საბანკო რისკები და ტექნოლოგია

ავტორის სტილი დაცულია

თორნიკე კოხრეიძე
ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის
ეკონომიკისა და ბიზნესის III კურსის სტუდენტი
tornike.kokhreidze598@eab.tsu.edu.ge

ანოტაცია

საბანკო სექტორი ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესია თანამედროვე ეკონომიკის პირობებში. მისი სტაბილურობა ქვეყნის ეკონომიკური და სოციალური კეთილდღეობის საწინდარია. ბანკი წარმოადგენს უნიკალურ საშუამავლო ინსტიტუტს, რომლის ეფექტიანი საქმიანობა ხელს უწყობს ქვეყნის ეკონომიკურ განვითარებას. მოცემულ ნაშრომში ვისაუბრებ დღევანდელი საბაზრო ეკონომიკის ერთ-ერთი უძლიერეს მექანიზმის – საბანკო სექტორის – რისკებზე. ყურადღებას გავამახვილებ ამ რისკების კლასიფიკაციაზე. შემდგომ, განვიხილავ საბანკო სექტორის ძირითად გამოწვევებს რისკების მიმართულებით და ასევე, მიმოვიხილავ საბანკო რისკების მართვას თანამედროვე  ტექნოლოგიების გამოყენებით.

Annotation

The banking sector is one of the most important in the modern economy. Its stability is a precondition for the economic and social well-being of the country. The bank is a unique intermediary institution, the effective operation of which contributes to the economic development of the country. In this article I will talk about the risks of one of the strongest mechanisms of today’s market economy – the banking sector. I will focus on the classification of these risks. Next, I will discuss the main challenges of the banking sector in terms of risks and also, I will review the management of banking risks using modern technologies.

საბანკო რისკების კლასიფიკაცია

საბანკო საქმე, სპეციფიკიდან გამომდინარე, მეტად რისკიანი საქმეა, სადაც ჩასაფრებულია უამრავი საფრთხე. მათი ცოდნა, აღმოჩენა, იდენტიფიკაცია და კონტროლი საბანკო მენეჯმენტის უმნიშვნელოვანეს ამოცანას წარმოადგენს.

ზოგადად, საბანკო რისკი – ესაა იმის ალბათობა, რომ შეიძლება ადგილი ჰქონდეს ისეთ მოვლენას, რომელიც განსხვავდება მოლოდინისგან და უარყოფითად იმოქმედებს ბანკის ფინანსურ მაჩვენებლებზე. არსებობს საბანკო რისკების სხვა განმარტებაც, რომლის თანახმად, საბანკო რისკი არის მომავალში ფულად ნაკადებთან დაკავშირებული გაურკვევლობა, დანაკარგებისა და დაუგეგმავი ხარჯების გაწევის, ასევე დაგეგმილი შემოსავლების ვერმიღების ალბათობა საბანკო ოპერაციების განხორციელებისას. [1]

რისკების ბუნების ღრმად და უკეთ გასაანალიზებლად, მიზანშეწონილია ვიცოდეთ მათი კლასიფიკაცია. თანამედროვე საბანკო სისტემაში რისკები დაყოფილია შემდეგი მიმართულებებით:

• წარმოშობის წყაროების მიხედვით
• საქმიანობის მიმართულებების მიხედვით
• საქმიანობის სფეროს მიხედვით
• წარმოშობის დროის მიხედვით
• ხარისხის მიხედვით
• გაანგარიშების მეთოდის მიხედვით
• ბანკის ტიპის მიხედვით
• ოპერაციის აღრიცხვის მიხედვით
• რეგულირების შესაძლებლობის მიხედვით

აღსანიშნავია, რომ ყოველი კლასიფიკაცია არის პირობითი და უმეტეს შემთხვევაში ყველა ეს რისკი არის მჭიდროდ დაკავშირებული ერთმანეთთან და ხშირად, ერთმანეთის განმაპირბებელიც კი. თითოეული მათგანი საშუალებას გვაძლევს სხვადასხვა კუთხიდან დავინახოთ საბანკო სექტორის ძირითადი გამოწვევები რისკების მიმართულებით. [1]

