასკნელს უშლის ხელს სარეიტინგო სააგენტოების განცხადებები, რომლებიც, როგორც წესი, უდროო დროს ჩნდებიან ხოლმე. თუმცა, მეორე მხრივ, რაც უფრო დაბალია რეიტინგი, მით დაბალია ევროც და რაც უფროდაბალია ევრო, უფრო ადვილია ექსპორტზე ორიენტირებული სახელმწიფოებისთვის არსებობა, როგორებიც არიან საფრანგეთი და გერმანია. თუმცა, უნდა ითქვას, რომ ევროზონის სხვა სახელმწიფოებისთვისაც უფრო ადვილი იქნება ასეთ პირობებში აღდგენა, როცა ინფლაცია მომატებულია და ვალუტის კურსი – დაბალი.