საბანკო სექტორის ძირითადი გამოწვევები

როგორც აღვნიშნე, რისკების სიღრმისეული შესწავლა და მათი სწორი კლასიფიკაცია საშუალებას გვაძლევს სწორად განვსაზღვროთ საბანკო სექტორის ძირითადი გამოწვევები. ჩემი აზრით, საბანკო სექტორის ყველა რისკი არის ყურადღებამისაქცევი, თუმცა უდიდესი ადგილი მაინც საკრედიტო რისკებს უჭირავს. მას თამამად შეიძლება ეწოდოს ბანკების „მთავარი რისკი“ და ის გულისხმობს, ძირითადად, გაცემული კრედიტების დაუბრუნებლობის რისკს. [2] ჩვენ კი ვიცით, რომ კრედიტების გაცემა  საბანკო საქმიანობის ერთ-ერთი ძირითადი აქტივობაა. ეკონომიკურ ლიტერატურაში გამოყოფილია საკრედიტო რისკის წარმოშობის ოთხი ძირითადი მიზეზი:

პირველი, ეს გახლავთ ქვეყნის ეკონომიკური მდგომარეობის ნეგატიური ცვლილებები, როგორიცაა კრიზისული ან რეცესიული მდგომარეობა, რომელიც იწვევს მსესხებლების საქმიანი აქტივობის შემცირებას.

მეორე, მსესხებლის უუნარობა, მიაღწიოს ბიზნესგეგმით გათვალისწინებულ დაგეგმილ შედეგებს ქვეყნის მასშტაბით პოლიტიკურ, საქმიან თუ სოციალურ სფეროებში მომხდარი ცვლილებების გამო.

მესამე გახლავთ, მსესხებლის მიერ კრედიტის არამიზნობრივი გამოყენება ან არაკეთილსინდისიერება, რაც გამოიხატება კრედიტის დაფარვისგან თავის არიდების მცდელობით.

მეოთხე, კომპანიის საბაზრო ღირებულების შემცირება, უზრუნველყოფის გაუფასურება და განადგურება.

საქართველოს საბანკო რეგულაციით, კომერციული ბანკის სამეთვალყურეო საბჭო ვალდებულია დაამტკიცოს საკრედიტო რისკის სტრატეგია და პოლიტიკა, რომლებშიც უნდა იყოს ასახული ეკონომიკური ციკლისა და ეკონომიკური მდგომარეობის ცვლილების მიმართ ბანკის ამტანობა და მოსალოდნელი შემოსავლების მდგრადობის ალბათობა და გათვალისწინებული იყოს ადგილობრივი და საერთაშორისო ეკონომიკური ციკლები, რომლებმაც შეიძლება გავლენა იქონიონ საკრედიტო პორტფელის შემადგენლობასა და ხარისხზე. [1]

გარდა ამისა, საბანკო სექტორი დგას საბაზრო რისკების წინაშე. საბაზრო რისკი გამოწვეულია საბაზრო ფასის ცვლილებით. ის შეიძლება წარმოიშვას ბანკის მიერ განხორციელებული სხვადასხვა საქმიანობისგან, მაგალითად როდესაც ბანკი გასცემს ან მოიზიდავს სესხს. საბანკო რისკები 3 მსხვილ კატეგორიად იყოფა: ესენია საპროცენტო, სავალუტო და საფონდო რისკები.

საპროცენტო რისკების ფარგლებში, ბანკები უპირისპირდებიან ისეთ პრობლემებსა და ბარიერებს, როგორიცაა ფინანსური ბაზრის კონიუნქტურის ცვლილება, აქტივებისა და პასივების დაფარვის ვადების შეუსაბამობა, აგრეთვე, მნიშვნელოვანია ცენტრალური ბანკების როლი კომერციული ბანკების საქმიანობაში. მოგვეხსენება, რომ ცენტრალურ ბანკს გააცნია მონეტარული პოლიტიკის გატარების ინსტრუმენტები და ერთ-ერთი მათგანია რეფინანსირების განაკვეტი, რომლითაც ცენტრალური ბანკი არეგულირებს ფულის მასის მიწოდებას.

ცხადია, რომ დღევანდელი საბაზრო ეკონომიკა მერყევია და ცვალებადი. ქვეყნებს შორის ვალუტების ფასი მუდმივ ცვლილებას განიცდის, რის გამოც ბანკები სავალუტო რისკების წინაშეც დგანან. სავალუტო რისკი გულისხმობს უცხოური ვალუტის გაცვლითი კურსის ნეგატიური ცვლილებით გამოწვეული ბანკის უცხოურ ვალუტაში ფორმირებული აქტივების გაუფასურების რისკს.

ბოლოს, საფონდო რისკი, რომელიც არის შემოსავლების შემცირების ან ზარალის მიღების რისკი ფასიანი ქაღალდების საბაზრო კოტირებების არასასურველი ცვლილების გამო.

არანაკლებ მნიშვნელოვანია ლიკვიდობის რისკები. ეს ის რისკებია, რომელიც გულისხმობს ბანკის უნარს გაისტუმროს ვალდებულებები დათქმულ ვადაში. სუსტი საბაზრო ლიკვიდობის ან ბაზარზე შექმნილი პრობლემების გამო, შესაძლებელია, ბანკმა ვერ უზრუნველყოფს გარკვეული პოზიციების დაბალანსება საბაზრო ფასებით, ან ვერ უზრუნველყოფს აქტივების ფულად ფორმაში გადაყვანა, სახსრების მოზიდვა სხვა წყაროებიდან. ლიკვიდობის რისკები დიდ ყურადღებას მოითხოვს, ვინაიდან მათზე თვალების დახუჭვით, ლიკვიდობის პრობლემები შეიძლება დამანგრეველი პრობლემები არამარტო ბანკისთვის, არამედ მთლიანად საბანკო სექტორისთვის. [1]

მომდევნო გამოწვევა, რომლის წინაშე დგანან ბანკები არის საოპერაციო რისკები. რისკების ეს სახე ძირითადად ტექნიკური ან ადამიანური შეცდომების შედეგია. მაგალითად პროგრამული უზრუნველყოფის არასრულყოფილი გამოყენება, სისტემის არასაკმარისი წარმადობა ან ბაზების ხარვეზი ოპერაციის შესრულებისას, ბანკის თანამშრომელთა შეცდომები ან თუნდაც გარე რისკები, როგორიცაა ცვლილებები პოლიტიკაში, კანონმდებლობაში, გარეშე პირების არასანქცირებული ჩარევა ბანკის საქმიანობაში და სხვა.

ბოლოს, ყურადრება მინდა გავამახვილო რისკის სახეზე, რომელიც სხვა რისკებისგან განსხვავებით „არაფორმალურ“ ხასიათს ატარებს. ეს გახლავთ რეპუტაციის რისკი, რომელიც, სხვა ფაქტორებთან ერთად, გულისხმობს ბანკის ოპერაციებთან დაკავშირებით უარყოფითი საჯარო განცხადებების გაკეთებას და ბანკის უარყოფითად წარმოდგენას. ვიცით, რომ „სჯობს სახელისა მოხვეჭა, ყოველსა მოსახვეჭელსა“ („ვეფხისტყაოსანი“, შ.რუსთაველი). შესაბამისად, ბანკს უნდა ჰქონდეს კარგი რეპუტაცია იმისთვის, რომ მოსახლეობის და ინვესტორების ნდობა დაიმსახუროს. ნდობის გარეშე საფრთხე ექმნება ბანკის სხვა აქტივობებს: თუ ადამიანი არ ენდობა მოცემულ ბანკს, ის მანდ სესხს არ აიღებს, არ გახსნის იმ ბანკში ანაბარს და ა.შ. ამიტომ, სხვა ფაქტორებთან ერთად, ბანკებმა აუცილებლად უნდა „მოიხვეჭონ სახელი“.

მოგვეხსენება, 2019 წლის მიწურულს, ქ.ვუჰანიდან გავრცელდა ვირუსი SARS-COV-2, რომელსაც მოყვა COVID-19-ის პანდემია. მსოფლიო ეკონომიკაზე მისი ნეგატიური ეფექტი შეუქცევადი მოცემულობაა. ცხადია, პანდემია საბანკო სექტორსაც შეეხო. პანდემიის გამო უამრავი ადამიანი უმუშევარი დარჩა, რამაც დრამატულად იმოქმედა მოსახლეობის შემოსავლებზე.

საბანკო სექტორისთვის ეს სწორადაც რომ რისკებს წარმოადგენდა. უამრავი გაცემული კრედიტი გადაუხდელობის საშიშროების წინაშე დადგა. თუმცა, ქართულმა საბანკო სექტორმა ქვეყანაში შექმნილი ვითარების მიუხედავად, შეძლო ოპერატიული სტრატეგიის შემუშავება და მარტივად მოერგო იმდროინდელ ვითარებას.

2020 წელს ბანკებმა გამოიჩინეს მაღალი სოციალური პასუხისმგებლობა და მსესხებლებისთვის ხარჯები 3 თვით გადაავადეს. თუმცა ამის ფასად 2020 წლის პირველი ნახევარი ზარალისმომტანი აღმოჩნდა ბანკებისთვის. სტატისტიკური მონაცემებით ზარალმა 486 მლნ ლარი შეადგინა. საბანკო სექტორის საქმიანობა კვლავ აღმოჩნდა გამოწვევების წინაშე, თუმცაღა ამჯერად მთავრობის და ეროვნული ბანკის მიერ კოორდინირებული ღონისძიებების შედეგად, შეიცვალა სესხების დარეზერვების პოლიტიკა, შერბილდა მოთხოვნა ფინანსური უწყისების განახლებასთან დაკავშირებით, საფინანსო ორგანიზაციებისთვის ეროვნულ ბანკთან  400 მლნ აშშ დოლარის ლიმიტის სვოპ-ოპერაციები გახდა ხელმისაწვდომი, შემცირდა რეფინანსირების განაკვეთი, რაც დადებითად აისახა კომერციული ბანკების საქმიანობაზე. დამატებით, 600 მლნ ლარის ღირებულების ფასიანი ქაღალდები განთავსდა კომერციულ ბანკებში გრძელვადიან დეპოზიტებზე. [3]

2020 წელს საქართველოში მოქმედმა კომერციულმა ბანკების წმინდა მოგებამ 99,3 მლნ ლარი შეადგინა, რაც წინა წლის მონაცემთან შედარებით დაახლოებით 10-ჯერ შემცირდა. კორონავირუსის პანდემიის მიუხედავად, ზოგმა კომერციულმა ბანკმა შეძლო და დადებით წმინდა მოგებაზე გავიდა. [4]

ცხრილი 1: საქართველოში მოქმედი კომერციული ბანკების წმინდა მოგება (ლარი) 2020 წელი

№	ბანკის დასახელება	წმინდა მოგება (ლარი)
1	„თი ბი სი ბანკი“	123 180 649
2	„საქართველოს ბანკი“	57 108 880
3	„კრედო ბანკი“	13 950 614
4	„ბაზის ბანკი“	5 972 349
5	„პროკრედიტ ბანკი“	3 534 386

წყარო: https://bm.ge/ka/article/qartuli-bankebis-reitingi-2020-wlis-mogebazaralis-mixedvit/75249

2021 წელს კორონავირუსის პანდემია კვლავ რჩება მწვავე პრობლემად და მთელი მსოფლიო ეკონომისტებისა თუ პოლიტიკოსების განხილვის საგნად. როგორც „თი ბი სი ბანკის“ გენერალური დირექტორი ვახტანგ ბუცხრიკიძე აღნიშნავს პანდემიის მიერ გამოწვეული სიძნელეები გადაილახება საბანკო სექტორში, რასაც ადასტურებს 2021 წლის სტატისტიკაც. 2021 წლის მონაცემებით საბანკო სექტორი ინარჩუნებს კაპიტალისა და ლიკვიდობის მაღალ მაჩვენებლებს, რაც განაპირობებს როგორც მათი, ასევე ეკონომიკის მდგომარეობის სტაბილურობას. პროგნოზების მიხედვით საბანკო სექტორი 2021 წელს სოლიდური მოგებით დაასრულებს, რომლის უმთავრეს წინაპირობად მაღალი საკრედიტო აქტივობა და რეზერვების შემცირება სახელდება.

საბანკო რისკების მართვა თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებით

რისკის ეფექტიანი მართვა ზრდის კომერციული ბანკის შანსს წარმატება მიაღწიოს გრძელვადიან პერიოდში. რისკის მართვაში იგულისხმება ღონისძიებათა კომპლექსი, რომელიც მიზნად ისახავს არასწორი გადაწყვეტილების მიღების ალბათობის შემცირებას. ეს ღონისძიებები ეფუძნება გარკვეულ პრინციპებს, რომელთა შორის აღსანიშნავია:

• სისტემურობა, რომელიც გულისხმობს იმის აუცილებლობას, რომ მთლიანი საბანკო რისკის განხილვისას, მისი შემადგენელი ყველა ელემენტი განხილული იყოს ერთიან სისტემაში.
• გახსნილობა – საბანკო რისკები წარმოადგენენ ღია სისტემას, რადგან მათზე გამუდმებით მრავალი ფაქტორი ზემოქმედებს, ამიტომ არ შეიძლება მათი სისტემის განხილვა, როგორც ცალკე მდგომი, ავტონომიური სისტემის.
• აგებულების იერარქიულობა – სისტემის ელემენტებს უნდა გააჩნდეთ მკაცრი თანმიმდევრული წყობა.
• სტრუქტურიზაცია – საბანკო რისკების სისტემას უნდა გააჩნდეს ზუსტად განსაზღვრული სტრუქტურა, რომლის ორგანიზების მთავარი კრიტერიუმია მის ელემენტებს შორის მყარი ურთიერთდამოკიდებულების ერთიანობა.
• რეგლამენტატურობა – სისტემაში მიმდინარე ყველა პროცესი უნდა იყოს მკაცრად რეგლამენტირებული.
• პრიორიტეტულობა – გულისხმობს საკრედიტო რისკის მართვისას პრიორიტეტების კარგად გააზრებას და გათვითცნობიერებას.
• შეთანხმებულობა – სისტემის ყველა ელემენტის ფუნქციონირება შეთანხმებული უნდა იყოს მათი ურთიერთქმედების დონეზე და ორგანიზაციის სტრატეგიის დონეზე.
• ინფორმირებულობა – საბანკო რისკების მართვის პროცესს უნდა ახლდეს ობიექტური, უტყუარი და აქტუალური ინფორმაციის გამუდმებითი არსებობა.
• უწყვეტობა
• ციკლურობა და სხვა. [1]

ბანკის რისკის მართვის სისტემა მოიცავს რისკის მართვისთვის საჭირო ყველა აუცილებელ კომპონენტს და შედგება ორგანიზაციული, საკრედიტო, ფინანსური და არაფინანსური რისკების მართვის, რისკრეპორტინგისა და სხვა დამხმარე გამაერთიანებელი რისკების ინსტრუმენტებისგან, როგორებიცაა: IT – ინფრასტრუქტურა, კაპიტალის მართვა, სტრესტესტები და სხვა ანალიტიკური საშუალებები. [5]

დღესდღეობით, საბაზრო ეკონომიკის პირობებში, ბანკები აქტიურად იყენებენ თანამედროვე ტექნოლოგიებს რისკების მართვაში.

სამყარო გამუდმებით იცვლება, სამეცნიერო-ტექნოლოგიური პროგრესი წინ მიისწრაფვის და ბანკებმაც უნდა დანერგონ სიახლეები თავის საქმიანობაში, რათა შეინარჩუნონ აქტუალურობა და ეფექტიანობა.

თანამედროვე პერიოდში ბანკები ფართოდ იყენებენ ელექტრონულ ტექნოლოგიურ სერვისებს. ამით ისინი აკმაყოფილებენ 21-ე საუკუნის მომხმარებლის მოთხოვნებს. განვიხილოთ საქართველოს ბანკების მიერ გამოყენებული ტექნოლოგიები რისკების მართვის მიმართულებით.

ინტერნეტ/მობაილ ბანკი. ინტერნეტ და მობაილ ბანკის შექმნამ უზრუნველყო მომხმარებლისთვის ბევრად უფრო ხელმისაწვდომი, სწრაფი, მოქნილი და ეფექტიანი მომსახურების შექმნა. საქმე ის გახლავთ, რომ ამ ტექნოლოგიის საშუალებით, მომხმარებელს სახლიდან გაუსვლელად შეუძლია ამა თუ იმ ტრანზაქციის განხორციელება, რაც, ჩემი აზრით, დადებითად აისახება ბანკის საქმიანობაზე. მომხმარებელი კმაყოფილია იმით, რომ ზოგავს დროს, რაც შემდგომ შეიძლება გახდეს იმის მიზეზი, რომ ეს მომხმარებელი, უფრო ხშირად მიმართავს ამ ბანკს მომავალში.

წკაპლიკაცია და ორმაგი ვერიფიკაცია. ამ ტექნოლოგიის უპირატესობა ისაა, რომ ის არის ძალიან სწრაფი, მოქნილი და ამავდროულად უზრუნველყოფს მომხმარებლის უსაფრთხოებას. ყოველი გადახდისას საჭირო ხდება კოდი, რაც თანხას მესამე პირის მიერ არალეგალური განკარგვისგან იცავს. აქვე შეიძლება მივაკუთნოთ თითის ანაბეჭდის ან სახით ამოცნობის შესაძლებლობები, რომელიც ასევე მიმართულია მომხმარებელთა ინფორმაციის უსაფრთხოებასა და დაცვაზე.

ცხადია, რომ როდესაც მომხმარებელი დარწმუნებულია თავისი ინფორმაციისა და ანგარიშების უსაფრთხოებაში, ამით ბანკიც იგებს. მცირდება ე.წ. „რეპუტაციის რისკის“ ალბათობა. ფსიქოლოგიური გადმოსახედიდანაც, მომხმარებელი მეტად თანამშრობლობს ასეთ ბანკთან, რითაც, ფაქტობრივად, ზრდის ამ ბანკის აქტივებს.

კომერციულ ბანკებში საკრედიტო რისკების მინიმიზაციის მიზნით აუცილებელია თანამედროვე მეთოდიკა, რომელიც გულისხმობს საკრედიტო ლიმიტების პროცედურის შემუშავებას. ბანკი აწესებს ლიმიტებს მსესხებლებსა და კონტრაგენტებისთვის მათთან ოპერაციების განხორციელებამდე. ამისთვის საჭიროა ლიმიტებმა მოიცვას კლიენტის ან პარტნიორის რისკი, ურთიერთდაკავშირებული მხარეების რისკი და გარკვეული ეკონომიკური ან გეოგრაფიული რისკები. ამ რისკების ეფექტურად გაანალიზება, რაც ექსპერთა ჯგუფებთან ერთად გულისხმობს სხვადასხვა პროგრამული უზრუნველყოფის გამოყენებას.

ასევე, ნებისმიერ კომერციულ ბანკს უნდა ჰქონდეს გაუთვალისწინებელი მოვლენების გეგმა, რათა თავიდან აიცილოს ლიკვიდობის რისკები. ამ გეგმაში შედის სადეპოზიტო თანხების სტაბილურობის დადგენა, გამავალი თანხების მოძრაობა სტატისტიკური შეფასებების საფუძველზე, რომლის ეფექტურობაში დიდ როლს თამაშობს თანამედროვე პროგრამული უზრუნველყოფები.  [1]

კორონავირუსის პანდემიის პირობებში, ბანკები, როგორც უკვე აღვნიშნე, დიდი რისკების წინაშე იდგნენ. თუმცა, მათ შეძლეს სტაბილური მდგომარეობის შენარჩუნება სხვა ინსტიტუციებთან შედარებით. ამაში, დიდი წვლილი სწორედაც რომ თანამედროვე ტექნოლოგიებს მიუძღვნის. საქმე ის გახლავთ, რომ დისტანციურ სამუშაო რეჟიმზე გადასვლამ, ეფექტიანად იმოქმედა ბანკების მდგომარეობაზე.

ექსპერტებს შორის განხილვის საგანი ისაა, თუ კონკრეტულად რა როლი ითამაშა დისტანციურმა სამუშაო რეჟიმის მოდელმა. ჩემი აზრით, გარდა იმისა, რომ ბანკში მომუშავე პერსონალის ჯანმრთელობის საკითხი მოგვარდა, გახდა უფრო ეფექტიანი მომსახურების სისტემა, რომელიც უფრო სწრაფი და უფრო მოხერხებული გახდა. თანაც, საინტერესო ფაქტი ისაა, რომ საქართველოს ეკონომიკაში არსებული ბანკების უმეტესობამ დადებითად შეაფასა სამუშაო რეჟიმის ამგვარი მოდელი, რაც იმის დასკვნის საშუალებას იძლევა, რომ ბანკები აპირებენ მომავალშიც გააგრძელონ დისტანციური სამუშაო რეჟიმი. გრძელვადიან პერიოდში, რთულია შევაფასოთ, რა შედეგის მომტანი იქნება ეს როგორც ბანკებისთვის, ასევე მთლიანად ქვეყნის ეკონომიკისთვის, თუმცა, აშკარაა, რომ მოკლევადიან პერიოდში მას დადებითი ეფექტი ჰქონდა.

დასასრულს, მინდა შევეხო საკმაოდ აქტუალურ და პერსპექტიულ საკითხს, როგორიცაა ბლოქჩეინ ტექნოლოგიები და კრიპტოვალუტა. კრიპტოვალუტა არის ელექტრონული ფულის ნაირსახეობა, რომლის გამოშვება და მიმოქცევა არის დეცენტრალიზებული და ის მთლიანად დაფუძნებულია ინფორმაციულ ტექნოლოგიებზე. ის ემყარება რთულ კრიპტოლოგიურ მეთოდებს, რაც როგორც ბანკისთვის, ასევე მომხმარებლისთვისაც რისკებს ამცირებს.

დასკვნა

საბანკო რისკები რთული რისკებია. ერთი მხრივ, ისინი ეკონომიკური რისკების სისტემაში იმყოფებიან და ამიტომ განიცდიან სხვა ეკონომიკური რისკების გავლენას. მეორე მხრივ, ისინი დამოუკიდებელი რისკებია და კომერციული ბანკების საქმიანობაზე არიან დამოკიდებული.

მიუხედავად იმისა, რომ საბანკო რისკების წარმოშობის მიზეზი უამრავია, ბანკებს ძალუძს მათთან გამკლავება. ამისთვის საჭიროა სულ მცირე სწორად შერჩეული სტრატეგია და პროფესიონალთა გუნდი.

ციფრული ეკონომიკისა და თანამედროვე ტექნოლოგიების კვალობაზე, საბანკო სექტორის საქმიანობა დიდწილად დამოკიდებული ხდება ემპირიულ კვლევებზე, რომელთა ანალიზისთვის ბანკებს მძლავრი ტექნოლოგიური არსენალი გააჩნია.

საქართველოს ბანკების მაგალითზე ვნახეთ, რომ ბანკებისთვის პანდემიაც არ იყო ისეთი ძნელი მოვლენა. მიუხედავად თავდაპირველი ზარალისა, ბანკებმა შეძლეს და სულ რაღც 5-6 თვეში კვლავ მოგების დადებითი სალდო დააფიქსირეს.

ამრიგად, საბანკო საქმიანობა ქვეყნის ეკონომიკის განვითარების საწინდარია. საბანკო სექტორს ყოველდღიურად უწევს რისკებთან გამკლავება და ეს გამოწვევები დღედადღე რთულდება. თუმცა, ბანკების მიდგომებიც სულ უფრო და უფრო განახლებადია, რაც გვაძლევს იმის დასკვნის საშუალებას, რომ საბანკო სექტორი კვლავ შეინარჩუნებს ყველაზე სტაბილური სექტორის ტიტულს.

გამოყენებული ლიტერატურა:

1. ავთანდილ ჩუთლაშვილი, ხათუნა ბარბაქაძე, „ფინანსური ინსტიტუტები და ბაზრები“ (თბილისი, თსუ, 2016)
2. Frederic S.Mishkin “Financial Markets and Institutions” (Pearson, 8^th edition, 2014)
3. https://bm.ge/ka/article/qartuli-bankebis-pasuxi-koronaviruss—luka-miminoshvilis-blogi-/65944
4. https://bm.ge/ka/article/qartuli-bankebis-reitingi-2020-wlis-mogebazaralis-mixedvit/75249
5. https://www.tbcbank.ge/web/documents/10184/0/JSC+TBC+Bank+Annual+Report+2020_GEO.pdf/05242731-2f5f-4f87-a320-20a00db4f94f